PAP: Patrząc z perspektywy przełomu starego i nowego roku, w jakim kierunku zmierzają, Pana zdaniem, polskie sprawy?
Prof. Antoni Dudek: Nie uważam, by był to kierunek dobry. Bardzo ostry konflikt polityczny, który w Polsce narasta, może także zacząć szkodzić gospodarce i w konsekwencji sytuacji całego społeczeństwa. Dotąd mieliśmy to szczęście, że konflikty polityczne, nawet gwałtowne, były odseparowane od życia gospodarczego. W efekcie mieliśmy nieprzerwany, trwający ćwierć wieku, wzrost gospodarczy w Polsce. Trzeba się liczyć z tym, że ten czas może się skończyć.
PAP: Czy w 2017 roku zajdą poważne zmiany w ekipie rządzącej?
A.D.: Główne postacie obozu rządzącego: premier i ministrowie najistotniejszych resortów nie zmienią się, chyba, że wydarzy się jakiś niebywały skandal, coś nieprzewidywalnego. Przypuszczam, że przyszły rok będzie stabilny dla premier Beaty Szydło i jej ekipy, a za rok skład rządu nie będzie się znacząco różnił od obecnego.
PAP: Rok kończy się okupacją Sejmu przez polityków opozycji. Trwa spór o sposób uchwalenia budżetu. Spodziewa się Pan szybkiego i ostatecznego rozwiązania tego sporu?
A.D.: Nie wiem, jak można rozwiązać obecny konflikt, bo nie widać jakiejś woli kompromisu. Jednak nawet jeśli ten konkretny kryzys uda się zażegnać, to nie sądzę, by udało się złagodzić temperaturę zasadniczego konfliktu politycznego. Zaraz znajdzie się kolejna zapalna kwestia, która doprowadzi do podobnych wydarzeń; podejrzewam, że w przyszłym roku, w Sejmie i poza nim, będzie się działo bardzo dużo gwałtownych rzeczy.
PAP: Co Pan ma na myśli?
A.D.: Spodziewam się coraz liczniejszych i gorętszych demonstracji ulicznych z obu stron. Także gwałtownych zachowań polityków, nawet takich, których dotąd nie byliśmy świadkami, z rękoczynami włącznie. W grudniu byliśmy bardzo blisko tego: poseł Marek Suski z PiS został przewrócony przez drugiego posła, ale to jeszcze nie była klasyczna bijatyka. Nie wykluczam, że w przyszłym roku możemy być świadkami czegoś podobnego.
PAP: Co w takiej sytuacji czeka prezesa PiS Jarosława Kaczyńskiego?
A.D.: Jego najważniejszym wyzwaniem będzie utrzymanie spoistości obozu Zjednoczonej Prawicy. Pierwszy rok rządów wyszedł mu pod tym względem bardzo dobrze; trudno wskazać, poza europosłem Kazimierzem Michałem Ujazdowskim, jakiegokolwiek znaczącego polityka PiS, który odstawałby od wytyczonej przez prezesa linii.
Kolejny rok będzie trudniejszy niż ten pierwszy, "miodowy rok" rządów. Coraz trudniej będzie zrzucać odpowiedzialność na poprzedników. Minęła już euforia wywołana powrotem do władzy, a planowane są kolejne radykalne reformy w różnych sferach. To będzie powodowało wewnątrz PiS i jej koalicjantów, o których istnieniu prawie zapomniano, coraz większe naprężenia. Opór materii związany z rządzeniem będzie potęgował coraz widoczniejsze ścieranie się radykałów z umiarkowanymi.
Uważam jednak, że przy tych narzędziach i pozycji, którymi Jarosław Kaczyński dysponuje, to utrzymanie spoistości powinno mu się w 2017 roku powieść – zwłaszcza, że nie będzie to raczej rok wyborczy, gdy do tego wszystkiego trzeba układać listy kandydatów.
>>> Czytaj też: Rok 2017. Koniec świata, jaki znamy
PAP: Jaki to będzie rok dla partii opozycyjnych, zwłaszcza dla PO i Nowoczesnej? Czy uda się im wyłonić lidera, o którym mówił niedawno Kaczyński?
A.D.: Nie jest tak, że wszystko, co robi opozycja jest napędzane konfliktem o przywództwo między Ryszardem Petru a Grzegorzem Schetyną, ale niewątpliwie ten element rywalizacji jest tam bardzo istotny: lider może być wszak tylko jeden. Nie można jednak wykluczyć, że po doznaniu kolejnych porażek i upokorzeń ze strony PiS, obaj politycy się dogadają. Taka zresztą będzie zapewne presja ze strony popierających ich mediów oraz różnych zakulisowych ośrodków, by obie partie: PO i Nowoczesna wystawiły w wyborach wspólną listę. Sondaże potwierdzają, że jedynie razem są one w stanie przeciwstawić się PiS-owi.
PAP: Czy wspólna lista może być wystawiona już w najbliższych wyborach samorządowych w 2018 roku?
A.D.: Być może wybory samorządowe będą jeszcze tymi, do których obie partie pójdą osobno. Uzyskany w nich wynik może być jednak dla nich tak dużym wstrząsem, że liderzy porozumieją się przed wyborami parlamentarnymi. Trudno dziś ocenić, która partia będzie tą wiodącą; obie mają swoje atuty i słabe punkty. Najwięcej jednak będzie zależało od wewnętrznej kondycji Platformy, od tego, jak Schetyna poradzi sobie z walką o przywództwo w partii, a także od tego, co w przyszłym roku będzie się działo z Donaldem Tuskiem. Jeśli Tusk wróci do Polski może, choć nie musi, chcieć aktywnie uczestniczyć w polityce.
PAP: Donald Tusk może tchnąć w PO nowego ducha?
A.D.: Z pewnością część polityków PO oraz zwolenników tej partii wciąż za nim tęskni. Tusk kojarzy się im ze zwycięstwami Platformy sprzed lat. Pytanie jednak, czy jest to możliwe do powtórzenia. W polskiej polityce mieliśmy możność obserwowania powrotów m.in. Leszka Millera, Jerzego Buzka, Aleksandra Kwaśniewskiego - one wszystkie nie bardzo się udały. Oczywiście Tusk może przełamać tę passę, ale rokowania nie są pomyślne.
Ja jestem sceptyczny co do efektywności wyborczej powrotu Donalda Tuska. Wydaje mi się, że czoła Petru, a później Kaczyńskiemu skuteczniej mógłby stawić raczej któryś z młodszych polityków Platformy. Nie wykluczam też sytuacji, że Tusk, nawet jeśli przestanie być przewodniczącym Rady Europejskiej, po zapowiedziach prezesa Kaczyńskiego będzie chciał zostać w Europie Zachodniej. Prezes Kaczyński przecież wyraźnie mówi, że zostaną mu przedstawione zarzuty, że Tuska czeka proces.
PAP: Spodziewa się Pan czegoś nowego na polskiej scenie politycznej?
A.D.: Interesującym znakiem zapytania jest dla mnie Partia Razem. To formacja bardzo mocno dystansująca się od opozycji liberalnej i próbująca zdobyć własny żelazny elektorat. Nie dla każdego wyborcy niezadowolonego z rządów PiS opozycja liberalna jest atrakcyjna. Oni mogą stać się bardziej wiarygodni od ekipy firmowanej postaciami często już zużytymi w oczach opinii publicznej. W Razem są zaś same nowe twarze.
Podobnym znakiem zapytania jest Ruch Kukiz‘15. Wbrew niektórym prognozom przetrwał pierwszy rok w Sejmie z relatywnie niewielkimi stratami i we wszystkich sondażach przekracza próg wyborczy. Jeśli zdoła się skonsolidować, a sam Paweł Kukiz zdecyduje się na budowę czegoś trwalszego niż pospolite ruszenie, to w tym kierunku też mogą odchodzić wyborcy rozczarowani rządami PiS.
PAP: Co może wywołać kolejne spory, na jakich tematach obecna władza może się potknąć?
A.D.: Największym wyzwaniem dla PiS będzie zapowiedziana na przyszły rok reforma służby zdrowia. To dziedzina najwrażliwsza społecznie; każde potknięcie, fałszywy ruch ma gigantyczne konsekwencje, może bardzo zaszkodzić, rozczarować ludzi. Wie to każdy, kto studiował losy reformy służby zdrowia z czasów premiera Jerzego Buzka. Będzie się też dalej ciągnęła sprawa reformy oświaty. Za chwilę PiS przystąpi też zapewne do reformy sądownictwa, będziemy więc mieli twórcze rozwinięcie awantury o Trybunał Konstytucyjny.
PAP: Czyli byt Komitetu Obrony Demokracji jest raczej niezagrożony?
A.D.: KOD będzie miał paliwo do protestów, pytanie tylko, czy wystarczy mu energii do ich organizacji. W tym ruchu jest ewidentny problem z liderem, coraz częściej kwestionowane jest przywództwo Mateusza Kijowskiego. Sam Kijowski ma problem z określeniem, czym KOD ma być w przyszłości. Mam wrażenie, że część działaczy chciałaby przekształcenia tego ruchu w kolejną partię lewicowo-liberalną i udziału w wyborach. Jeśli w KODzie nie zajdą zmiany w kierownictwie, nie będzie nowego pomysłu na jego funkcjonowanie, to on będzie zamierał.
PAP: A czego dobrego, pozytywnego spodziewa się Pan po przyszłym roku w Polsce?
A.D.: Liczę na to, że mimo zagrożeń związanych z wewnętrznym konfliktem politycznym, nie ulegnie pogorszeniu położenie międzynarodowe Polski, a nasz kraj utrzyma wzrost gospodarczy. Zakładam też, że rządowi uda się skutecznie kontynuować proces uszczelniania systemu podatkowego i że rosnąć będą dochody budżetu. Na przyszły rok jest bowiem zapowiadany rekordowy deficyt budżetowy - mam nadzieję, że tego rekordu jednak nie pobijemy. Bardzo chciałbym, aby obecnemu rządowi udało się wyzwolić większą aktywność gospodarczą Polaków. PO miała swego czasu hasło: uwolnić energię Polaków. Wtedy skończyło się na haśle, niech więc PiS go nie głosi - niech je wdraża.
Rozmawiał: Rafał Pogrzebny
