STYCZEŃ

- Prof. Ryszard Horodecki, fizyk z Uniwersytetu Gdańskiego, na projekt "Kwantowe zasoby: koncepcje i zastosowania" (QOLAPS) otrzymał wynoszący 2 mln euro grant Europejskiej Rady ds. Badań Naukowych (European Research Council - ERC). W ramach konkursu "Ideas" Advanced Grant (AdG).

- Wyniki badań międzynarodowego zespołu naukowców wykazały, że w Drodze Mlecznej planety są powszechniejsze od gwiazd. Rezultat badań ogłosiły "Nature" oraz Europejskie Obserwatorium Południowe (ESO). Udział w badaniach mieli polscy astronomowie z Uniwersytetu Warszawskiego.

- Fragmenty marsjańskiego próbnika Fobos-Grunt, nad którym utracono kontrolę po jego wejściu na orbitę okołoziemską, spadły do Pacyfiku. 13-tonowy pojazd kosmiczny, który miał pobrać próbki gruntu Fobosa - jednego z dwóch naturalnych miniaturowych księżyców Marsa - kosztował (w przeliczeniu) 120 milionów euro. Na pokładzie znajdował się m.in. przyrząd polskiej konstrukcji - penetrator gruntu Chomik.

LUTY

- Rosjanie po 20 latach prac dowiercili się do jeziora Wostok - największego w Antarktyce, izolowanego od milionów lat od wpływu środowiska zewnętrznego.

- Z kosmodromu Kourou w Gujanie Francuskiej wystartowała pierwsza europejska rakieta Vega. Wśród satelitów, które wyniosła na orbitę, jest też pierwszy satelita z Polski - PW-SAT, zbudowany przez studentów z Politechniki Warszawskiej.

- Okazało się, że zbyt luźno podłączony kabel był powodem ubiegłorocznego "odkrycia" w ośrodku badawczym CERN, że elementarne cząstki - neutrina mogą pędzić szybciej niż światło.

MARZEC

- Zespół astronomów z niemieckich i amerykańskich uniwersytetów odkrył system planetarny prawie tak stary jak Wszechświat.

KWIECIEŃ

- Przodkowie człowieka używali ognia już milion lat temu, czyli o 300 tys. lat wcześniej niż dotychczas sądzono - ustalili izraelscy i kanadyjscy naukowcy. Ślady popiołu drzewnego znaleźli na stanowisku Wonderwerk w Południowej Afryce.

- Skamieniałości sprzed 148 mln lat, m.in. odciski i szczątki ryb, gadów morskich i latających, ważek i ornamentowanych muszli, odkrył niedaleko Opoczna dr Adrian Kin z Uniwersytetu Jagiellońskiego. Odkrywca unikatowego w skali świata stanowiska paleontologicznego zmarł dwa miesiące później w wieku 33 lat.

MAJ

- Włoscy i niemieccy naukowcy badający szczątki Otziego - Człowieka Lodu sprzed około 5 tys. lat - ogłosili, że wyizolowali prawdopodobnie najstarsze ślady ludzkiej krwi.

- Studenci z Sankt Petersburga zwyciężyli w 36. Akademickich Mistrzostwach Świata w Programowaniu Zespołowym, które zakończyły się na Uniwersytecie Warszawskim. Studenci z UW zajęli 2. miejsce i zdobyli jeden z czterech złotych medali.

- Należąca do prywatnej korporacji Space Exploration Technologies (SpaceX) rakieta nośna Falcon 9 z kapsułą transportową Dragon wystartowała do próbnego lotu na Międzynarodową Stację Kosmiczną (ISS). Był to pierwszy z serii komercyjnych i w przyszłości załogowych lotów na ISS.

CZERWIEC

- 6 czerwca na tle tarczy Słońca przeszła planeta Wenus. To dość rzadkie zjawisko - ostatnie miało miejsce osiem lat temu, a do następnego dojdzie dopiero 10 grudnia 10 grudnia 2117 roku.

- Uczeni w USA odczytali cały genom płodu ludzkiego używając do tego próbek krwi ciężarnej kobiety i śliny ojca dziecka. Pozwoli to rodzicom poznać całkowity plan genetyczny nienarodzonego jeszcze dziecka i wykryć u niego tysiące ewentualnych schorzeń genetycznych.

- Fundacja Noblowska w Sztokholmie, realizująca testament Alfreda Nobla, poinformowała, że laureat Nagrody Nobla w 2012 roku zamiast dotychczasowych 10 mln koron otrzyma 8 mln koron. Jak uzasadniono, powodem 20-procentowej obniżki jest światowy kryzys.

- Członkowie międzynarodowego zespołu naukowców, m.in. z Niemiec, Austrii, USA, Japonii, Kongo, Włoch i Wielkiej Brytanii, ogłosili wyniki sekwencjonowania i analizy genomu bonobo. Obok szympansów zwyczajnych (Pan troglodytes), bonobo (Pan paniscus) są najbliższymi żyjącymi współcześnie, zwierzęcymi krewnymi ludzi.

- Monika Koperska z Uniwersytetu Jagiellońskiego została jedną z trójki młodych badaczy nagrodzonych przez jury światowego finału konkursu na naukowego idola FameLab. Pierwsze miejsce zajął biochemik Didac Carmona z Austrii.

- Najwyższa Izba Kontroli została wybrana na audytora zewnętrznego Europejskiej Organizacji Badań Jądrowych (CERN) na lata 2013-2015.

LIPIEC

- Wyniki obserwacji wykonanych przez sondę Cassini wskazały, że pod powierzchnią Tytana - największego księżyca Saturna - może znajdować się ocean ciekłej wody.

- Dane zebrane przez Wielki Zderzacz Hadronów (LHC) wskazały, że naukowcy odkryli - przewidywany przez teoretyków - bozon Higgsa. Odkrycie cząstki Higgsa byłoby dla fizyków dowodem na istnienie mechanizmu, wyjaśniającego, od czego zależy masa cząstek.

- Międzynarodowa Unia Astronomiczna nadała nazwy trzem planetoidom krążącym w kosmosie: Iwanowska, Sierpc i LechMankiewicz. Planetoidy LechMankiewicz i Sierpc odkryli uczniowie z Torunia i Sierpca w ramach projektu International Asteroid Search Campaigns (IASC).

- Sześć ośrodków naukowych otrzymało status Krajowych Naukowych Ośrodków Wiodących (KNOW). Warszawskie Centrum Nauk Matematycznych, Krakowskie Konsorcjum Naukowe im. Mariana Smoluchowskiego, Warszawskie Akademickie Konsorcjum Chemiczne, Konsorcjum Naukowe Collegium Medicum UJ i Instytutu Farmakologii PAN, Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Medycyny Laboratoryjnej Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego oraz Centrum Badań Innowacyjnych w Białymstoku przez pięć lat będą otrzymywały nawet po 50 mln zł.

- Dr Justyna Olko z Uniwersytetu Warszawskiego, zdobyła prestiżowy Starting Grant przyznany przez Europejską Radę ds. Badań Naukowych(ERC) w ramach programu IDEAS. Na swój projekt - badanie kultury Indian Nahua - badaczka otrzymała ponad 1,3 mln euro.

SIERPIEŃ

- Dziewięciu fizyków teoretyków zostało uhonorowanych nową Nagrodą Fizyki Fundamentalnej. Każdy dostał po 3 mln dolarów, czyli więcej niż wynosi Nagroda Nobla. Fundatorem był Yuri Milner, rosyjski potentat w branży internetowej.

- 6 sierpnia na powierzchni Marsa wylądowała automatyczna sonda amerykańska Curiosity. Łazik - badający planetę w ramach misji Mars Science Laboratory - jest największym w historii pojazdem poruszającym się po powierzchni Marsa. Lot z Ziemi na Marsa trwał 36 tygodni, sonda pokonała 567 mln km.

>>> Czytaj też: Łazik Curiosity znalazł koryto rzeki na Marsie

- Międzynarodowy zespół naukowców, którego większość składu stanowią Polacy, odkrył planetę okrążającą czerwonego olbrzyma i dowody na to, że gwiazda zniszczyła inną z planet tego układu. Taki los może w przyszłości czekać niektóre z planet Układu Słonecznego.

- W wieku 82 lat zmarł amerykański astronauta Neil Armstrong, który jako pierwszy człowiek stanął na Księżycu.

- Nowe, potencjalne źródło metanu odkryto pod lodem Antarktyki. Są nim zasoby materii organicznej, gromadzącej się tam przed milionami lat, i trawiące ją bakterie beztlenowe, które przy okazji produkują metan.

- Australijscy naukowcy operacyjnie wszczepili pierwszy na świecie prototyp bionicznego oka.

WRZESIEŃ

- Prof. Agnieszka Zalewska z Instytutu Fizyki Jądrowej PAN w Krakowie została Przewodniczącą Rady Europejskiej Organizacji Badań Jądrowych (CERN).

- Trzy gatunki endemicznych motyli oraz jeden gatunek żaby odkryto podczas polskiej wyprawy w okolice Tramen Tepui na styku południowo-wschodniej Wenezueli, Gujany i północnej Brazylii.

- Niski poziom wody w Wiśle w Warszawie ułatwił prace archeologom, którzy z dna rzeki wydobyli zabytki, zrabowane i zatopione podczas najazdu Szwedów w XVII w.; były to m.in. marmurowe posadzki, schody, balustrady.

- Polska przystąpiła do Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA). Umowy w tej sprawie wymienili wicepremier Waldemar Pawlak oraz dyrektor generalny ESA Jean-Jacques Dordain.

PAŹDZIERNIK

- Japońscy biolodzy wyhodowali z komórek skóry myszy komórkę jajową, którą zapłodnili i doprowadzili do narodzin potomstwa. Potem je rozmnożyli w sposób naturalny i uzyskali kolejne pokolenie gryzoni.

- Nobla w dziedzinie medycyny i fizjologii otrzymali: pionier klonowania Brytyjczyk John B. Gurdon oraz Japończyk Shinya Yamanaka - twórca indukowanych pluripotentnych komórek macierzystych, które dają szansę na hodowanie w laboratorium tkanek, a nawet całych organów.

- Nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki otrzymali - Serge Haroche i David J. Wineland. Laureaci niezależnie od siebie wynaleźli metodę pomiaru pojedynczych cząstek oraz manipulowania nimi bez zmiany ich kwantowej natury. Ich odkrycie przybliża nas do budowy komputerów kwantowych.

- Nagrodę Nobla w dziedzinie chemii otrzymali Robert J. Lefkowitz i Brian K. Kobilka za badania nad receptorami, odpowiadającymi za reakcję komórek na warunki zewnętrzne. Zdaniem ekspertów osiągnięcia laureatów pozwalają tworzyć skuteczniejsze i bezpieczniejsze leki.

- Okazało się, że Jezioro Wostok - potężny zbiornik wodny ukryty pod lodem Antarktyki, do którego dowiercili się w lutym Rosjanie - nie zdradza żadnych oznak życia.

- Specjaliści amerykańscy i brytyjscy wyhodowali ludzkie zarodki, które mają "troje rodziców". Uzyskano je z komórek rozrodczych dwóch kobiet i jednego mężczyzny, dawcy nasienia - informuje "Nature".

LISTOPAD

- Profesorowie: Krzysztof Palczewski, Mieczysław Mąkosza, Maciej Wojtkowski i Ewa Wipszycka zostali laureatami Nagród Fundacji na rzecz Nauki Polskiej. Wyróżnienia, popularnie określane mianem "polskich Nobli", przyznano po raz 21.

- Prezydent Bronisław Komorowski podpisał ustawę ws. przystąpienia Polski do Europejskiej Agencji Kosmicznej (ESA).

GRUDZIEŃ

- Łazik Curiosity znalazł na powierzchni Marsa ślady substancji zawierających węgiel, czyli podstawowego "budulca" organizmów żywych. Naukowcy z agencji NASA zastrzegli jednak, że nie oznacza to jeszcze, że na Marsie istniało życie.

- Ślady produkcji serów sprzed ponad 7 tys. lat odkryto na naczyniach znalezionych na Kujawach. Publikacja na ten temat, autorstwa naukowców brytyjskich, amerykańskich i polskich, ukazała się w "Nature".