Polacy w 1918 r. bez międzynarodowych uwarunkowań Polacy nie odzyskaliby niepodległości; sama ich wola nie byłaby wystarczająca - ocenił prof. Wojciech Roszkowski, który w sobotę w Belwederze wziął udział w debacie "Drogi do Niepodległej - kontekst międzynarodowy".

Debata, w której wzięli wybitni polscy historycy, została zorganizowana wspólnie przez Instytut Pamięci Narodowej i Kancelarię Prezydenta RP. Była kolejną debatą z dwuletniego cyklu mającego przybliżyć wydarzenia i postaci, które szczególnie przyczyniły się do odrodzenia polskiego państwa w 1918 r.

"Co w tym procesie wyłaniania się niepodległej Polski było ważniejsze? Czy uwarunkowania międzynarodowe, czy wola Polaków? To jest pytanie, które nam często towarzyszy w różnych kontekstach historycznych, jeżeli myślimy o szansach Polski na niepodległość, na wolność. I ja zaryzykuję twierdzenie, że bez tych uwarunkowań wola Polaków nie mogłaby się ziścić. Samo słowo +uwarunkowania+ o tym świadczy" - powiedział prof. Roszkowski.

"Koniunktura międzynarodowa, która w czasie wojny się rozwinęła się korzystnie dla Polski jednak stwarzała tę przestrzeń dla działań Polaków na rzecz wolności i niepodległości" - dodał historyk.

Zwrócił też uwagę, że gdyby nie międzynarodowe uwarunkowania to same działania Polaków zmierzających do odzyskania wolności spotkałoby niepowodzenie. "Proste dramatyczne porównanie: rok 1918 to nie jest rok 1944. W 1944 roku najlepsza wola i największy wysiłek nie mogły przynieść nam wolności. W 1918 roku mogły (ze względu na międzynarodowe uwarunkowania). Oczywiście to, co powiedziałem nie zmierza do lekceważenia tego wysiłku (powstania warszawskiego) i tych ofiar wszystkich, o których powinniśmy pamiętać, ale jednak to ci wielcy stworzyli nam warunki do odzyskania niepodległości" - przekonywał prof. Roszkowski.

Reklama

Podczas debaty w Belwederze historycy omawiali międzynarodową sytuację Polski w latach pierwszej wojny światowej. Zgodzili się m.in., że im dłużej ta wojna trwała tym większego znaczenia dla mocarstw nabierała tzw. sprawa polska. Podkreślali też rolę upominającego się o niepodległe państwo polskie prezydenta USA Thomasa Woodrowa Wilsona. Prezydent USA zwracając się amerykańskiego Kongresu w 1918 r. uznał za konieczne "stworzenie niepodległego państwa polskiego na terytoriach zamieszkanych przez ludność bezsprzecznie polską, z wolnym dostępem do morza, niepodległością polityczną, gospodarczą".

"Integralność terytoriów tego państwa ma być zagwarantowana przez konwencję międzynarodową" – dodał Wilson.

Spotkanie poprowadził prof. Włodzimierz Suleja. Jego uczestnikami byli profesorowie historii: Andrzej Chwalba, Małgorzata Gmurczyk-Wrońska, Marek Kornat, Wojciech Materski, Wojciech Roszkowski i Mariusz Wołos. Zapis wideo z debaty można obejrzeć na stronach interenetowych IPN (w tym na You Tube na kanale IPNtvPL).