Europejski System Banków Centralnych został powołany 1 czerwca 1998 roku. W jego skład wchodzi Europejski Bank Centralny (EBC) i krajowe banki centralne wszystkich państw członkowskich Unii Europejskiej, niezależnie od tego, czy weszły one do strefy euro. Funkcjonowanie ESBC reguluje Traktat ustanawiający Wspólnotę Europejską (TWE) oraz Statut ESBC i EBC. Europejski System Banków Centralnych nie posiada osobowości prawnej. Mają ją natomiast będący podmiotem prawa międzynarodowego Europejski Bank Centralny oraz krajowe banki centralne, które są powoływane na podstawie praw krajowych.
Organy ESBC
Organami decyzyjnymi ESBC są Rada Prezesów, Zarząd oraz Rada Ogólna. Wskazane ciała są również organami decyzyjnymi Banku Centralnego i Eurosystemu.
Najważniejszym organem ESBC jest Rada Prezesów. Składa się ona z członków zarządu EBC, których jest obecnie sześciu, a także prezesów krajowych banków centralnych państw członkowskich należących do strefy euro. Działalność Rady Prezesów polega na uchwalaniu wytycznych i podejmowaniu decyzji w celu wykonywania zadań nałożonych na ESBC, w szczególności dotyczących realizacji polityki pieniężnej w strefie euro. Rada Prezesów wydaje także wiążące decyzje i rozporządzenia. Rada Prezesów odbywa posiedzenia co dwa tygodnie. W szczególnych okolicznościach możliwe jest również zwołanie posiedzeń nadzwyczajnych. Zgodnie z obowiązującymi przepisami decyzje Rady są podejmowane w pełnym składzie. Oznacza to, że w głosowaniu biorą udział wszyscy prezesi banków krajowych. Traktat z Nicei przewiduje wprowadzenie rotacyjnego systemu głosowania. Po reformie wszyscy prezesi banków narodowych będą mogli jedynie uczestniczyć w dyskusji. W głosowaniu natomiast będzie brała udział zmieniająca się cyklicznie grupa 15 prezesów.
Kolejnym organem ESBC jest Zarząd, który składa się z prezesa, wiceprezesa i czterech pozostałych członków. Ich kadencja trwa osiem lat i nie jest odnawialna. Do zadań Zarządu należy realizacja polityki pieniężnej, która ma się odbywać zgodnie z wytycznymi i postanowieniami Rady Prezesów. Zarząd jest także odpowiedzialny za bieżące sprawy EBC.
W skład Rady Ogólnej wchodzą prezes i wiceprezes Zarządu oraz prezesi krajowych banków centralnych. Rada Ogólna pełni głównie funkcje doradcze, wspomagające i administracyjne. Do zadań Rady należy zapewnienie wymiany informacji i doświadczeń między państwami członkowskimi, które przyjęły i nie przyjęły waluty euro. Rada Ogólna będzie zatem zlikwidowana dopiero po wstąpieniu do strefy euro wszystkich państw członkowskich UE.
Cele i zadania
Cele ESBC zostały wyszczególnione w statucie ESBC i EBC. Głównym z nich jest zapewnienie stabilności cen. Z zastrzeżeniem tego obowiązku ESBC ma również wspierać politykę gospodarczą w Unii, co ma zapewnić realizację celów Unii, do których należą wysoki poziom zatrudnienia oraz osiągnięcie zrównoważonego i bezinflacyjnego wzrostu.
Zgodnie z Traktatem o funkcjonowaniu UE, podstawowymi zadaniami ESBC jest natomiast definiowanie i realizacja polityki pieniężnej obszaru euro czy przeprowadzanie operacji walutowych. Do tej grupy należy również utrzymywanie oficjalnych rezerw walutowych państw członkowskich i zarządzanie nimi, jak również zapewnienie sprawnego działania systemów płatniczych.
ESBC ma również przypisane pewne zadania dodatkowe. Są nimi w szczególności emisja banknotów euro oraz gromadzenie informacji statystycznych niezbędnych do wykonywania zadań ESBC.
Europejski System Banków Centralnych prowadzi również działalność analityczno-badawczą oraz prawotwórczą. Do jego zadań należy także współpraca międzynarodowa w kwestiach należących do kompetencji ESBC oraz pełnienie funkcji doradczej.
