Rada Ministrów przyjęła we wtorek projekt ustawy dotyczący promocji prozdrowotnych wyborów konsumentów i uchwałę w sprawie Narodowej Strategii Onkologicznej na lata 2020-2030.
"Rozwiązania zakładające opłatę cukrową i opłatę od alkoholi w małych opakowaniach przełożą się na zdrowie Polaków, także w obszarze onkologii" – wskazał w rozmowie z PAP konsultant krajowy w dziedzinie onkologii klinicznej prof. Krzakowski.
"Najbardziej ostrożnie licząc, 30 proc. zachorowań na nowotwory złośliwe to nowotwory, które można wyeliminować poprzez zmianę stylu życia, czyli wyeliminowanie konsumpcji tytoniu, zmniejszenie otyłości, zwiększenie aktywności fizycznej, zredukowanie spożycia alkoholu, zmniejszenie działania promieniowania ultrafioletowego i wprowadzenie właściwej diety" – dodał.
Ekspert zaakcentował znaczenie promocji zdrowego stylu życia i edukowania w tym obszarze. "Możemy optymalizować screening (badanie przesiewowe - PAP), czyli profilaktykę wtórną; możemy diagnostykę poprawiać, możemy leczenie usprawniać ale to, co jest najważniejsze to pierwotna prewencja, czyli także takie elementy jak opłata od słodkich napojów i alkoholi w małych opakowaniach" - wskazał.
Pytany o niechętne głosy części przedsiębiorców ws. rozwiązań zaproponowanych w projekcie o prozdrowotnych zachowaniach konsumentów, profesor stwierdził, że nie jest to pierwsze dobre, prozdrowotne rozwiązanie, które napotyka na krytykę. Firmy podnoszą m.in., że opłaty od słodkich napojów i "małpek" wpłyną na wzrost ich cen i zmniejszenie konkurencyjności firm.
"Z punktu widzenia branż nastawionych na zyski opór jest, powiedziałbym, zrozumiały. Z punktu widzenia społecznego i medycznego takie działania to konieczność" - podkreślił.
"Pamiętam, jak była wprowadzana ustawa antynikotynowa w Polsce, te wszystkie szlabany na palenie w restauracjach, kawiarniach, na przystankach i w innych miejscach publicznych. Opór był ogromny, to była kontestacja, powiedziałbym frontalna i gwałtowna" – dodał.
Profesor pytany, czy jego zdaniem w społeczeństwie jest akceptacja dla takiego pomysłu ocenił, że na pewno część społeczeństwa rozumie potrzebę tych działań.
"To kwestia edukacji społeczeństwa. Jeśli społeczeństwo będzie przekonane o niekorzystnych skutkach spożywania napojów, to jest kwestią czasu, kiedy ograniczenia uzyskają powszechną akceptację społeczną" – stwierdził.
"Przykładem, jak edukacja wpływa na świadomość, jest kwestia narażania się na działanie promieniowania ultrafioletowego. Dzięki podjętym działaniom informacyjnym oraz legislacyjnym zdecydowanie mniej osób korzysta z solariów. Ludzie się zachowują się też rozsądniej, jeśli chodzi o korzystanie ze słońca" – wskazał.
Dodał, że przykładem korzystnego wpływu edukacji może być także zmniejszenie zachorowalności na raka płuca u mężczyzn w Polsce. "Młodzi mężczyźni, szczególnie ci w średnim wieku, zmniejszyli wyraźnie spożycie papierosów, co znalazło odbicie we wskaźnikach zachorowalności i umieralności u mężczyzn" – wskazał.
Przyjęty przez rząd projekt ustawy o zmianie niektórych ustaw w związku z promocją prozdrowotnych wyborów konsumentów zakłada wprowadzenie opłat od alkoholu sprzedawanego w opakowaniach o objętości do 300 ml oraz słodzonych napojów.
Zgodnie z projektem przedsiębiorcy prowadzący sprzedaż napojów alkoholowych przeznaczonych do spożycia poza miejscem sprzedaży na podstawie zezwolenia będą zobowiązani do wniesienia opłaty związanej ze sprzedażą napojów alkoholowych o objętości nieprzekraczającej 300 ml.
Proponowana opłata wynosi 25 zł od litra stuprocentowego alkoholu sprzedawanego w opakowaniach o objętości do 300 ml. Przykładowo oznacza to 1 zł od 100 ml małpki wódki 40 proc., 2 zł od 200 ml małpki wódki 40 proc. i 88 gr od 250 ml małpki wina 14 proc.
Środki z opłaty trafią w 50 proc. do gmin, a w 50 proc. do NFZ na edukację, profilaktykę oraz świadczenia w zakresie opieki psychiatrycznej i leczenia uzależnień. Opłata będzie pobierana w momencie sprzedaży do sklepu (opłata dotyczy alkoholu przeznaczonego do spożycia poza punktem sprzedaży).
Projekt zakłada też wprowadzenie opłaty od napojów słodzonych. Opłata dzieli się ona na część stałą i zmienną. Opłata stała to 50 gr za litr napoju z dodatkiem cukru lub substancji słodzącej, dodatek 10 gr za litr napoju z dodatkiem substancji aktywnej (kofeina lub tauryna), opłata zmienna to 5 gr za każdy gram cukru powyżej 5 gram/100 ml – w przeliczeniu na litr napoju.
Dochody z opłaty od napojów słodzonych będą wpływać do NFZ i muszą być przeznaczone na działania o charakterze edukacyjnym i profilaktycznym oraz na świadczenia opieki zdrowotnej związane z utrzymaniem i poprawą stanu zdrowia świadczeniobiorców z chorobami rozwiniętymi na tle niewłaściwych wyborów i zachowań zdrowotnych, w szczególności z nadwagą i otyłością. Obowiązek zapłaty opłaty ma spoczywać na podmiocie, który sprzedaje napój do punktu sprzedaży detalicznej. Obowiązek powstaje w momencie wprowadzenia sprzedaży, tj. przekazania do sklepu lub przesunięcia magazynowego do punktu sprzedaży detalicznej w przypadku sprzedaży własnej producenta.
Z opłaty są całkowicie zwolnione napoje będące wyrobami medycznymi, zarejestrowanymi suplementami diety, żywnością specjalnego przeznaczenia medycznego, preparatami do początkowego żywienia niemowląt i wyrobami akcyzowymi. Z opłaty stałej zwolnione są także napoje zawierające co najmniej 20 proc. soku owocowego, warzywnego lub owocowo-warzywnego oraz będące izotonikami zgodnie z rozporządzeniem Komisji UE nr 432/2012.
Projekt przewiduje także przekazywanie przez prezesa NFZ 117 mln rocznie na rzecz Funduszu Rozwoju Kultury Fizycznej, tj. na finansowanie zajęć szkolnych dla dzieci i młodzieży w ramach profilaktyki pierwotnej. W pierwszym roku działania ustawy kwota jest proporcjonalnie mniejsza i wynosi 87,8 mln zł.
Narodowa Strategia Onkologiczna na najbliższe dziesięć lat zakłada m.in. inwestycje w edukację, prewencję pierwotną i zdrowy styl życia. NSO ma doprowadzić do poprawy sytuacji kadrowej i jakości kształcenia w dziedzinie onkologii i poprawy skuteczności profilaktyki wtórnej. Zakłada również inwestycje w naukę i innowacje i poprawę organizacji systemu opieki onkologicznej poprzez zapewnienie pacjentom dostępu do najwyższej jakości procesów diagnostyczno-terapeutycznych oraz kompleksowej opieki.
>>> Czytaj też: Polska i Anglia jako przykłady schumpeterowskiej przedsiębiorczości
