Heroizm w czasie wojny, choć jest postawą niesamowicie trudną, powinien być traktowany jako najwyższa wartość. Wiedzieli o tym odznaczeni medalami „Sprawiedliwych wśród Narodów Świata”. Kierowali się odwagą, by ochronić żydowskie istnienia przed Holocaustem.

„Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata” to medal ustanowiony w 1963 roku przez Instytut Pamięci Męczenników i Bohaterów Holokaustu Yad Vashem w Jerozolimie. Honoruje osoby, które ryzykowały własne życie, ratując Żydów przed zagładą. Wręczany podczas oficjalnej ceremonii na terenie Izraela lub w jego placówkach dyplomatycznych, stanowi najwyższe izraelskie odznaczenie cywilne dla osób nieżydowskiego pochodzenia.

Skąd wzięła się nazwa odznaczenia?

Chasidei Umot HaOlam to termin, który w hebrajskim oznacza tyle, co „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata”. Początkowo odnoszono go do osób dobrych oraz żyjące zgodnie z zasadami wiary. O ile dla Żydów te ostatnie oznaczały obszerny zestaw praw i nakazów zawartych w Torze, o tyle osoby innego pochodzenia miały obowiązek przestrzegać jedynie Siedmiu Praw Noego, które ograniczono do fundamentalnych zakazów zabijania czy spożywania mięsa poddanych ubojowi zwierząt. Dotyczy ich fragment Talmudu Babilońskiego głoszący, że zniszczenie jednego życia jest prawie równoznaczne ze zniszczeniem całego świata. Tym samym, jego ocalenie może zależeć od uratowania życia jednej istoty. To właśnie z powyższym zdaniem połączono z czasem określenie „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata”.

Kryteria, które spełnia „Sprawiedliwy”

Reklama

Przyznanie tytułu „Sprawiedliwego wśród Narodów Świata” przez Instytut pamięci Yad Vashem poprzedzaj wnikliwe badania, dyskusje i weryfikacja zasług zgłoszonego kandydata. Otrzymują go tylko ci, których heroiczne czyny potwierdzają niepodważalne dowody. Warunkiem otrzymania medalu jest również spełnienie kilku kryteriów: do otrzymania tytułu są uprawnione nie-Żydzi, które ryzykowały własne życie, by ratować ludność żydowską.

Najliczniejszą grupą wśród odznaczonych są Polacy

Tytuł „Sprawiedliwego wśród Narodów Świata” otrzymało już łącznie 26, 513 osób (stan na 1 stycznia 2017). Na liście uhonorowanych można odnaleźć przeszło 6600 Polaków. Liczba ta nie oddaje jednak w pełni skali zjawiska udzielania pomocy Żydom w okupowanej Polsce, wielu Ratujących wciąż pozostaje nieznanych- możemy przeczytać na stronie internetowej Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN. Weryfikację historii utrudniają m.in. powojenne przesiedlenia ludności czy zerwanie polsko- izraelskich kontaktów dyplomatycznych w latach 1967-89. Początkowo tytułem honorowano tylko osoby żyjące, co wiązało się z pominięciem zmarłych w wyniku niemieckich represji za pomaganie ludności żydowskiej. Dzisiaj odznaczenie przyznawane jest także pośmiertnie, na wniosek krewnego. Polką, która wykazała się największym heroizmem wśród odznaczonych medalem,była Irena Sendlerowa. Dane każdego ratowanego dziecka zapisywała na bardzo wąskich karteczkach i chowała do słoika, żeby móc odnaleźć je po wojnie. Szacuje się, że pomogła 2500 osobom.

Nie tylko medal

Każdy ze "Sprawiedliwych" uhonorowany zostaje imiennym medalem oraz dyplomem uznania. Zyskuje również przywilej wpisania nazwiska na Mur Honorowy w jerozolimskim Ogrodzie Sprawiedliwych. Do tej pory posadzono tam kilka tysięcy drzew ku czci ratujących ludzkie istnienia. Wśród nich znalazły się rośliny poświęconedziałaczom „Żegoty”, IrenieSendlerowej, Janowi i Antoninie Żabińskim czy Aleksandrowi Zelwerowiczowi. Ustawa o Yad Vashem umożliwia dodatkowo nadanie odznaczonemu, w uznaniu jego zasług, honorowego obywatelstwa państwa Izrael. W przypadku bohaterów utytułowanych pośmiertnie, obywatelstwo zyskuje wymiar symboliczny.

Organizacje na rzecz „Sprawiedliwych wśród Narodów Świata”

Sprawiedliwi zamieszkujący Izrael otrzymują comiesięczne wsparcie finansowe. Dodatkowo mogą liczyć na 8-dniowy zasiłek zdrowotny dla siebie i współmałżonka czy bezpłatne świadczenia medyczne w oparciu o izraelskie prawo ubezpieczeniowe. Obecnie jest to kilkadziesiąt osób. Odznaczeni, którzy borykają się z kłopotami finansowymi otrzymują pomoc niezależnie od miejsca zamieszkania. Kwestią tą zajmuje się fundacja Jewish Foundation for the Righteous w Nowym Jorku. Szwajcarska organizacja Anne Frank Fonds wyszukuje ponadto osoby potrzebujące pomocy medycznej.

Polskie Towarzystwo Sprawiedliwych wśród Narodów Świata

Towarzystwo Sprawiedliwych powstało w 1985, by zrzeszać obywateli polskich uhonorowanych tytułem „Sprawiedliwych wśród Narodów Świata” oraz ich potomków. Organizacja skupia się na upamiętnianiu odznaczonych, jak również szerzeniu wiedzy na temat okupacji niemieckiej w Polsce, Holocauście oraz ratowaniu Żydów. Podejmuje też inicjatywy przeciwdziałające antysemityzmowi czy ksenofobii.

Warszawski Ogród Sprawiedliwych

Ogród Sprawiedliwych w Warszawie, otwarty 5 czerwca 2014 roku, jest wzorowany na istniejącym od kilkunastu lat Światowym Ogrodzie Sprawiedliwych w Mediolanie. Powstał w odpowiedzi na postulat włoskiej fundacji „Gariwo”, by stworzyć sieć Ogrodów Świata honorujących postawy moralne osób chroniących godność i życie człowieka w systemach totalitarnych czy w okresach masowych zbrodni . Wśród osób upamiętnionych przez warszawski Ogród Sprawiedliwych, można odnaleźć takie osobistości jak: Marek Edelman, Władysław Bartoszewski czy Tadeusz Mazowiecki. W 2017 roku zasadzono drzewka na cześć Natalii Gorbaniewskiej, Jana Jellinka oraz Roberta Kozaka.

>>> Polecamy: Polak na polecenie rządu ratował Żydów od Holokaustu. Świat się o tym nie dowiedział