Została założona 22 stycznia 1506 roku przez papieża Juliusza II. Gdy żołnierze przybyli wówczas na plac św. Piotra, by pełnić służbę, biskup Rzymu pobłogosławił ich i nazwał „defensores Ecclesiae libertatits" - „obrońcami wolności Kościoła".
Obecnie armia liczy 110. gwardzistów. Noszą oni paradne, granatowo-czerwono-żółte mundury w pasy. Żołnierze stanowią osobistą ochronę papieża, towarzyszą Ojcu Świętemu w podróżach zagranicznych. Wystawiają też honorową reprezentację podczas uroczystości z udziałem biskupa Rzymu. Gwardziści pilnują Pałacu Apostolskiego i Domu św. Marty, gdzie mieszka papież Franciszek.
W 2013 roku podczas wakatu na Stolicy Apostolskiej, czuwali nad spokojnym przebiegiem konklawe.
W gwardii służą wyłącznie Szwajcarzy, katolicy o nienagannej opinii, którzy skończyli w swoim kraju szkołę rekrucką. Poza wykształceniem, kandydat na gwardzistę powinien być w wieku 19-30 lat i posiadać co najmniej 174 centymetry wzrostu. Służba trwa najkrócej dwa lata.
6 maja jest obchodzone święto Gwardii Szwajcarskiej, upamiętniające wydarzenia z 1527 roku, kiedy podczas walk o Rzym zginęło 147. gwardzistów, bohatersko broniących Klemensa VII. Pomogli oni papieżowi przedostać się sekretnym przejściem z Watykanu do Zamku Anioła.
Zgodnie z tradycją, 6 maja rekruci składają w Watykanie uroczystą przysięgę. Odbywa się ona w charakterystyczny sposób - żołnierz kładzie lewą rękę na sztandarze gwardii, na którym widnieje herb papieża, prawą zaś, wyciąga do góry i pokazuje trzy palce, na znak Trójcy Świętej.
W uroczystościach na dziedzińcu św. Damazego biorą udział zaproszeni goście, wśród nich kardynałowie, przedstawiciele korpusu dyplomatycznego akredytowanego przy Watykanie oraz rządu szwajcarskiego, także rodziny żołnierzy i przyjaciele.
Gwardziści pełnią warty w różnych częściach Watykanu, głównie przy bramach wjazdowych i w okolicach papieskich apartamentów. Typowym uzbrojeniem żołnierza jest halabarda i miecz. Oprócz tego mają do dyspozycji nowoczesną broń maszynową, gazy łzawiące i granaty. Świetne wyszkolenie zawdzięczają odbywanym regularnie ćwiczeniom.
Dowodzi nimi komendant w randze pułkownika, który jest członkiem Rodziny Papieskiej i nosi tytuł Szlachcica jego Świątobliwości. Obecny, 35. dowódca to Christoph Graf, mianowany 7 lutego 2015 roku. Gwardziści mają własnego kapelana oraz sztandar. Ich dewizą jest: „Tapfer und Treu " - "dzielny i wierny".
Na co dzień noszą granatowe mundury, skromniejsze krojem od galowych. Paradne żółto-granatowo-czerwone nawiązują do barw herbowych rodziny Medyceuszy, z której pochodził uratowany przez Szwajcarów papież Klemens VII.
>>>Czytaj więcej: Dyplom kontra realia rynku pracy. Ile tak naprawdę można zyskać na inwestycji w studia?
Mundurów nie zaprojektował, jak jest często podawane - Michał Anioł, lecz komendant Gwardii - Jules Repond.
