Wyniki w dziedzinie innowacyjności w UE ogółem poprawiają się z roku na rok pomimo utrzymującego się kryzysu gospodarczego, ale przepaść innowacyjna między państwami członkowskimi stale się pogłębia. Taki jest wniosek z opublikowanej przez Komisję Europejską tablicy wyników z 2013 r. w zakresie badań i innowacji, która pokazuje pozycję poszczególnych państw członkowskich UE. Najbardziej innowacyjne kraje poprawiły swoje wyniki, inne jednak wykazały brak postępów.
Siłami napędowymi wzrostu innowacji w UE są małe i średnie przedsiębiorstwa oraz komercjalizacja innowacji w połączeniu z doskonałymi systemami badań. Jednak spadek działalności gospodarczej i inwestycji typu „venture capital” w latach 2008–2012 oddziaływał negatywnie na wyniki w zakresie innowacji.
Antonio Tajani, wiceprzewodniczący Komisji Europejskiej i komisarz ds. przemysłu i przedsiębiorczości, powiedział: „Tegoroczne wyniki pokazują, że kryzys gospodarczy negatywnie wpłynął na działalność innowacyjną w niektórych częściach Europy. Inwestycje w innowacje mają zasadnicze znaczenie, jeżeli chcemy utrzymać naszą konkurencyjność w skali globalnej i przywrócić wzrost gospodarczy w Europie. Musimy zachęcać do przedsiębiorczości, gdyż MŚP stały się główną siłą napędową innowacyjności”.
>>> Czytaj też: Innowacje w firmach: i chcielibyśmy, i się boimy
Komisja Europejska opublikowała dziś również sprawozdanie uzupełniające w stosunku do tablicy wyników. Ze sprawozdania „Stan Unii innowacji” wynika, że Komisja już w dużej mierze wywiązała się ze zobowiązań dotyczących sztandarowej inicjatywy Unia innowacji.
W unijnej tablicy wyników innowacyjności z 2013 r. państwa członkowskie zostały podzielone na cztery grupy:
• liderzy innowacji: Szwecja, Niemcy, Dania i Finlandia – to kraje osiągające wyniki znacznie powyżej średniej UE;
• kraje doganiające liderów: Holandia, Luksemburg, Belgia, Wielka Brytania, Austria, Irlandia, Francja, Słowenia, Cypr i Estonia – wszystkie osiągnęły wynik powyżej średniej UE;
• umiarkowani innowatorzy: Włochy, Hiszpania, Portugalia, Czechy, Grecja, Słowacja, Węgry, Malta i Litwa – wyniki poniżej średniej UE;
• innowatorzy o skromnych wynikach: wyniki w Polsce, na Łotwie, w Rumunii i Bułgarii są znacznie niższe od średniej UE.
Polska spadła do niższej kategorii
W zeszłorocznym rankingu Polska znajdowała się na ostatnim miejscu w kategorii umiarkowanych innowatorów, plasujących się poniżej unijnej średniej. W tym roku nasze miejsce zajęła jednak Litwa, której współczynnik innowacyjności wzrósł, podczas gdy nasz spadł.
Jak komentuje Magdalena Burnat-Mikosz, lider działu R&D and Government Incentives w Europie Środkowej Deloitte, taki spadek zaskakuje, ponieważ okres badania obejmuje czas, kiedy Polska otrzymała już część unijnych funduszy strukturalnych, w tym przeznaczonych na badania i rozwój.
Co więcej, „system podatkowy wręcz zniechęca do prowadzenia działalności [badawczo-rozwojowej] w Polsce,” zauważa Burnat-Mikosz, „Inwestując w Polsce 1 dolara w B+R, firma musi dopłacić 2 centy, podczas gdy inwestując tego samego dolara w Hiszpanii, w Czechach czy na Węgrzech, system podatkowy zwróci odpowiednio 45, 27 i 22 centy.”
>>> Polecamy: Innowacje w Polsce? Najpierw kopiowanie, na patenty przyjdzie czas później
Źródła sukcesu liderów innowacji
KE zauważa, że najbardziej innowacyjne kraje UE wykazują pewną liczbę wspólnych mocnych stron w zakresie krajowych systemów badań i innowacji, wśród których znajduje się kluczowa rola innowacyjnej przedsiębiorczości i szkolnictwa wyższego. Sektory gospodarki wszystkich liderów innowacji osiągają bardzo wysokie wskaźniki nakładów na badania naukowe i rozwój oraz przodują w składaniu wniosków patentowych. W krajach tych istnieje również dobrze rozwinięty sektor szkolnictwa wyższego oraz ścisłe powiązania między przemysłem i nauką.
Porównania w skali międzynarodowej z UE
Porównanie z innymi krajami europejskimi potwierdza pozycję Szwajcarii jako lidera innowacji, który stale góruje nad wszystkimi krajami UE. Tegoroczne wyniki ponownie pokazują, że Korea Południowa, USA i Japonia przewyższają UE pod względem wydajności.
Przewaga Korei Południowej nad UE wzrasta, ale od 2008 r. UE zdołała zniwelować prawie połowę różnicy w stosunku do USA i Japonii. UE nadal pozostaje znacznie w tyle za światowymi liderami w szczególności w zakresie wydatków przedsiębiorstw na badania naukowe i rozwój, publiczno-prywatnych wspólnych publikacji oraz patentów, jak również w szkolnictwie wyższym. UE nadal udaje się osiągać wyniki lepsze niż uzyskiwane przez Australię, Kanadę, Brazylię, Rosję, Indie, Chiny i Republikę Południowej Afryki.
Przewaga ta maleje w przypadku Chin, utrzymuje się na stałym poziomie w odniesieniu do pozostałych krajów grupy BRIC (Brazylia, Rosja, Indie) i wzrasta w porównaniu z Australią oraz Kanadą.
Unijna tablica wyników innowacyjności z 2013 r. opiera się obecnie na 24 wskaźnikach, które są pogrupowane w trzy główne kategorie i osiem wymiarów:
- „warunki podstawowe” – podstawowe elementy, które umożliwiają innowacje (zasoby ludzkie, otwarte, doskonałe i atrakcyjne systemy badań oraz finansowanie i wsparcie);
- „działalność przedsiębiorstw” – kategoria odzwierciedlająca wysiłki europejskich przedsiębiorstw w zakresie innowacji (ich inwestycje, powiązania i przedsiębiorczość, aktywa intelektualne); oraz
- „produkty”, które pokazują, jak innowacje przekładają się na korzyści dla całej gospodarki (innowatorzy i skutki gospodarcze, w tym zatrudnienie).
