Województwa śląskie i opolskie oraz czeski Kraj Morawsko-Śląski i Kraj Żyliński na Słowacji od ponad czterech lat współpracują w ramach Europejskiego Ugrupowania Współpracy Terytorialnej (EUWT) pod nazwą Tritia. W czwartek Urząd Marszałkowski Woj. Śląskiego podsumował dotychczasowe efekty tej współpracy i poinformował o realizowanych obecnie przedsięwzięciach, w których uczestniczy Tritia.
Efektem projektu Air Tritia, którego liderem jest uniwersytet techniczny w czeskiej Ostrawie, ma być stworzenie efektywnego międzynarodowego systemu zarządzania jakością powietrza m.in. poprzez rozwój wspólnych baz danych oraz narzędzi służących zarządzaniu i przewidywaniu zjawisk w tym obszarze. Współpraca samorządów i ośrodków naukowych z trzech regionów ma też zaowocować propozycją strategii poprawy jakości powietrza i ograniczenia emisji zanieczyszczeń pochodzących z różnych źródeł w przygranicznych województwach. Wśród partnerów tego projektu są m.in. Główny Instytut Górnictwa w Katowicach, Instytut Meteorologii i Gospodarki Wodnej, uniwersytet w Żylinie, a także samorządy Rybnika, Opola, Żyliny, Opavy i Ostrawy.
Inny projekt - Trans Tritia - zakłada poprawę planowania i koordynacji transportu towarowego na pograniczu trzech państw. Chodzi m.in. o stworzenie założeń dotyczących możliwości rozwoju transportu towarowego we wszystkich formach - zarówno z wykorzystaniem sieci drogowej i kolejowej, jak i transportu lotniczego czy wodnego. Analizy mają pomóc w przygotowaniu dużych projektów infrastrukturalnych na całym obszarze przygranicznych regionów. Liderem projektu jest Górnośląska Agencja Przedsiębiorczości i Rozwoju, a partnerami m.in. uczelnie, samorządy i instytucje wspierania biznesu z trzech państw.
W dziedzinie kultury Tritia realizuje projekt służący digitalizacji w formie trójwymiarowej wybranych historycznych obiektów pogranicza polsko-słowackiego. Opracowane modele 3D posłużą następnie jako metoda archiwizacji budynków historycznych. Zadaniem projektu jest również wymiana doświadczeń w zakresie cyfryzacji zabytków, a także przeszkolenie pracowników instytucji kultury w wykorzystywaniu nowoczesnych narzędzi do ochrony i promocji dziedzictwa kulturowego oraz tworzeniu innowacyjnych produktów turystycznych.
Polsko-czesko-słowacka organizacja zainicjowała też projekt nauki języków polskiego i słowackiego "Mówimy po słowacku - Hovorime polsky", adresowany m.in. do przedstawicieli organizacji pozarządowych z Polski i Słowacji. Przedsięwzięcie służy przeszkoleniu 60 osób z obu krajów, by umiały porozumieć się po polsku i słowacku (m.in. przy realizacji wspólnych unijnych projektów) oraz lepiej poznały kulturę, tradycję i historię sąsiedniego kraju.
W ciągu minionych ponad trzech lat Tritia zrealizowała kilka przedsięwzięć angażujących podmioty z przygranicznych regionów. Np. projekt „Jesteś tym co jesz” promował produkty gastronomiczne rolników z pogranicza. W ramach projektu „Green transport service” opracowano mapę całego obszaru z uwzględnieniem alternatywnego transportu – m.in. rowerowego i wodnego. Zorganizowano także spotkania edukacyjne dla dzieci ze szkół podstawowych na pograniczu o wspólnym regionie i zdrowym stylu życia.
Walory przyrodnicze i turystyczne pogranicza były tematem projektu „Odkryj swoją przeszłość techniczną”, promującego zabytki przemysłowe wchodzących w skład porozumienia regionów. Stworzono grę planszową dla młodzieży, która trafiła do szkół średnich z przygranicznych obszarów. Innym pomysłem była promocja idei uniwersalnego projektowania w dziedzinie turystyki i otwarcie jej na osoby niepełnosprawne, seniorów czy rodziców z dziećmi - w ramach projektu „Turystyka dla wszystkich” zorganizowano m.in. międzynarodowe warsztaty, a przykłady dobrze zaprojektowanych w ten sposób usług, przestrzeni i produktów z Europy zaprezentowano podczas wystaw w Żylinie, Opolu oraz polskim i czeskim Cieszynie.
W dziedzinie gospodarki Tritia zrealizowała projekt „Zrównoważona działalność gospodarcza”, tworzący lepsze warunki współpracy czeskich i polskich organizacji, udzielających wsparcia początkującym firmom i przedsiębiorcom.
„Zakres naszych działań jest niezwykle szeroki - przygotowujemy spotkania w ramach sieciowania regionalnych startupów i instytucji kultury i turystyki. Uczestniczymy też w organizacji czesko-polsko-słowackich spotkań przedsiębiorców czy słowacko-czeskiej konferencji dotyczącej technicznego kształcenia młodzieży" - wylicza dyrektor EUWT Tritia Marta Slavikova.
Instytucję EUWT wprowadzono do unijnego prawa ponad 10 lat temu. Dzięki niej miasta, powiaty czy regiony z dwóch stron granicy państwowej mogą - za zgodą swoich ministerstw spraw zagranicznych - powołać w jednym z krajów wspólną instytucję o osobowości prawnej, która będzie dla nich świadczyć usługi o charakterze transgranicznym, podlegając przepisom kraju, w którym mieści się jej siedziba. Siedzibą EUWT Tritia jest polski Cieszyn. Organizacja korzysta z unijnych środków m.in. w ramach programów Interreg V-A i Interreg Europa Centralna.
Przygraniczne regiony, które w 2013 r. powołały do życia Tritię zajmują powierzchnię ponad 34 tys. metrów kw.; mieszka tu ok. 7,8 mln ludzi. Na terenie Tritii są dwa miasta o liczbie ludności ok. 300 tys. - Katowice i czeska Ostrawa, a także dwa mniejsze ośrodki o charakterze wojewódzkim: Opole i słowacka Żylina. Prace nad stworzeniem EUWT trwały od 2009 r. (PAP)
