Z przekazanych KNF informacji o indywidualnych kontach emerytalnych za 2008 rok wynika, że uprawnione instytucje finansowe prowadziły łącznie na koniec grudnia 2008 r. 853,8 tys. kont, na których zgromadzono aktywa w wysokości 1,613 mld zł. W porównaniu z danymi za 2007 rok liczba prowadzonych rachunków spadła o 61,7 tys. (o 6,7 proc.), z czego spadek o 42,4 tys. rachunków przypadł na I półrocze 2008. Oznacza to, że w 2008 roku liczba zamykanych rachunków w związku z dokonaniem wypłaty, wypłaty transferowej i zwrotu była wyższa od liczby nowo otwieranych kont. Najmniejszy procentowy spadek liczby prowadzonych rachunków odnotowały zakłady ubezpieczeń (spadek o 5,7 proc.). Największy spadek został odnotowany w bankach (ponad 14 proc. rachunków IKE) oraz w funduszach inwestycyjnych (prawie o 10 proc.). Jedynymi instytucjami, które zanotowały w roku 2008 wzrost liczby prowadzonych IKE (o 1,2 tys. kont), były podmioty prowadzące działalność maklerską.
Wartość aktywów zgromadzonych na rachunkach IKE spadła na koniec 2008 r. o 250,8 mln zł (o 13,5 proc.) w porównaniu z danymi za 2007 rok. Największy spadek aktywów został odnotowany w funduszach inwestycyjnych (ok. 33 proc.). Na spadek wartości aktywów wpływ miały zarówno niższe niż w 2007 roku wpłaty, jak też niekorzystne wyniki inwestycyjne związane z sytuacją na rynkach finansowych oraz wyższa niż w 2007 roku kwota wypłacanych z IKE środków. Aktywa na rachunkach IKE prowadzonych przez zakłady ubezpieczeń nie odnotowały takich spadków, jak to miało miejsce przy IKE zarządzanych w ramach funduszy inwestycyjnych IKE prowadzone przez zakłady ubezpieczeń pozostały na zbliżonym poziomie.
Podmioty te zajmują pierwszą pozycję w wartości rynku IKE mierzoną wielkością zarządzanych aktywów - udział nieznacznie przekraczający 44 proc. Udział funduszy inwestycyjnych w rynku IKE, pomimo znacznego spadku wartości aktywów IKE (o 10 proc.) w porównaniu z rokiem ubiegłym, nadal był znaczący i wyniósł na koniec 2008 r. - 35 proc. Podmioty te straciły jednak pozycję lidera rynku. Z danych liczbowych otrzymanych przez KNF wynika, że nie wszystkie instytucje finansowe prowadzące IKE odnotowały zmniejszenie wartości aktywów IKE - wzrost odnotowano w podmiotach prowadzących działalność maklerską (o 26 proc.) oraz w bankach (o 6 proc.).
W 2008 roku istotnie spadło zainteresowanie otwieraniem rachunków - otwarto 51,5 tys., w 2007 roku było to ponad 117 tys. kont. Ujemna dynamika dotyczyła jedynie dwóch rodzajów instytucji - zakładów ubezpieczeń i funduszy inwestycyjnych - odpowiednio spadek o 42 proc. i 74 proc. W pozostałych dwóch formach odnotowano dodatnią dynamikę - w bankach na poziomie 48 proc. i w domach maklerskich o 24 proc. Należy zauważyć, iż sytuacja na rynkach finansowych przełożyła się również na spadek liczby otwieranych rachunków IKE.
Reklama
W 2008 roku posiadacze rachunków IKE zasilili swoje konta kwotą 479,5 mln zł, o 147,4 mln zł mniejszą niż w 2007 roku, zmniejszyła się także liczba rachunków, na które dokonywano wpłat. Średnia wpłata na IKE wyniosła w 2008 r. 1561 zł (o 158 zł mniej w porównaniu ze średnią kwotą w 2007 r.), przy dopuszczalnym rocznym limicie wynoszącym 4055 zł. W poszczególnych instytucjach finansowych prowadzących IKE średnie wpłaty znacznie zmniejszyły się w towarzystwach funduszy inwestycyjnych (o 532 zł) i w podmiotach prowadzących działalność maklerską (o 254 zł) oraz niewiele w zakładach ubezpieczeń (o 34 zł). Jedynie w bankach przeciętna wpłata na IKE wzrosła o 739 zł.
Liczba zwrotów, tj. wycofania środków zgromadzonych na IKE, po pomniejszaniu o należny podatek od zysków kapitałowych, na skutek wypowiedzenia umowy o prowadzenie IKE przez którąkolwiek ze stron lub w przypadku wygaśnięcia umowy z innych przyczyn wyniosła w 2008 roku 110 tys., co w odniesieniu do roku poprzedniego oznacza prawie 3-krotny wzrost (w 2007 roku dokonano niespełna 37 tys. zwrotów).
Na wzrost liczby wycofań miała niewątpliwie wpływ sytuacja na rynkach finansowych. Przeciętny zwrot z indywidualnego konta emerytalnego w stosunku do ubiegłego roku był niższy o około 1 tys. zł i wyniósł 1853 zł. Najwięcej zwrotów dokonano w zakładach ubezpieczeń (prawie 71 tys.). Środki, jakie zostały wycofane, stanowiły nieco ponad 70 mln zł. W funduszach inwestycyjnych liczba wypowiedzianych umów była mniejsza niż w zakładach ubezpieczeń (34 tys.), jednak wartość wycofanych środków przekraczała 100 mln zł. W pozostałych dwóch formach, w jakich mogą być prowadzone IKE (banki i domy maklerskie), udział zwrotów nie przekroczył 5 proc., jeśli chodzi o liczbę wypowiedzianych umów, i 16 proc. w odniesieniu do wartości wycofanych środków.
Analizując dane, zauważa się w 2008 roku zjawisko systematycznego wzrostu liczby wypłat środków zgromadzonych na IKE na wniosek oszczędzającego po nabyciu uprawnień emerytalnych lub na wniosek osób uprawnionych do środków zgromadzonych na IKE zmarłego oszczędzającego. Na koniec 2008 r. liczba wypłat wyniosła 6835, prawie 4 tys. więcej niż w roku poprzednim. Osoby, które zaprzestały oszczędzania na cele emerytalne za pośrednictwem IKE, przeciętnie otrzymywały w 2008 roku kwotę 5,8 tys. zł (o 2,4 tys. zł więcej niż przeciętna wypłata w 2007 roku). W towarzystwach funduszy inwestycyjnych zamknięto najwięcej rachunków z tytułu wypłaty środków, co znajduje wyjaśnienie w strukturze wiekowej osób posiadających IKE, gdzie prawie 60 proc. prowadzonych kont należy do osób w wieku powyżej 51 lat.
