Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy – Prawo energetyczne oraz o zmianie innych ustaw ma na celu m.in. dostosowanie prawa polskiego do wymogów unijnych wynikających z konieczności implementacji dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady z 18 stycznia 2006 r. dotyczącej działań na rzecz zagwarantowania bezpieczeństwa dostaw energii elektrycznej i inwestycji infrastrukturalnych. Nowelizacja odnosi się również do takich kwestii jak m.in. usprawnienie procedury zmiany sprzedawcy paliw gazowych i energii, wydawanie warunków przyłączenia do sieci elektroenergetycznej.
Giełda lub przetarg
Jednym z najważniejszych aspektów opracowywanej nowelizacji jest wprowadzenie i uregulowanie obowiązku obrotu energią elektryczną za pośrednictwem giełdy towarowej (tj. Towarowej Giełdy Energii i internetowych platform obrotu energią elektryczną) lub w drodze otwartego przetargu. W najszerszym zakresie obowiązek ten dotyczyć ma wytwórców energii wchodzących w skład przedsiębiorstw zintegrowanych pionowo lub korzystających z dozwolonej pomocy publicznej w postaci rekompensat na pokrycie kosztów osieroconych. Koszty osierocone są kosztami powstałymi u przedsiębiorstw wytwarzających energię wskutek rozwiązania kontraktów długoterminowych (tzw. KDT-ów) na mocy ustawy z 29 czerwca 2007 r. o zasadach pokrywania kosztów powstałych u wytwórców w związku z przedterminowym rozwiązaniem umów długoterminowych sprzedaży mocy i energii elektrycznej. Przedsiębiorcy otrzymujący wspomniane rekompensaty obowiązani są sprzedać za pośrednictwem giełdy lub w drodze przetargu całość wytworzonej energii elektrycznej.
Spod obliga giełdowego wyłączona ma zostać energia elektryczna dostarczana za pomocą linii bezpośredniej od producenta energii elektrycznej do odbiorcy końcowego, energia wytworzona w źródle odnawialnym, wytworzona w kogeneracji oraz zużywana na potrzeby własne przez wytwórców energii i operatorów systemów elektroenergetycznych. Ponadto prezes URE uzyskałby kompetencję do udzielania zwolnienia danego przedsiębiorstwa energetycznego od obowiązkowego obrotu giełdowego w przypadkach wskazanych w ustawie na wniosek tego przedsiębiorstwa.
Reklama
Zawyżanie rekompensat
Projektowana regulacja ma na celu zapobieganie zjawisku zawyżania rekompensat z tytułu kosztów osieroconych. Praktyka ta polega na dokonywaniu przez wytwórcę sprzedaży energii elektrycznej spółce obrotu (funkcjonującej de facto w ramach jednej grupy kapitałowej) po cenie znacznie niższej, niż cena sprzedaży energii poza daną grupą kapitałową. Skutkiem tego jest zaniżenie przychodów wytwórcy, które stanowią podstawę obliczania rekompensat z tytułu kosztów osieroconych. Wprowadzenie obowiązku obrotu energią elektryczną „w sposób zapewniający publiczny, równy dostęp do tej energii” (art. 49a ust. 1) wyeliminuje nadużywanie dozwolonej pomocy publicznej, którego skutkiem było dotychczas podwyższanie stawki opłaty przejściowej stanowiącej jeden ze składników ceny energii elektrycznej.
Obowiązek częściowy
Poza pełnym obowiązkiem sprzedaży energii na giełdzie lub w drodze przetargu, projektowany art. 49a ustawy – Prawo energetyczne przewiduje również obowiązek częściowy. Ma on objąć wytwórców energii wchodzących w skład przedsiębiorstwa zintegrowanego pionowo, lecz niemających prawa do otrzymywania rekompensat z tytułu rozwiązania kontraktów długoterminowych. W przypadku tych przedsiębiorstw art. 49a określa minimalne procentowe progi ilości energii wytworzonej w danym roku, która ma zostać sprzedana za pośrednictwem giełdy lub w drodze przetargu: 30 proc. w 2011 roku, 40 proc. w 2012 roku oraz 50 proc. w 2013 roku. Pomimo wielu propozycji zmiany wysokości procentowego progu, wydaje się to być problemem drugorzędnym. Wprowadzenie obrotu energią elektryczną za pośrednictwem giełdy towarowej nie wpłynie zapewne na obniżenie jej cen, a pozostałe cele takiego obrotu (tj. jawność, transparentność, równy dostęp do rynku hurtowego) zostaną zapewnione także przy ilości 30 proc., 40 proc. i 50 proc.
Odbiorcy końcowi
W projektowanym brzmieniu art. 49a ust. 9 ustawy – Prawo energetyczne możliwość przeprowadzania otwartych i jawnych przetargów na sprzedaż energii elektrycznej przyznana została odbiorcom końcowym. Zmiana ta została wprowadzona w toku pracy podkomisji sejmowej i nie była uwzględniona w pierwotnym tekście rządowego projektu. Zgodnie z regułą wnioskowania „z mniejszego na większe”, jeśli do przetargów dopuszczeni zostali odbiorcy końcowi, to dopuszczona została także ich grupa. Otwiera to drogę do organizowania przetargów na zakup energii elektrycznej grupom zakupowym.
Fundamentalnego znaczenia nabiera w tym kontekście definicja pojęcia „odbiorca końcowy”, która również stała się przedmiotem nowelizacji. Zgodnie z propozycją rządową definicja ta miała opierać się na wyłączeniu podmiotowym (z wyłączeniem odbiorcy dokonującego zakupu energii elektrycznej na potrzeby wytwarzania, przesyłania lub dystrybucji tej energii). Taki sposób sformułowania definicji odbiorcy końcowego rodzi wiele wątpliwości co do kwalifikacji odbiorców, którzy dokonują zakupu energii elektrycznej częściowo na własny użytek, a częściowo w celu dalszej jej odsprzedaży. Z tego względu proponowane w projekcie ustawy wyłączenie o charakterze podmiotowym należałoby zastąpić wyłączeniem opartym na kryterium przedmiotowym, tj. kryterium celu, na jaki przeznaczone zostało zużycie danej ilości energii elektrycznej. Przyznanie odbiorcom energii elektrycznej w ustawie – Prawo energetyczne wyraźnej możliwości przeprowadzania przetargów stanowi niezbędną równowagę dla przetargów organizowanych przez przedsiębiorstwa energetyczne. Jest to warunek realizacji skuteczności równego i publicznego dostępu do energii elektrycznej.
