Firmy produkcyjne zaliczane do grupy przetwórstwa przemysłowego stanowią istotny filar polskiej gospodarki. Pracuje w nim aż 29 proc. wszystkich zatrudnionych w Polsce. Przedsiębiorstwa produkcyjne odpowiadają za ok. 16-18 proc. PKB i z roku na rok ten udział wzrasta.
Jak wynika z badania KPMG aż 76 proc. przedsiębiorstw produkcyjnych w Polsce ocenia swoją sytuację jako dobrą lub bardzo dobrą. Jedynie 2 proc. respondentów uznało kondycję firmy za złą. Blisko 60 proc. przedsiębiorstw produkcyjnych w swojej strategii na najbliższy rok zakłada wzrost.
– Priorytetem większości producentów, którzy wzięli udział w badaniu, będzie zwiększenie udziałów na obecnych rynkach, zdobywanie nowych i wprowadzanie nowych produktów. Jedynie 8 proc. firm przewiduje ograniczenie skali działalności. Jednocześnie większość badanych firm przyznała, że zmiany polityczno-gospodarcze w krajach Unii mają wpływ na ich perspektywy rozwoju – mówi Rafał Wiza, partner, szef zespołu private equity w KPMG w Polsce.
W ostatnich latach nakłady inwestycyjne w przedsiębiorstwach zajmujących się przetwórstwem przemysłowym zwiększały się średnio o 11 proc. w skali roku. Warto zauważyć, że nakłady te rosły szybciej niż ogółem w gospodarce i całym przemyśle.
Średni udział inwestycji dokonywanych przez firmy przetwórstwa przemysłowego w całkowitych nakładach inwestycyjnych w Polsce w I kwartale tego roku wyniósł 34 proc., a w 2016 roku – 39 proc.
– Dane te świadczą o istotnym znaczeniu przetwórstwa dla polskiej gospodarki, tym bardziej że w zeszłym roku sektor ten utrzymał dodatnią dynamikę wobec ogólnego spadku nakładów inwestycyjnych w gospodarce i przemyśle ogółem – mówi Anna Sińczuk, partner w dziale doradztwa podatkowego w KPMG w Polsce.
Łączne nakłady inwestycyjne firm przetwórstwa przemysłowego w 2016 roku wyniosły 47,4 mld zł. Pod względem wartości najwięcej inwestowały branże chemiczne, elektromaszynowa i spożywcza.
Wśród badanych firm produkcyjnych dominuje sprzedaż na rynek krajowy, która jest podstawowym źródłem przychodów dla 54 proc. przedsiębiorstw. Ponad 70 proc. firm produkcyjnych obecnych w Polsce zamierza rozszerzyć swoją działalność na rynku krajowym w ciągu najbliższego roku.
W ciągu ostatnich czterech lat istotnie wzrosło znaczenie zagranicznych rynków dla firm produkcyjnych działających w Polsce. Najbardziej popularne są niezmiennie kraje Europy Zachodniej i Europy Środkowo-Wschodniej – jest tam obecnych odpowiednio 74 proc. i 59 proc. badanych firm produkcyjnych z Polski. Przedsiębiorcy coraz częściej jednak otwierają przedstawicielstwa i fabryki także na dalszych geograficznie rynkach. Warto zwrócić uwagę, że połowa przedsiębiorstw zamierza zwiększyć swój udział na rynkach Azji i Pacyfiku oraz Ameryki Północnej.
Na popularności wśród producentów najbardziej zyskują Afryka oraz Ameryka Południowa, gdzie zaobserwowano wzrost liczby przedsiębiorstw działających na tych rynkach o odpowiednio 5 p.p. i 6 p.p. w porównaniu z wynikami analogicznego badania przeprowadzonego przez KPMG w 2013 roku.
– Do branż najaktywniej działających za granicą należą elektromaszynowa, chemiczna oraz metalowa. Najbardziej ekspansywne są branże spożywcza, metalowa oraz chemiczna. Rozwijają się bardzo dynamicznie i w zdecydowanej większości planują rozszerzenie swojej działalności zarówno na rynku krajowym, jak i zagranicznym – mówi Rafał Wiza.
Z badania przeprowadzonego przez KPMG wynika, że przedsiębiorstwa produkcyjne będą inwestować przede wszystkim w maszyny i urządzenia, czyli aktywa pozwalające na zwiększenie mocy produkcyjnych oraz poziomu sprzedaży. W ciągu następnych 2-3 lat 27 proc. ankietowanych planuje inwestować w nowe zakłady produkcyjne. Zdecydowana większość przedsiębiorstw chce otworzyć je w Polsce (78 proc. planujących otwarcie nowego zakładu). Bliskość kluczowych europejskich rynków, coraz lepsza infrastruktura oraz wciąż relatywnie tania i dobrze wykwalifikowana siła robocza to zdecydowane przewagi, które zachęcają do inwestowania w naszym kraju. Co dziesiąta firma planuje otwieranie zakładów za granicą, a 9 proc. przedsiębiorców rozważa otwarcie ich zarówno w Polsce, jak i na rynkach zagranicznych.
– Najbardziej nastawionym na ekspansję zagraniczną jest sektor spożywczy, w którym prawie co piąta firma biorąca udział w badaniu planuje otwarcie zakładu poza granicami kraju – mówi Kiejstut Żagun, dyrektor w dziale doradztwa podatkowego, szef zespołu ds. ulg i dotacji w KPMG w Polsce.
Spora część nakładów finansowych badanych firm będzie przeznaczona na inwestycje w maszyny i urządzenia. Ponad 60 proc. firm przetwórstwa przemysłowego deklaruje wzrost wydatków na środki trwałe, a 52 proc. zamierza wprowadzić istotne optymalizacje lub zmiany w procesach biznesowych w ciągu najbliższego roku. Firmy planują także inwestować w kapitał ludzki. Aż 50 proc. badanych przedsiębiorców przewiduje, że zatrudnienie w ich firmach w całym 2017 roku będzie większe w porównaniu z rokiem ubiegłym. Wzrost zatrudnienia najczęściej szacowany jest na ok. 10 proc.
Najwięcej firm planujących wzrost zatrudnienia prowadzi działalność w branży metalowej (63 proc. firm) i chemicznej (60 proc.). W porównaniu z wynikami badania z 2013 roku wyraźnie widać, że przedsiębiorstwa produkcyjne w większości nastawione są na wzrost zatrudnienia, podczas gdy cztery lata temu zorientowane były głównie na utrzymanie aktualnej liczby pracowników.
Aż 6 na 10 firm produkcyjnych, które wzięły udział w badaniu KPMG, w tym roku wprowadzi lub wprowadziło na rynek nowe lub istotnie ulepszone produkty. Jednocześnie aż co trzecia firma w bieżącym roku zwiększy nakłady w obszarze badawczo-rozwojowym. Warto zaznaczyć, że najczęściej inwestycje w ten obszar planują bardzo duże firmy.
Firmy działające w sektorze przetwórstwa przemysłowego w Polsce są świadome potrzeby strategicznego spojrzenia na aspekty związane z bazą produktową, dostrzegają możliwości wzrostu i rozwoju dzięki wprowadzanym innowacjom i ulepszaniem swoich produktów.
– Większość przedsiębiorstw przeznaczy na badania i rozwój ponad 10 proc. więcej środków, niż w roku ubiegłym, przy czym u ok. 9 proc. przebadanych firm, nakłady te będą co najmniej dwukrotnie wyższe. Nie bez znaczenia jest też fakt, że co trzecia badana firma planuje zwiększenie zatrudnienia w obszarze badawczo-rozwojowym – mówi Kiejstut Żagun.
1/4 respondentów wskazała, że planuje wdrożyć rozwiązania wpisujące się w trend czwartej rewolucji przemysłowej. Badane przedsiębiorstwa najbardziej zainteresowane są nowoczesnymi systemami wytwarzania (58 proc. respondentów), robotyką (52 proc.), Big Data i analizą danych w czasie rzeczywistym (32 proc.) oraz cyberbezpieczeństwem (26 proc.).
Z odpowiedzi udzielonych przez firmy produkcyjne wynika, że przedsiębiorstwa chętnie korzystają z zachęt inwestycyjnych oferowanych przez państwo. Z takich instrumentów w 2016 roku skorzystało 41 proc. badanych firm, a w obecnym roku planuje skorzystać lub już to zrobiło 56 proc.
Mniej niż co trzecia ankietowana firma wskazuje na istnienie utrudnień, które mogą negatywnie wpływać na skalę inwestycji dokonanych w najbliższym roku. Spośród barier inwestycyjnych odczuwanych przez firmy produkcyjne, najczęściej wskazywane przez przedsiębiorców są: biurokracja i nadmierne wymogi administracyjne oraz ryzyko związane z sytuacją ekonomiczną w kraju i na świecie. Wydarzenia ostatnich miesięcy w Europie i na świecie spowodowały, że przedsiębiorstwa operują w stanie zwiększonej niepewności.
W przemyśle przetwórczym pracuje niemal co trzecia osoba zatrudniona w Polsce oraz aż 85 proc. zatrudnionych w przemyśle ogółem. Po niewielkim spadku liczby pracowników w 2013 roku w kolejnych latach zatrudnienie w firmach przetwórstwa przemysłowego ciągle wzrastało w tempie szybszym niż w pozostałych gałęziach gospodarki. Także prognozy na 2017 rok są optymistyczne.
W pierwszym kwartale przeciętna liczba zatrudnionych osób w przetwórstwie przemysłowym wyniosła 2,265 mln osób, a biorąc pod uwagę obecny trend, liczba ta może jeszcze wzrosnąć.
– Przeciętne wynagrodzenie oferowane w firmach przetwórstwa przemysłowego jest nieznacznie niższe niż w całej gospodarce i wynosi 94 proc. średniej w przemyśle ogółem i 98 proc. średniej dla kraju. Pensje w firmach przetwórczych przez ostatnie kilka lat charakteryzowały się jednak wyższą średnioroczną stopą wzrostu (4 proc. rocznie). W 2016 roku średnia pensja w tym sektorze wynosiła 4055 zł brutto – mówi Anna Sińczuk, partner w dziale doradztwa podatkowego w KPMG w Polsce.
Jednym z największych problemów, z jakimi borykają się firmy produkcyjne, jest trudność ze znalezieniem odpowiednich pracowników. Wśród najbardziej poszukiwanych są pracownicy produkcyjni (81 proc. firm chce zatrudnić takie osoby), inżynierowie oraz wysoko wykwalifikowani specjaliści (58 proc.).
Ograniczony dostęp do wyspecjalizowanej kadry to stosunkowo nowa sytuacja dla polskich firm. Rozwiązanie tego problemu będzie wymagało inicjatywy i wysiłku, by dotrzeć do potencjalnych pracowników, np. poprzez podejmowanie współpracy ze szkołami zawodowymi, technicznymi i uczelniami wyższymi. Jednocześnie przedsiębiorcy będą zmuszeni więcej inwestować w pracowników.
Raport KPMG w Polsce pt. „Inwestycje przedsiębiorstw produkcyjnych działających w Polsce” przedstawia plany inwestycyjne firm produkcyjnych działających w Polsce. Publikacja powstała na podstawie analizy danych GUS, badania ankietowego przeprowadzonego wśród 252 firm przetwórstwa przemysłowego oraz indywidualnych wywiadów pogłębionych. Respondentami były osoby na poziomie zarządu lub dyrektora odpowiedzialne za rozwój przedsiębiorstwa i/lub inwestycje. Badanie został przeprowadzone metodą CATI (ang. Computer Assisted Telephone Interview) w okresie od kwietnia do czerwca 2017 r.
