Od lutego, kiedy Moskwa zaatakowała Ukrainę, rosyjski Rosatom rozpoczął prace nad pierwszym reaktorem energetycznym w Egipcie, jednocześnie prowadzi zaawansowane projekty na Węgrzech i w Turcji oraz inicjuje nowe interesy od Myanmaru po Ugandę. To transakcje warte miliardy dolarów.
Rosjanie na konferencji MAEA
Aby podkreślić znaczenie Rosji, urzędnicy Rosatomu, największego światowego eksportera paliwa jądrowego i reaktorów, mają być widoczni na sesjach, podczas których ministrowie ds. energii i prezesi firm zbierają się na co trzyletnim spotkaniu w Waszyngtonie organizowanym przez Międzynarodową Agencję Energii Atomowej. Szczyt będzie opowiadał się za zwiększeniem udziału energii jądrowej, ponieważ globalne ocieplenie intensyfikuje debatę na temat technologii zapobiegających zmianom klimatu.
Jednak rosyjska obecność pokazuje również, jak wysiłki zmierzające do zaostrzenia restrykcji wobec Rosatomu, którego rada nadzorcza obejmuje dwóch sankcjonowanych urzędników, utknęły w martwym punkcie, nawet pomimo żądań Kongresu, by administracja Bidena odcięła USA od rosyjskiego paliwa jądrowego.
Wydarzenie, które ma odbyć się w dniach 26-28 października, zapowiada się na dyplomatyczny koszmar, uważają amerykańscy urzędnicy, którzy prosili o zachowanie anonimowości. USA są związane umową z państwem-gospodarzem, na jej mocy są zobowiązane zaprosić wszystkich członków MAEA, a wykluczenie Rosatomu może wpłynąć na relacje Waszyngtonu z krajami poszukującymi rosyjskiej technologii jądrowej, powiedzieli.
/>
Macki Rosatomu
Wpływ Rosatomu na międzynarodowy cykl paliw jądrowych – od wydobycia uranu, po zespoły reaktorów inżynieryjnych – utrudnia Waszyngtonowi wykluczenie Rosji z dyskusji na temat energii atomowej.
„Globalny rynek paliwa jądrowego jest bardzo delikatny” – powiedział Paul Dabbar, były zastępca sekretarza Departamentu Energii, który pracował nad ożywieniem amerykańskiej produkcji paliwa jądrowego. „W dowolnym momencie Rosja może zmniejszyć o połowę dostępną globalną podaż paliwa jądrowego, a najbardziej narażonym rynkiem na świecie są Stany Zjednoczone”.
Rosja dostarczyła w zeszłym roku prawie jedną czwartą paliwa do 93 amerykańskich reaktorów, a Rosatom ma utrzymać 15 proc. udziałów w rynku na koniec tej dekady, wynika z badania Columbia University, którego współautorem jest Dabbar. Równie niepewna jest sytuacja w Europie, gdzie paliwo Rosatomu wytwarza energię elektryczną dla 100 milionów ludzi, głównie w krajach byłego ZSRR.
MAEA odmówiła komentarza na temat potencjalnego wpływu amerykańskich sankcji na udział Rosji w spotkaniu w Waszyngtonie. Delegacja Moskwy na ostatnie spotkanie ministerialne agencji składała się z 35 rosyjskich menedżerów, wielu z Rosatomu - podano w e-mailu.
Biuro ds. Konsularnych Departamentu Stanu, odpowiedzialne za wizy na spotkanie MAEA, poinformowało, że jego „rejestry są poufne zgodnie z prawem USA”.
Rosatom nie został całkowicie oszczędzony przez sankcje. Przewodniczący rady nadzorczej Siergiej Kirienko, który jest jednocześnie pierwszym zastępcą szefa sztabu Kremla, widnieje na liście sankcji USA, podobnie jak członek zarządu i wicepremier Jurij Trutniew.
Jednak pierwszy zastępca dyrektora generalnego firmy, Kirill Komarov, ma dyskutować na temat „środowiska sprzyjającego rozwojowi energetyki jądrowej” na konferencji MAEA, podczas gdy zastępca szefa rosyjskiego strażnika standardów technologicznych Aleksiej Ferapontow będzie mówił o „zwiększeniu zaufania” do potęgi atomowej - wynika z oficjalnych dokumentów agencji, do których dotarł Bloomberg.
/>
Reaktory SMR
Rosatom nie odpowiadał na pytania dotyczące liczebności swojej delegacji na spotkaniu. Poinformował jednocześnie, że na tegorocznej konferencji będzie jednym z zaledwie kilku dostawców, którzy obecnie budują nowe małe reaktory modułowe lub SMR. Rosatom jest gotowy „zdobyć większy niż inne kraje udział w rynku” we wdrażaniu technologii, powiedział w mailowej odpowiedzi na pytania. SMR obiecują tańszą i szybszą drogę do rozwoju technologii jądrowej.
Kongresowe próby ograniczenia wpływów nuklearnych Rosji napotykają na problemy. Grupa republikańskich senatorów wprowadziła w marcu przepisy mające na celu stłumienie rosyjskich wpływów na rynkach paliw jądrowych, ale miesiąc później Biały Dom zwolnił z sankcji rosyjskie statki przewożące paliwo atomowe do portów amerykańskich.
Teraz niektórzy europejscy dyplomaci lobbują, aby na szczycie MAEA omówiono rosyjską ofensywę na Ukrainie i szkody, które według nich wyrządza ona perspektywom rozwoju energii jądrowej.
Rosyjskie ataki w pobliżu reaktorów w Zaporożu, największej elektrowni atomowej w Europie, wzbudziły obawy przed wypadkiem i prawie co tydzień powodują protesty ukraińskich urzędników kierowane do MAEA.
Potępieniem Rosji bez wykluczenia Rosatomu można uniknąć odwetu, tego samego, jakiego doświadczają europejscy konsumenci gazu ziemnego, którym Kreml ogranicza dostawy w odpowiedzi na sankcje – napisali dyplomaci w dokumencie, do którego dotarł Bloomberg.