"Chociaż bezumowne wyjście spowoduje zakłócenia i nie jest pożądane, UE jest na nie w pełni przygotowana. To nie jest wynik, którego chcemy, ale się go nie boimy. Jesteśmy przygotowani" - powiedział na konferencji prasowej na kilka godzin przed rozpoczęciem nadzwyczajnego szczytu ws. brexitu rzecznik Komisji Europejskiej Margaritis Schinas
Wskazówki dla państw członkowskich dotyczą pięciu obszarów. Chodzi o prawa pobytu i prawa do zabezpieczenia społecznego przysługujące obywatelom; ochronę danych; produkty lecznicze i wyroby medyczne; współpracę policyjną i sądową w sprawach karnych oraz rybołówstwo.
"Celem tych wskazówek jest zapewnienie płynnego praktycznego wdrożenia unijnych i krajowych działań awaryjnych dotyczących brexitu, jeśli Zjednoczone Królestwo miałoby opuścić UE bez porozumienia 12 kwietnia lub później" - zaznaczył Schinas.
KE przypomniała, że w przypadku bezumownego brexitu Wielka Brytania stanie się państwem trzecim bez żadnych uzgodnień przejściowych. Od tej chwili całe unijne prawo przestanie obowiązywać w odniesieniu do tego kraju. Nie będzie okresu przejściowego, który przewidziano w umowie o wyjściu. Spowoduje to znaczne zakłócenia dla obywateli i przedsiębiorstw.
Aby je ograniczyć, UE i 27 krajów przygotowały środki, by zapewnić obywatelom Wielkiej Brytanii mieszkającym legalnie w państwach członkowskich prawo do dalszego legalnego pobytu nawet w razie twardego brexitu. Wskazówki dotyczą unijnych środków awaryjnych, w szczególności rozporządzenia w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. Chodzi o zapewnienie jednolitego, jednostronnego stosowania zasad zabezpieczenia społecznego dotyczących równego traktowania świadczeń, dochodów, a także sumowania okresów pracy czy składek.
Wskazówki dotyczą też współpracy policyjnej i sądowej w sprawach karnych. W razie twardego brexitu nie będzie już ram prawnych, które taką współpracę ułatwiały. Konieczne będzie w związku z tym bazowanie na mechanizmach przewidzianych w prawie międzynarodowym i krajowym.
KE wskazała na instrumenty rezerwowe, z których UE i jej państwa członkowskie mogą korzystać, aby zagwarantować ciągłość egzekwowania prawa i współpracy sądowej. Bruksela dała też wytyczne dla państw w związku z odłączeniem Zjednoczonego Królestwa od unijnych baz danych, sieci i systemów informatycznych.
Kłopoty mogą też wystąpić w obszarze produktów leczniczych i wyrobów medycznych. Większość produktów leczniczych, dla których brexit ma znaczenie, powinna być zgodna z przepisami UE w dniu wyjścia Wielkiej Brytanii z UE. "Jest jednak możliwość, że mimo wszelkich wysiłków zgodność niektórych produktów leczniczych i wyrobów medycznych z odpowiednimi przepisami nie zostanie zapewniona na czas. Istnieje zatem ryzyko niedoborów, jeżeli podmioty gospodarcze nie podejmą szybkich działań w celu znalezienia rozwiązania" - przyznała KE.
Bruksela zapewnia jednak, że będzie współpracować z Europejską Agencją Leków (EMA) i krajowymi organami regulacyjnymi, aby ściśle monitorować sytuację i rozwiązywać ewentualne problemy.
KE radzi też stolicom, co zrobić, by zaspokoić bezpośrednie potrzeby przekazywania danych na Wyspy w przypadku twardego brexitu. W ocenie Komisji wystarczą do tego istniejące narzędzia przewidziane w ogólnym rozporządzeniu o ochronie danych dotyczące wymiany danych z państwami trzecimi.
Ostatnim obszarem, którego dotyczą wskazówki, jest rybołówstwo. UE stworzyła odpowiednie ramy prawne umożliwiające statkom Wielkiej Brytanii dostęp do wód unijnych w 2019 r. Będzie się to mogło odbywać na zasadzie wzajemności, czyli jeżeli Zjednoczone Królestwo przyzna taki sam dostęp statkom UE na swoich wodach.
UE dostosowała też kryteria kwalifikowalności w ramach Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego, aby zapewnić, by rybacy, którzy musieliby zaprzestać działalności – gdyby Zjednoczone Królestwo nie przyznało im dalszego dostępu do swoich wód – mogli otrzymać rekompensatę.
"W takim przypadku konieczne byłoby przyjęcie przez państwa członkowskie skoordynowanego podejścia w celu zapewnienia równych warunków działania rybakom z UE w różnych państwach członkowskich oraz w celu ochrony zasobów morskich. Przedstawione dziś wskazówki zawierają szczegółowe informacje na temat takiego skoordynowanego podejścia" - czytamy w komunikacie KE.
