Decyzja fińskiego rządu związana jest z wdrażaniem unijnych przepisów o liberalizacji rynku usług kolejowych (tzw. IV pakiet kolejowy).
"W Finlandii przewozy pasażerskie i towarowe są otwarte na konkurencję w transporcie drogowym, morskim i powietrznym, ale nie na kolei" - powiedziała Anne Berner na konferencji prasowej. Według niej otwarcie rynku ma zredukować koszty transportu oraz ułatwić organizację lokalnych i aglomeracyjnych przewozów kolejowych. Dodała, że celem jest także wzmocnienie udziału transportu kolejowego w przewozach podróżnych, a także to, aby operatorzy kolejowi byli bardziej otwarci na potrzeby klientów.
Przypomniała, że wprowadzenie reformy związane jest z prawem Unii Europejskiej. W grudniu 2016 r. Parlament Europejski przyjął tzw. IV pakiet kolejowy, którego celem jest poprawa konkurencyjności i innowacyjności sektora kolejowego w krajach UE. Dzięki temu przewoźnicy mają uzyskać równy dostęp do rynków we wszystkich krajach UE i będą mogli startować w przetargach. Przetargi na przewozy kolejowe wykonywane w ramach usługi publicznej mają być normą w państwach członkowskich od grudnia 2023 r.
Berner przyznała, że świadczeniem usług kolejowych na fińskim rynku są zainteresowani zagraniczni przewoźnicy.
Reforma ma być przeprowadzana etapami i zacząć się od zmian w południowej części kraju, w której jest najgęstsza sieć połączeń. Na terenie całej Finlandii rynek kolejowy ma być otwarty do 2026 r.
Wprowadzenie reformy nie wymaga zmian w fińskim prawie ani w planowaniu budżetowym. Konieczna będzie jednak renegocjacja porozumienia między VR a ministerstwem transportu i komunikacji, zgodnie z którym państwowa spółka kolejowa ma monopol na rynku do 2024 r.
Zgodnie z planami rządu kolejowa spółka VR Group zostanie podzielona na trzy – zajmujące się taborem, siecią i nieruchomościami kolejowymi. Skrót VR pochodzi od używanej w latach 1862–1995 nazwy przedsiębiorstwa "Valtionrautatiet" (Koleje Państwowe). Pracownicy spółki VR mają zostać przeniesieni do nowych firm z zachowaniem swojego uposażenia.
Według zarządzającego VR Rolfa Janssona spółka ma silną pozycję wyjściową. Świadczy o tym wzrost liczby pasażerów w ostatnich latach oraz satysfakcja podróżnych ze świadczonych przewozów, a także rosnące zyski.
W tym roku fińskie ministerstwo transportu w ramach planów rozwoju sieci kolejowych rozpoczęło również prace - wspólnie z władzami norweskimi - nad poprowadzeniem liczącej ok. 550 km. "arktycznej linii kolejowej" od fińskiego Rovaniemi do norweskiego Kirkeness nad Morzem Barentsa.
W Finlandii jest blisko 6 tys. kilometrów czynnych linii kolejowych, z czego ponad połowa jest zelektryfikowana. Największą średnią prędkość osiągają pociągi Pendolino na trasie między Helsinkami a Lahti (165 km/h). Najszybciej mogą poruszać się pociągi na linii z Helsinek do Petersburga w Rosji (do 220 km/h).
>>> Czytaj też: Idziemy na rekord? Dwa miliony ofert pracy dla pracowników ze Wschodu
