Europosłowie w przyjętej w środę w Strasburgu rezolucji zalecili krajom unijnym, by zaplanowany na 24 listopada szczyt z udziałem Ukrainy, Białorusi, Gruzji, Mołdawii, Armenii i Azerbejdżanu, miał charakter przyszłościowy i zapewnił nowe bodźce, a także jasną wizję polityczną przyszłości Partnerstwa Wschodniego.
Za niewiążącym prawnie dokumentem w tej sprawie opowiedziało się 519 eurodeputowanych; 114 było przeciw, 47 wstrzymało się od głosu. PE uznał, że szczyt UE i jej wschodnich partnerów powinien utorować drogę funduszowi powierniczemu i wspierać reformy poprzez propozycję wejścia do unii celnej.
"Szczyt daje możliwość budowania na dotychczasowych osiągnięciach krajów PW, a także tchnięcia nowej dynamiki w relacje z krajami partnerskimi" - mówiła w debacie poprzedzającej głosowanie unijna komisarz ds. handlu Cecilia Malmstroem.
Europosłowie zwrócili uwagę, że niektórzy z partnerów przeprowadzili znaczące reformy oraz że Gruzja, Ukraina i Mołdawia korzystają obecnie z systemu wolnego handlu i ruchu bezwizowego z UE.
Aby nagrodzić te kraje za ich działania, europarlament proponuje utworzenie dla nich funduszu powierniczego, który mógłby skoncentrować się na prywatnych i publicznych inwestycjach w infrastrukturę społeczną i gospodarczą.
Inną zachętą w dalszej drodze przemian miałby być utworzenie "Partnerstwa Wschodniego+" dla krajów, które osiągnęły postępy we wdrażaniu reform mających prowadzić do ich przystąpienia do unii celnej, unii energetycznej, unii cyfrowej, a nawet strefy Schengen oraz do zniesienia opłat roamingowych.
Europosłowie nie wspominają o możliwości wejścia krajów do UE, a o dalszym rozszerzeniu państw PW+ i ich dostępu do unijnego rynku wewnętrznego, włączenia do unijnych sieci transportowych, czy partnerstw przemysłowych.
PE zwrócił też uwagę na konieczność wsparcia reform gospodarczych w państwach PW, mających na celu stopniowe wycofywanie monopoli, ograniczanie roli oligarchów, zapobieganie praniu brudnych pieniędzy i uchylaniu się od płacenia podatków.
Popierając ustanowienie jasnych celów przyszłej współpracy, eurodeputowani podkreślili, że żadne dalsze porozumienia nie zostaną ratyfikowane z krajem, który nie szanuje wartości UE lub zastrasza obrońców praw człowieka i dziennikarzy.
PE nawołuje do reform ordynacji wyborczych w krajach PW, by ramy prawne były zgodne z międzynarodowymi normami, zaleceniami międzynarodowych misji obserwacyjnych OBWE i opiniami Komisji Weneckiej. Wskazał przy tym na konieczność konsultacji i takich zmian ordynacji, by nie faworyzowały partii rządzących.
Parlament Europejski sugeruje jednocześnie, aby nadchodzący szczyt utrzymał presję na Rosję w celu rozwiązania konfliktów na wschodniej Ukrainie, okupowanych terytoriach Abchazji i Osetii Południowej oraz Naddniestrza. W rezolucji zwrócono się też o wspieranie rozmieszczenia uzbrojonej misji policyjnej Organizacji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie (OBWE) na wschodniej Ukrainie.
"Niezależność, suwerenność i integralność terytorialna partnerów wschodnich UE jest zagrożona z powodu nierozwiązanych konfliktów regionalnych, w tym tych zapoczątkowanych i nadal aktywnie podtrzymywanych przez Federację Rosyjską w sposób sprzeczny z międzynarodowymi zobowiązaniami tego państwa do przestrzegania międzynarodowego porządku prawnego" - podkreślono w dokumencie.
Eurodeputowani chcą, aby szefowie państw i rządów zwrócili uwagę, że udział Partnerstwa Wschodniego w manewrach wojskowych skierowanych przeciwko UE lub niektórym jej partnerom, takich jak kierowane przez Rosję manewry Zapad 2017 na Białorusi, jest niedopuszczalny. Apelują też o zapewnienie, że kraje partnerskie nie zaangażują się w przyszłości w takie działania.
Partnerstwo Wschodnie utworzono w 2009 roku w celu pogłębiania ekonomicznych i politycznych związków pomiędzy EU a sześcioma partnerami z Europy Wschodniej: Armenią, Azerbejdżanem, Białorusią, Gruzją, Mołdawią, Ukrainą. Poprzedni szczyt przywódców tych krajów z liderami unijnymi odbył się w 2015 r. w Rydze.
Krzysztof Strzępka (PAP)
