Nowe definicje napojów spirytusowych

Coraz bardziej restrykcyjne przepisy precyzyjnie określają granice, które wytwórcy muszą przestrzegać. Dotychczas nazwy wyrobów alkoholowych mogły nieznacznie różnić się w zależności od kraju członkowskiego. Zamiarem wspomnianego rozporządzenia jest szczegółowe ujednolicenie definicji 44 napojów spirytusowych, aby były one jednorodne dla konsumenta bez względu na to, w którym kraju Unii Europejskiej dokonuje zakupu.

Wyszczególnione w akcie prawnym kategorie są nazwami prawnymi napojów spirytusowych. Napoje spełniające wymogi kategorii określonych w dyrektywie są wprowadzane do obrotu pod swoją nazwą prawną. To oznacza, że producent nie może wprowadzić innej nazwy dla produktu, który spełnia wymogi dla konkretnej kategorii.

Przykładowymi kategoriami napojów spirytusowych, szczegółowo określonymi w rozporządzeniu są m.in.:

Reklama
  • rum;
  • whisky lub whiskey;
  • okowita zbożowa, z wina, z wytłoków z winogron, z cydru;
  • brandy lub Weinbrand;
  • hefebrand;
  • wódka;
  • likier;
  • krem (nazwa musi być uzupełniona użytym w nim owocem lub innym surowcem).

Te wyroby, które nie spełniają żadnej definicji w świetle wprowadzonych wymagań, będą stosowały określenie „napój spirytusowy” jako swoją nazwę prawną. Właśnie taka nazwa musi widnieć na etykiecie i nie można zamienić jej na żadną inną. Jeżeli natomiast dany wyrób kwalifikuje się do więcej niż jednej kategorii napoju spirytusowego, może być sprzedawany pod kilkoma nazwami, które są określone dla tej kategorii.

Oznaczenia geograficzne

Rozporządzenie określa nie tylko definicje konkretnych napojów spirytusowych, lecz reguluje także stosowanie oznaczeń geograficznych tych produktów. Te ostatnie mogą być wykorzystywane przez producentów zgodnie z odpowiednią specyfikacją produktu, wskazującą m.in. na pochodzenie z państwa, regionu lub miejsca na danym terytorium – w przypadku gdy określona jakość, renoma lub inne cechy napoju spirytusowego zasadniczo wynikają z jego pochodzenia geograficznego.

Zgodnie z opisywanym rozporządzeniem oznaczenia geograficzne podlegają ochronie m.in. przed:

  • wszelkim niewłaściwym stosowaniem, imitacją lub przywołaniem, nawet jeśli prawdziwe pochodzenie produktów lub usług jest wskazane lub chroniona nazwa jest przetłumaczona;
  • wszelkimi innymi fałszywymi lub mylącymi wskazaniami odnoszącymi się do pochodzenia, charakteru lub istotnych właściwości produktu w jego opisie;
  • wszelkimi praktykami, które mogłyby wprowadzać konsumenta w błąd, co do prawdziwego pochodzenia produktu.

Uwzględnianie na etykietach oznaczenia geograficznego produktu wiąże się również z koniecznością dokonania formalnej rejestracji poprzez złożenie wniosku. Wymagane jest oświadczenie państwa członkowskiego, że taki wniosek został uznany za spełniający wymogi określone w rozporządzeniu i przepisach przyjętych na jego podstawie.

Niezgodne z prawem stosowanie nazw produktów wiąże się z sankcjami administracyjnymi nakładanymi przez państwa członkowskie. W sytuacji gdy dany wyrób nie spełnia żadnej definicji z rozporządzenia, zabronione jest używanie określeń, które mogłyby zasugerować konsumentowi zakup napoju podobnego do właściwego – przykładowo „napój spirytusowy o smaku ginu”. Dotyczy to również produktów oznaczonych nazwami chronionymi geograficznie.

Dużym ułatwieniem dla producentów i konsumentów jest stworzenie elektronicznego spisu oznaczeń geograficznych, który ma na celu m.in. uproszczenie procesu rejestracji wniosków i ułatwienie pozyskania informacji dotyczących oznaczeń.

Duża liczba i szczegółowość przepisów

Wspomniane ograniczenia i nowe obowiązki stanowią tylko część regulacji, którym muszą podporządkować się producenci napojów alkoholowych. Obecnie najważniejszym, a zarazem sprawiającym największe problemy wymaganiem jest odpowiednie etykietowanie napojów spirytusowych.

Etykieta powinna zawierać przede wszystkim prawidłową nazwę prawną, zgodnie z definicją podaną w rozporządzeniu. Polscy producenci w przypadku wódki będą mogli zdecydować czy chcą oznaczać swój produkt w języku polskim, czy określeniem „vodka” – zgodnie z rozporządzeniem możliwe jest stosowanie również angielskiego odpowiednika. Dodatkowo rozporządzenie wprowadza nowe wymogi dotyczące dokumentowania leżakowania i dojrzewania alkoholi oraz wykazu składników alkoholowych i surowców roślinnych zawartych w napojach spirytusowych.

Kontrola napojów spirytusowych

Państwa członkowskie są zobowiązane do podjęcia niezbędnych środków w celu kontroli napojów spirytusowych oraz wyznaczenia do tego specjalnych organów. Producenci mogą spodziewać się niezapowiedzianych kontroli przez organy administracyjne, m.in. takie jak: Inspekcja Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych. Warto nadmienić, że to producenci ponoszą całkowitą odpowiedzialność za spełnienie wymogów rozporządzenia – za poprawność informacji zawartych na etykiecie, jak i za jakość wytwarzanych napoi.

Do zakresu odpowiedzialności producentów trzeba zaliczyć również kwestie takie jak: transport, magazynowanie czy rozlewanie, które to czynności są zazwyczaj zlecane podwykonawcom; a także zgodne z prawem wprowadzenie do obrotu. Za naruszenie przepisów rozporządzenia mogą zostać nałożone sankcje w postaci nakazu wycofania ze sprzedaży, zniszczenia produktu czy też całkowitego zakazu wprowadzenia ich do obrotu, co skutkuje przede wszystkim wysokimi stratami finansowymi.

Ocena rozporządzenia i obowiązujące zmiany

Opisane rozporządzenie unijne zawiera szereg szczegółowych i konkretnych rozwiązań. Wprowadzenie nazw prawnych napojów spirytusowych, rozbudowanie regulacji dotyczącej produktów, które nie spełniają definicji zawartej w przepisach, czy też zmiany dotyczące oznaczeń geograficznych ujednolicą wymogi dotyczące alkoholi wysokoprocentowych we wszystkich krajach członkowskich UE. Konsumenci zyskają klarowne informacje dotyczące składu, procesu produkcji i pochodzenia danego wyrobu alkoholowego. Jak podkreślają twórcy rozporządzenia: „Przepisy mające zastosowanie do napojów spirytusowych powinny przyczyniać się do osiągnięcia wysokiego poziomu ochrony konsumentów, usunięcia asymetrii informacji, zapobiegania nieuczciwym praktykom oraz osiągnięcia przejrzystości rynku i uczciwej konkurencji. Przepisy te powinny chronić renomę, jaką unijne napoje spirytusowe zyskały na rynku unijnym i światowym, nadal uwzględniając tradycyjne praktyki stosowane przy produkcji napojów spirytusowych, a także zwiększenie potrzeb w zakresie ochrony i informowania konsumenta.”.

Autorki:

Laura Sopata, legal knowledge administrator w krakowskim oddziale Rödl & Partner

Anastazja Niedzielska-Pitera, radca prawny w krakowskim oddziale Rödl & Partner