/>
Można odnieść wrażenie, że w ostatnich latach aktywna rola państwa w gospodarce zyskała w Polsce aprobatę części elit politycznych i ekonomicznych. Skąd ta zmiana?
Wiele osób powtarza, że symbolem zmiany paradygmatu polityki gospodarczej było dojście PiS do władzy i trzeba uczciwie powiedzieć, że politycy tej partii w dużym stopniu się do niej przyczynili. Jednak proces ten rozpoczął się jeszcze za rządów Platformy Obywatelskiej. To wtedy z otoczenia byłego premiera Jana Krzysztofa Bieleckiego zaczęły wychodzić propozycje dotyczące powstania narodowych czempionów gospodarczych. Po odejściu z Banku Pekao S.A. Bielecki został przewodniczącym Rady Gospodarczej przy premierze Donaldzie Tusku w 2010 r. Pierwszym przejawem zmiany paradygmatu była próba przejęcia BZ WBK przez konsorcjum firm kontrolowanych przez Skarb Państwa.
Ten pomysł jednak nie wypalił.
Reklama
To prawda, ale Bielecki i różni menedżerowie – w tym obecny premier Mateusz Morawiecki, a wówczas prezes BZ WBK – za kulisami byli bardzo zaangażowani w ten projekt. Bielecki poleciał nawet do Dublina, żeby zacząć negocjować z irlandzkimi właścicielami banku, ale napotkał na duży opór ze strony neoliberalnych ekonomistów, szczególnie Leszka Balcerowicza, który oskarżał doradcę premiera o próbę nacjonalizacji polskiego banku. Wokół sprawy zrobił się duży szum i ostatecznie nic nie wyszło z wcześniejszych zapowiedzi. BZ WBK trafił w ręce hiszpańskiego Santandera. Jednak Rada Gospodarcza przy premierze Tusku na tym nie poprzestała. Pod koniec 2012 r. został ogłoszony program „Inwestycje Polskie” i specjalnie powołano w tym celu spółkę Polskie Inwestycje Rozwojowe, na bazie której powstał później Polski Fundusz Rozwoju. Widać zatem pewną kontynuację na poziomie filozofii rozwoju.
Co się takiego wydarzyło, że polskie elity ekonomiczne zaczęły myśleć pozytywnie o roli państwa w gospodarce?
Kluczowe znaczenie miał kryzys finansowy w 2008 r. i niepokój, że znany dotychczas świat może się zawalić.
To dziwne, bo w czasie kryzysu liberalni politycy mówili o Polsce jako o zielonej wyspie.
Powoływali się wówczas na dane PKB, jednak przyszłość największych polskich banków rysowała się w coraz ciemniejszych barwach. Podczas kryzysu finansowego w zagranicznych centralach banków coraz częściej myślano o oddziałach w Polsce i w innych peryferyjnych państwach Europy Środkowo-Wschodniej jako o potencjalnym źródle płynności, której wtedy akurat brakowało na rynku międzybankowym. Wywierano więc presję na prezesach tych instytucji, aby zapewniały płynność wewnątrz korporacji.
Wśród elit ekonomicznych pojawiły się obawy, że za chwilę odpłynie od nas kapitał zagraniczny?
Były takie obawy, a moim zdaniem wspomniana zmiana paradygmatu jest w dużej części efektem działań polskich top menedżerów, którzy swoje zawodowe doświadczenia zdobywali na najwyższych szczeblach polskich oddziałów zagranicznych korporacji międzynarodowych. Pełniąc tak naprawdę rolę agentów tych firm w Polsce i obserwując proces ich działania od środka, zrozumieli, jak w praktyce wygląda gospodarka wolnorynkowa.
Cały artykuł przeczytasz w Magazynie Dziennika Gazety Prawnej i na e-DGP