Zakończyły się konsultacje Rady Stabilności Finansowej w sprawie strategii finansowania banków w procesie restrukturyzacji i uporządkowanej likwidacji (resolution). Dokument konsultacyjny zawiera zestaw kluczowych elementów strategii finansowana resolution.

Dokument konsultacyjny zawierał propozycje rekomendacji Rady Stabilności Finansowej (Financial Stability Board, FSB) dla tworzenia planów finansowania w procesie resolution. Objęły one:

– zapewnienie możliwości monitorowania, raportowania i szacowania potrzeb finansowych oraz realizacji strategii finansowania;

– tworzenie planu finansowania przez podmioty odpowiedzialne;

– wykorzystanie aktywów problemowego podmiotu i prywatnych źródeł finansowania;

Reklama

– dostęp do przejściowych publicznych mechanizmów wsparcia i tradycyjnych instrumentów banku centralnego;

– wymianę informacji i koordynację działań między podmiotami odpowiedzialnymi.

Materiał konsultacyjny FSB zaopiniowali przedstawiciele banków, organów regulacyjnych, kancelarii prawnych i środowiska naukowego.

Wyzwania strategii finansowania

Strategia finasowania jest kluczowym elementem planu przymusowej restrukturyzacji, lecz w trakcie jej implementacji mogą pojawić się różnorodne trudności. Główna trudność leży w określeniu potrzeb płynnościowych. Ustala się je dla przyszłej sytuacji kryzysowej na bazie dotychczasowych doświadczeń i historycznych przypadków rynkowych. Natomiast dla kryzysu, z którym przyjdzie się nam zmierzyć w przyszłości, nie znamy dziś ani jego podłoża, ani jego okoliczności. Dostępność do założonych źródeł płynności zależy od bardzo wielu czynników, natomiast potrzeby finansowe problemowej instytucji mogą zmieniać się bardzo dynamicznie i do tego w nieprzewidywalny sposób.

W efekcie formułowana ex ante strategia finasowania może nie uwzględniać w wystarczający sposób wszystkich potencjalnych wyzwań, albo uwzględniać je w sposób niewystarczający. Ponadto w przypadku rynków, na których dotąd nie doszło do przypadków upadłości istotnych systemowo banków, trudno jest oszacować wykonalność opcji naprawy problemowej instytucji.

Określenie potrzeb płynnościowych podmiotu w procesie resolution zależy od przyjętego scenariusza, natomiast elementy behawioralne i rynkowe charakteryzują się wysoką trudnością modelowania. Rzeczywiste szoki mogą się okazać silniejsze od prognozowanych. W efekcie, zgromadzone rezerwy płynności mogą szybko się wyczerpać i okazać niewystarczające, a przyjęte źródła płynności mogą być niedostępne, z powodu szerszych problemów rynkowych.

Ograniczony charakter, a w skrajnej sytuacji brak dostępu do rynkowych źródeł finansowania w sytuacji kryzysowej, będzie powodował konieczność skorzystania z niestandardowych instrumentów banku centralnego. Problem może wówczas stanowić brak akceptowalnych zabezpieczeń: z uwagi na ich wykorzystanie w fazie „powrotu do zdrowia”, z powodu braku akceptacji określonych typów aktywów, czy gwałtowniejszy od prognozowanego scenariusz rynkowy.

W przypadku skorzystania z niestandardowych instrumentów banku centralnego, ważne jest wypracowanie właściwej polityki informacyjnej ze strony zarówno organu resolution, jak i banku centralnego, jako ostatecznego dostawcy płynności. Polityka ta powinna zapobiegać zjawisku paniki, której poziom jest trudny do oszacowania, a skutkiem może być utrata płynności przez systemowo ważny bank, będący w dobrej sytuacji płynnościowej. Polityka informacyjna powinna być prowadzona nie tylko przez tradycyjne media, ale także przy szerokim wykorzystaniu mediów społecznościowych.

W sytuacji wystąpienia negatywnego scenariusza rynkowego, wyzwanie stanowić będzie właściwe zarządzanie ryzykiem płynności, a także monitorowanie potrzeb finansowych i odpowiednie raportowanie do podmiotu resolution. Dostępność danych i koordynacja informacji pozwoliłaby na lepsze prognozowanie przyszłych potrzeb płynnościowych oraz stymulowałaby podejmowanie efektywnych działań zaradczych w zakresie płynności bieżącej oraz przyczyniałaby się do identyfikacji innych podmiotów o podobnym profilu, celem podjęcia wyprzedzających działań zaradczych.

W przypadku grup transgranicznych, wyzwanie może stanowić zróżnicowanie prowadzonych polityk banków centralnych, jak i niespójne oczekiwania organów nadzoru i resolution. Wyzwanie może stanowić osiągnięcie porozumień transgranicznych dotyczących podziału kosztów procesu przymusowej restrukturyzacji pomiędzy podmiotami w grupie bankowej.

Oddzielnym zagadnieniem jest ryzyko prawne. Krajowy prawodawca może wprowadzić regulacje utrudniające, czy wręcz uniemożliwiające, realizację działań przewidzianych w strategii finansowania.

Strategia finansowania w procesie resolution powinna być oparta na konserwatywnych założeniach, uwzględniających zachowania uczestników rynku w nietypowej, stresowej sytuacji.

Nieostre potrzeby płynnościowe

Istotne jest, aby doprecyzować co należy rozumieć pod pojęciami: standardowych i niestandardowych instrumentów wsparcia płynnościowego banku centralnego. Potencjalni beneficjenci powinni mieć jasność w tej kwestii ex ante, a nie dopiero w sytuacji kryzysowej.

W sytuacji przymusowej restrukturyzacji banku ważnego systemowo należy liczyć się z pojawieniem się zmian strukturalnych w systemie finansowym, polegających na kurczeniu się sieci międzybankowej, przy jednoczesnym wzmocnieniu roli banków odgrywających wiodącą rolę w tej sieci. W efekcie możemy spodziewać się pogłębienia różnic w dostępie do płynności dla różnych podmiotów rynku finansowego – zależnie od pozycji banku w sieci międzybankowej.

Plan finansowy w procesie resolution powinien brać pod uwagę ryzyko płynności rynkowej. W zwykłych warunkach upłynnienie aktywów po cenie rynkowej, lub do niej zbliżonej, nie stanowi problemu. Natomiast w sytuacji szoku wewnętrznego lub zewnętrznego część uczestników rynku może się z niego wycofać, powodując spadek popytu. Spieniężenie aktywów odbędzie się po cenie odbiegającej negatywnie od rynkowej, zwiększając straty i powodując oderwanie się planów finansowych od rzeczywistych możliwości pozyskania finansowania.

Szacowanie potrzeb płynnościowych powinno obejmować także system kontroli wewnętrznej, zapewniający prawidłowe i skuteczne zarządzanie ryzykiem płynności.

Jakkolwiek sama identyfikacja aktywów zabezpieczających nie budzi kontrowersji, to jednak problemem może być ich wykorzystanie, w szczególności jako zabezpieczenie finansowania ze źródeł prywatnych.

Źródła prywatne, finansowane przez banki, stwarzają ryzyko zarażenia i przerzucenia problemów dużego banku na grupę banków lub nawet na cały sektor bankowy. Rozwiązanie to powinno być więc wyeliminowane aby nie tworzyć zagrożenia dla ryzyka systemowego.

Finansowanie ze źródeł prywatnych może być ograniczone lub niedostępne z uwagi na to, że pewne klasy aktywów nie będą akceptowane i wystąpi zjawisko koncentracji, a tym samym zbywalności określonych aktywów. W tej sytuacji niezbędne stanie się wsparcie od instytucji sektora publicznego. Natomiast obecnie brak jest informacji o warunkach udzielania nadzwyczajnego wsparcia płynnościowego przez bank centralny, o które podmiot będący w procesie resolution może się ubiegać. Banki powinny więc zostać poinformowane ex ante o rodzajach zabezpieczeń, które będą przyjmowane przez bank centralny w operacjach nadzwyczajnych.

Banki powinny posiadać wystarczającą ilość nieobciążonych aktywów mogących stanowić zabezpieczenie w transakcjach nadzwyczajnych z bankiem centralnym. Stąd niezbędny jest bieżący monitoring pozycji bilansowych służących jako ewentualne zabezpieczenie. Należałoby także ograniczyć wskaźnik dźwigni finansowej w bankach ważnych systemowo.

Z finansowaniem ze źródeł publicznych może wiązać się obawa, że zostanie ono uznane przez Komisję Europejską jako niedozwolona pomoc publiczna, z czym wiąże się konieczność natychmiastowego zwrotu otrzymanych środków wraz z odsetkami od dnia udzielenia niedozwolonej pomocy. Problem ten może być rozwiązany poprzez wykonanie testu prywatnego inwestora, dowodzącego, że aktywa problemowego banku stanowiące zabezpieczenie są wiarygodne i rzetelne oraz że mogłyby służyć jako standardowe zabezpieczenie finansowania prywatnego.

Wzmocnić działania

Opracowaniu i wdrożeniu planów finansowania powinien towarzyszyć szereg działań w zakresie ograniczenia ryzyka i public relations. Czynności z zakresu ryzyka to przede wszystkim istotne ograniczenie lub czasowe wstrzymanie akcji kredytowej oraz wzmocnienie procesu windykacji. Akcja kredytowa powinna koncentrować się na transakcjach zabezpieczonych na aktywach o wysokim stopniu odzysku.

Jednocześnie powinien być stworzony plan komunikacji i spójnego przekazu medialnego. Powinien on obejmować wzorcowe komunikaty i wytypowane narzędzia przekazu tych informacji. Celem przekazu medialnego jest stabilizacja sytuacji banku oraz uwiarygodnienie działań naprawczych, jak i wizerunku samego banku.

Powinny zostać opracowane wytyczne obejmujące strukturę i sposoby raportowania oraz inne aspekty operacyjnego funkcjonowania w sytuacji resolution. Obecnie raporty nadzorcze bazują na danych zaudytowanych, które są dostępne z dużym opóźnieniem. Potrzebny jest inny system raportowania oparty o regularne, bieżące dane przygotowywane przez banki dla instytucji nadzoru. Poprawiłoby to aktualność danych, ich spójność i wiarygodność.

Organy resolution powinny być wyczulone na działania proponowane w planach finansowania w sytuacji przymusowej restrukturyzacji, które zależą od stanu regulacji prawnych w obcych jurysdykcjach. Działania wcześniej możliwe, mogą okazać się niedostępne w sytuacji kryzysowej.

W planach finansowania, banki powinny przyjąć pesymistyczne założenia dotyczące możliwego ubytku środków. Muszą one sobie zadać pytanie jaka jest tolerancja deponentów na problemy banków i czy system gwarantowania depozytów jest wystarczającym zabezpieczeniem dla deponentów posiadających ulokowane środki w wysokości do ekwiwalentu 100 tysięcy euro i jaki jest możliwy odpływ deponentów posiadających środki powyżej tej kwoty.

Banki powinny mieć prawo do zapoznania się z planami przymusowej restrukturyzacji. Obecnie planowane jest udostępnienie im zaledwie streszczeń kluczowych aspektów tego planu.

W sytuacji przymusowej restrukturyzacji grupy transgranicznej w formule jednego punktu kontaktu (signle point of entry, SPE), może zaistnieć konieczność utrzymania płynności podmiotu w kraju goszczącym. Nasuwa się w związku z tym pytanie, czy w sytuacji konieczności wsparcia płynności przez podmioty publiczne, można przyjąć, że zadanie to wykona bank centralny państwa macierzystego? A co w sytuacji, gdy konieczne będzie wsparcie w walucie kraju goszczącego? Na te pytania niestety dzisiaj nie ma odpowiedzi.

Pożądane byłoby ustrukturyzowanie komunikacji z sektorem bankowym poprzez bieżące informowanie o występujących zagrożeniach podmiotów o podobnym profilu ryzyka płynności.

Na koniec należy podkreślić, że ratowanie zagrożonego podmiotu finansowego powinno być nadrzędnym celem, nawet kosztem czasowego zawieszenia norm ostrożnościowych.

Autor: Andrzej Dżuryk, jest adiunktem w Katedrze Bankowości Wydziału Zarządzania Uniwersytetu Gdańskiego i dyrektorem w polskim oddziale banku Société Générale. Opracował stanowisko Europejskiego Kongresu Finansowego (EKF) w sprawie strategii finansowania banków w procesie resolution w oparciu o opinie interesariuszy polskiego środowiska finansowego. Stanowisko EKF stanowi odpowiedź na materiał konsultacyjny Rady Stabilności Finansowej – “Funding Strategy Elements of an Implementable Resolution Plan” z 30.11.2017 r. Artykuł wyraża wyłącznie poglądy autora i nie powinien być interpretowany jako stanowisko instytucji, w której jest zatrudniony.