Konferencja "Kierunki zmian statusu prawnego sołectwa" została zorganizowana we wtorek przez senacką komisję samorządu terytorialnego i administracji państwowej we współpracy z Krajowym Stowarzyszeniem Sołtysów. Wśród jej tematów znalazły się m.in. podstawy prawne funkcjonowania sołectw, fundusz sołecki jako wsparcie działalności sołectwa czy propozycje instytucjonalnego wzmocnienia sołectw.
Karczewski podkreślił otwierając konferencję, że zna problemy i oczekiwania zarówno sołtysów, jak i mieszkańców wsi. "Oczywiście należy prowadzić debaty, dyskusje i wsłuchiwać się w głos nie tylko sołtysów, ale również mieszkańców" - mówił.
Zaznaczył, że funkcja sołtysa na wsi jest istotna i ważna. "Sołtys spotyka się, ma olbrzymią wiedzę o wsi, wie, czego ludzie potrzebują, jakie są ich oczekiwania, wiele rzeczy, problemów trafia właśnie do niego" - mówił marszałek Senatu.
"Jestem przekonany o tym, że sołtys jest takim liderem w swoim najbliższym środowisku, a lider może mieć olbrzymią rolę do odegrania i często sołtysi nie ograniczają się do tych swoich kwestii urzędowych, ale również biorą bardzo aktywny udział w budowaniu społeczeństwa obywatelskiego" - podkreślił.
Marszałek Senatu stwierdził, że obecnie wieś ulega zmianom. "Wieś wygląda i coraz zasobniej, piękniej i jest coraz lepiej zorganizowana" - mówił. Dodał, że we wtorek spotyka się także z marszałkami województw, z którymi będzie rozmawiał o współpracy Senatu z samorządowcami. "Widać, że ta współpraca, a przede wszystkim debata i dyskusja jest możliwa, jest konieczna i oczekiwana" - podkreślił.
Prezes Krajowego Stowarzyszenia Sołtysów Ireneusz Niewiarowski podziękował za możliwość zorganizowania konferencji i dodał, że jej uczestnicy wiążą z nią nadzieję na "poprawę statusu sołectwa i samego sołtysa".
"Naszym zdaniem już od dawna dojrzewa ten moment, kiedy należy zastanowić się nad usytuowaniem sołectwa w prawie samorządowym i poprawienia tego statusu, ale także zadziałania takiego, żeby to, co już jest dzisiaj zapisane było realizowane" - stwierdził.
Dyrektor Departamentu Administracji Publicznej w Ministerstwie Spraw Wewnętrznych i Administracji Grzegorz Ziomek podkreślił rolę funduszu sołeckiego jako formy budżetu partycypacyjnego, którego celem jest aktywizowanie społeczności wiejskiej. Jak ocenił cel ten został w dużej mierze osiągnięty. Poinformował, że według szacunków MSWiA za 2016 r. fundusz funkcjonuje w 1510 gminach, czyli w blisko 70 proc. gmin, w których wyodrębniono fundusz sołecki. "Fundusz się rozpowszechnił, jest wykorzystywany i jest istotnym elementem wspierania społeczeństwa obywatelskiego w gminach" - dodał.
Z kolei dr Piotr Matczak z Instytutu Socjologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Instytut Środowiska Rolniczego i Leśnego PAN zaznaczył, że sołectwo jest przykładem lokalnych struktur, które w wielu państwach już nie funkcjonują. Podkreślił również społeczny potencjał sołectwa.
"W miastach rzadko się zdarza, żeby ludzie mieli ze sobą kontakt bezpośredni, na wsi, na terenach wiejskich wciąż jeszcze istnieje potencjał takiej współpracy, która w innych miejscach jest trudna" - powiedział. Jak ocenił warto dbać o to, żeby instytucja sołectwa mogła trwać. "Sens sołectwa sprowadza się w dużej mierze do tego, że ono podtrzymuje lokalny dobrobyt" - dodał.
Natomiast dr Dawid Sześciło z Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego ocenił, że należy umocnić pozycję sołectw i przedstawił propozycje ich instytucjonalnego wzmocnienia. Wśród nich wymienił m.in. przeprowadzanie obowiązkowych konsultacji sołeckich z radami gmin, wzmocnienie reprezentacji sołectw na forum rady gminy, stworzenie obowiązkowego punktu sołeckiego na forum rady gminy oraz interpelacji sołeckiej, stworzenie mechanizmu współzarządzania gminą, który zwiększyłby udział mieszkańców w zarządzaniu gminą.
Podkreślił, że istotne jest także budowanie zasobów sołectw, tworzenie zachęt dla mieszkańców, wspieranie lokalnej kreatywności.
Zgodnie z obecnymi przepisami sołectwo może zostać powołane z inicjatywy rady gminy lub jej mieszkańców. Organem uchwałodawczym w sołectwie jest zebranie wiejskie, natomiast wykonawczym jest sołtys, którego wspiera rada sołecka. Sołectwo jako jednostka pomocnicza rady gminy nie ma osobowości prawnej, nie może więc podpisywać żadnych umów, ale może proponować, zachęcać gminę np. do inwestycji na swoim terenie. (PAP)
