W dyskusji na temat kształtu ustawy refundacyjnej opracowywanej przez resort zdrowia zamiast rzetelnych argumentów rozpowszechniane są mity. Nieprawdą jest np., że leki w Polsce są drogie, a apteki konkurują ze sobą, udzielając rabatów.
Ceny leków w Polsce należą do najniższych w Europie. Według IMS, tańsze farmaceutyki są tylko w Bułgarii, Rosji i na Ukrainie. Leki innowacyjne (chronione patentami) kosztują tyle samo co w innych krajach europejskich. Niestety, po wygaśnięciu patentu ich producenci nie zawsze obniżają ceny, korzystając z wieloletniego przyzwyczajenia pacjentów do marki. Ceny leków generycznych natomiast należą do najniższych w Europie. Ponieważ w Polsce udział procentowy generyków w rynku jest wysoki, średnia cena leku jest niższa niż w innych krajach europejskich.

Zasada konkurencji

W Polsce, tak jak w innych krajach, pojawiające się nowe terapie lekowe są coraz droższe. Jednak pozostałe leki tanieją w związku z pojawianiem się ich tańszych odpowiedników, czyli leków generycznych. Działa tu prosta zasada konkurencji – im więcej generyków na rynku, tym ceny są niższe.

Można zaoszczędzić miliony

Reklama
Po wygaśnięciu patentu na lek nie ma żadnych powodów, aby nadal płacić za niego wysoką cenę, skoro można stosować identyczne, ale znacznie tańsze leki generyczne. Robią tak wszystkie kraje, nawet te bogatsze od nas. Na przykład, w USA aż 90 proc. preparatów, którym wygasł patent, zastępowanych jest przez generyki. W Polsce zaledwie 75 proc., a przypadku leków najczęściej refundowanych tylko 56 proc. Gdyby Polacy w momencie utraty przez lek ochrony patentowej zamieniali go na tańszy odpowiednik, mogliby zaoszczędzić setki milionów złotych wydawanych z własnej kieszeni i przez NFZ. Za te pieniądze można sfinansować terapie najnowszymi lekami, które nie mają jeszcze odpowiedników generycznych.

Rabaty dla aptek

Nie jest prawdą, że apteki konkurują cenami. To producenci leków konkurują ceną i to oni udzielają rabatów. Z reguły obniżają ceny tych leków, które mają tańszą konkurencję po to, aby utrzymać wysoką sprzedaż. Apteki otrzymują ogółem od producentów rabat w wysokości 12 proc., z czego zatrzymują sobie połowę, a resztę przekazują pacjentom. 6 proc. uzyskiwane przez apteki to ponad pół miliarda zł dodatkowego zysku ponad ustawową marżę. Gdyby producenci leków obniżyli ceny o wysokość udzielanych rabatów, pacjenci w całym kraju mieliby rabat w wysokości 12 proc. w każdej aptece, a nie 6 proc. i tylko w wybranej.

Sprzedaż tanich leków

Im tańszy lek, tym lepiej się sprzedaje – ta reguła sprawdza się wszędzie poza Polską. U nas sytuacja jest wręcz odwrotna. Droższy lek ma większe możliwości udzielenia rabatu, przez co zwiększa sprzedaż, dążąc do eliminacji z rynku tańszych produktów. Trzeba jednak pamiętać, że pozbawiony konkurencji straci motywację do udzielania rabatów.

Sztywne ceny

Nieprawdziwe jest stwierdzenie, że sztywna cena oznacza, że jest ona niezmienna. Cena uzgodniona między producentem a kupującym Ministerstwem Zdrowia powinna być sztywna, czyli niezmienna i obowiązująca we wszystkich aptekach, ale tylko do momentu następnych negocjacji. Zgodnie z obowiązującymi przepisami, zmiany na listach leków powinny się odbywać cztery razy w roku. Ponieważ coraz więcej leków konkuruje na rynku, każda nowelizacja list refundacyjnych daje możliwość obniżek cen.

Tańszy generyk

Pacjenci zwykle nie orientują się, że leki, na które udzielany jest rabat, mają tańsze odpowiedniki, więc aby zaoszczędzić, wcale nie muszą szukać aptek, w których trwają promocje. Mogą po prostu kupić generyk – lek tańszy niż rabatowany. Na obecnym systemie rabatowym korzystają niektóre hurtownie i apteki, pobierające dodatkowe wynagrodzenie, ale przede wszystkim producenci leków, które utraciły trwający ponad 20 lat patent. Utrzymują bowiem wysoką cenę, zachęcając rabatami do kupna.

Ceny spadną

Mitem jest również twierdzenie, że likwidacja rabatów spowoduje dodatkowe wydatki dla pacjenta. Jego zwolennicy powołują się na wyliczenia ekspertów, którzy przy symulacjach finansowych nie uwzględnili tego, że zlikwidowane rabaty spowodują obniżki cen oferowanych resortowi zdrowia przez firmy farmaceutyczne. W jaki inny sposób producenci droższych leków, którym wygasł patent, będą konkurować z tańszymi generykami? Tylko poprzez obniżenie cen. Wielu ekspertów przekonuje więc, że likwidacja rabatów nie spowoduje dodatkowych wydatków pacjenta, ale wręcz przeciwnie, przyniesie konkretne oszczędności w postaci obniżek cen leków.

Ta sama substancja

Lek generyczny nie może być ani lepszy, ani gorszy od leku oryginalnego. Zawiera tę samą czynną substancję leczniczą, może natomiast mieć inne substancje pomocnicze, takie jak barwniki. Różni się wielkością, kolorem lub kształtem. Różnice te nie mają znaczenia dla właściwości leczniczych. Leki generyczne muszą spełniać te same standardy jakości, bezpieczeństwa i skuteczności co inne produkty lecznicze. Ponadto są od 20 do 90 proc. tańsze niż ich markowe odpowiedniki.