Świeża statystyka dotycząca zagrożenia biedą i jej społecznymi skutkami opublikowana została przez Eurostat z okazji międzynarodowego dnia likwidacji biedy i nawiązuje do celów wyznaczonych w Strategii Europa 2020. Przyjęta przez Komisję Europejską w 2010 roku Strategia zakłada m.in. zmniejszenie o jedną czwartą w stosunku do sytuacji przed kryzysem liczby osób zagrożonych ubóstwem i społecznym wykluczeniem.
W ocenie ryzyka biedy i wykluczenia społecznego uwzględniane są nie tylko poziomy uzyskiwanych dochodów, ale także m.in. wskaźniki ich spadku w chwili przejścia na emeryturę, warunki materialne gospodarstw domowych, a także liczba osób pracujących w rodzinie, co świadczy o skali zagrożenia w przypadku utraty zatrudnienia.
Z powodu brania pod uwagę wielu czynników na różnym poziomie wyznaczana jest granica ryzyka biedy nawet wówczas, gdy mowa jest o krajach stosujących tę samą walutę – euro. Za punkt odniesienia (i ryzyka biedy) przyjmuje się bowiem nie wartość waluty, ale poziom 60 proc. mediany dochodów do dyspozycji w każdym z krajów członkowskich UE. Przykładowo w Niemczech w przypadku rodziny z dwiema dorosłymi osobami i z dwójką dzieci w wieku do 14 lat jest to dochód (po opodatkowaniu) na poziomie ok. 26,8 tys. euro rocznie. We Francji – 27,4 tys. euro, a na Litwie – 7,1 tys. euro. W przypadku Polski Eurostat uznaje, że w analogicznej rodzinie granica ta leżała w 2016 roku na poziomie ok. 31 018 złotych rocznie. W przypadku dorosłego żyjącego samotnie ryzyko zagrożenia biedą zaczyna się – wedle kryteriów Eurostatu – gdy dochód roczny spada poniżej 14 771 złotych rocznie.
Z europejskiej statystyki wynika, że w 2016 roku ryzyko ubóstwa i wykluczenia społecznego zmalało w skali europejskiej z 23,8 proc. do 23,4 proc. i jest już tylko o 0,1 pkt proc. powyżej najniższego jego poziomu zanotowanego w roku 2009. Można więc powiedzieć, że Unia Europejska przezwycięża już socjalne skutki kryzysu finansowego, który wybuchł w 2008 roku i pogłębiał się w kolejnych latach. W liczbach bezwzględnych ryzyko biedy dotyczyło w zeszłym roku 117,5 mln osób, o blisko 1,6 mln osób mniej niż w roku 2015, ale nadal o blisko 400 tys. osób więcej niż w roku 2008. Porównania nie są tu do końca ścisłe, gdyż zmieniła się liczba krajów należących do UE. Dane za rok 2008 nie obejmują Chorwacji.
Najwyższy w UE poziom zagrożenia biedą i jej skutkami notowany jest w Bułgarii (40,4 proc.), Rumunii (38,8 proc.) i Grecji (35,6 proc.). Na przeciwnym biegunie są Czechy, gdzie ryzyko biedy i jej skutków zagraża jedynie 13,3 proc. społeczeństwa. O niewiele mniejszym zagrożeniu można mówić także w przypadku Finlandii (16,6 proc.), Danii (16,7 proc.) i Holandii (16,8 proc.). Eurostat podaje dla porównania dane także dla krajów nienależących do Unii, dzięki czemu można dowiedzieć się, że w skali europejskiej w najlepszej sytuacji są mieszkańcy Islandii, gdzie ryzyko biedy obejmuje jedynie 13,0 proc. mieszkańców.
O sytuacji w poszczególnych krajach europejskich bardziej wyraziście mówią liczby bezwzględne. Wynika z nich, że ryzyko biedy i jej skutków społecznych dotyczy ponad 17 mln mieszkańców Włoch, 16 mln mieszkańców Niemiec, ponad 14 mln osób w Wielkiej Brytanii, blisko 13 mln w Hiszpanii, blisko 11,5 mln osób we Francji i 8,2 mln osób w Polsce. Nawet w Czechach, gdzie ryzyko to obejmuje relatywnie najmniej osób, liczba ta sięga blisko 1,4 mln osób. Islandia jest tu krajem trudnym do doścignięcia, ryzyko biedy dotyka tylko ok. 40 tys. osób.
Z ograniczaniem ryzyka biedy najszybciej w Unii Europejskiej radzi sobie Polska. Jeszcze w roku 2008 ubóstwem i jego społecznymi skutkami zagrożone było 30,5 proc. polskiego społeczeństwa. W ubiegłym roku udział ten spadł poniżej średniej unijnej, do 21,9 proc. W liczbach bezwzględnych w ciągu ośmiu lat liczba osób z ryzykiem wykluczenia zmniejszyła się w Polsce o blisko 3,3 mln. Mniejszego, ale także znaczącego skoku dokonały pod tym względem Łotwa (spadek udziału zagrożonych z 34,2 do 28,5 proc.) i Rumunia (z 44,2 do 38,8 proc.).
Dla kontrastu w kilku krajach europejskich strefa ryzyka biedy w tym samym czasie powiększyła się. Najbardziej w Grecji (z 28,1 do 35,6 proc.), na Cyprze, w Hiszpanii, a nawet w Szwecji. W Szwecji, podobnie jak w Holandii i Francji, wskaźnik ryzyka biedy w 2016 roku powiększył się w porównaniu z rokiem 2015.
