Coraz trudniejsza sytuacja finansowa przedsiębiorstw, powodowana utratą płynności, może doprowadzić do upadłości wielu z nich. Zważywszy na to, iż firmy w poszczególnych branżach są często silnie powiązane ze sobą, a pogorszenie sytuacji finansowej jednej z nich wpływa negatywnie na jej dostawców (opóźnienia w regulowaniu zobowiązań z powodu braku środków), a także odbiorców (np. zmniejszenie skali produkcji), może nastąpić efekt domina.
Prowadząc konsekwentną politykę zarządzania należnościami oraz wykorzystując narzędzia pozwalające zmniejszyć ryzyko złych długów, możemy skutecznie zabezpieczyć finanse przedsiębiorstwa.
Każdy przedsiębiorca wie, jak ważne dla funkcjonowania firmy jest zachowanie płynności finansowej. Z danych publikowanych przez firmy ubezpieczeniowe w 2012 roku wynika, że w 92 na 100 badanych polskich przedsiębiorstw ponad 80 proc. sprzedaży realizowana jest na warunkach kredytu. Stosowany średni termin płatności to 23 dni, natomiast średnie opóźnienie w zapłacie wynosi 30 dni. Efekt: wpływ środków pieniężnych do firmy po prawie dwóch miesiącach od momentu sprzedaży towaru lub usługi. W tak długim czasie może się wydarzyć wiele nieprzewidzianych sytuacji, łącznie z pojawieniem się problemów wypłacalności dłużnika, a to z kolei prowadzi do trudności z odzyskaniem wierzytelności. Aż 7 proc. należności przeterminowanych w Polsce nigdy nie zostaje zapłacone.
Dobra umowa
Reklama
Jedną z podstawowych, a zarazem często niedocenianych, metod zabezpieczenia jest odpowiednie skonstruowanie umowy handlowej – koniecznie! – w formie pisemnej, określającej szczegółowe warunki współpracy. Prawidłowo spisana umowa powinna zawierać:
● wartość przedmiotu umowy (wolumen oraz rodzaj sprzedawanego asortymentu lub zakres wykonywanych usług),
● szczegółowy opis tego, za co każda ze stron odpowiada,
● termin oraz formę zapłaty należności,
● konsekwencje opóźnienia zapłaty (odsetki umowne),
● rodzaj i formę dokumentów potwierdzających złożenie zamówienia oraz jego realizację (faktury VAT, dokumentu potwierdzającego odbiór towaru, dokumentu potwierdzenia istnienia wierzytelności, w którym odbiorca potwierdza fakt istnienia bezspornej wierzytelności),
● kwestię udostępniania sobie wzajemnie dokumentacji dotyczących stron umowy (zaświadczeń o niezaleganiu ze składkami wobec ZUS i US, aktualne dokumenty finansowe),
● możliwość zbycia wierzytelności (co daje możliwość zawarcia umowy cesji wierzytelności z osobami trzecimi, a tym samym możliwość skorzystania z firmy faktoringowej),
● wskazanie sądu właściwego w kwestii rozpatrywania ewentualnych sporów,
● odpowiednie formy zabezpieczeń umowy, np. weksel in blanco, poręczenie wekslowe lub cywilne, przewłaszczenie na zabezpieczenie, zastaw rejestrowy, hipoteka itp.
Wszystkie te zabezpieczenia pozwalają ograniczyć ryzyko związane z transakcją. Przy ich doborze należy jednak pamiętać, by nie były zbyt uciążliwe dla obu stron i nie spowodowały rezygnacji z podjęcia współpracy.
Posiadając prawidłowo zawartą umowę handlową oraz przestrzegając jej zapisów, głównie w kwestii kompletności dokumentacji, mamy szansę, że w przypadku sporu z dłużnikiem unikniemy długoletnich procesów sądowych. Posiadając wiarygodne dokumenty potwierdzające istnienie wierzytelności, sąd może wydać nakaz zapłaty w trybie postępowania nakazowego, trwającego maksymalnie około miesiąca. Nakaz zapłaty – po uprawomocnieniu się – stanowi tytuł zabezpieczenia, bez konieczności nadawania klauzuli wykonalności, co w praktyce stwarza możliwość natychmiastowego oddania sprawy w ręce komornika.
Gwarancja bankowa
Gwarancja bankowa jest wyjątkowym sposobem zabezpieczenia, na mocy którego gwarant (czyli bank) zobowiązuje się do wypłaty na rzecz beneficjenta określonej w gwarancji kwoty pieniężnej, w sytuacji gdyby zleceniodawca (klient banku składający zlecenie o udzielenie gwarancji) nie wywiązał się z zobowiązań zabezpieczonych gwarancją. Takim produktem można zabezpieczyć m.in. wpłatę wadium w przetargu, należyte wykonanie umowy, terminową spłatę pożyczki, zwrot zaliczki czy też cła lub podatku w przypadku tranzytu. Gwarancja bankowa jest bardzo popularną, dodatkową formą ograniczania ryzyka zwłaszcza wśród eksporterów.
Ubezpiecz należności
Od początku lat 90. nasz rynek ubezpieczeniowy oferuje przedsiębiorcom usługę ubezpieczenia należności. Jest to coraz bardziej popularna forma ograniczania ryzyka niewypłacalności kontrahentów, lecz ciągle niedoceniana przez wiele firm. W roku 2010 w Polsce co trzecia firma ubezpieczało swoje wierzytelności. Liczba ta ciągle rośnie.
Rolą tego instrumentu utrzymania płynności jest przede wszystkim:
● dostarczanie informacji o standingu finansowym oraz historii płatniczej kontrahentów, potrzebnych przy podejmowaniu decyzji o współpracy z nowymi partnerami lub rozszerzeniu współpracy z dotychczasowymi,
● możliwość zwiększenia obrotów firmy dzięki wprowadzeniu konkurencyjnych warunków płatności oraz zdobywania nowych rynków zbytu,
● minimalizowanie związanego z działalnością ryzyka finansowego poprzez zapobieganie utracie należności od kontrahentów, a w rezultacie naruszeniu równowagi finansowej podmiotu,
● kompleksowa i profesjonalna obsługa prawna przy odzyskiwaniu należności.
Zawarcie polisy ubezpieczeniowej wiąże się z dodatkowymi kosztami. Jednak kalkulując straty, jakie może ponieść przedsiębiorstwo z tytułu utraty należności lub z przez obawę przed zawieraniem nowych umów z nieznanymi podmiotami ze względu na duże ryzyko, można dojść do wniosku, że korzystniej jest nawiązać współpracę z ubezpieczycielem.
Z badań opublikowanych przez firmę Euler Hermes na temat powodów korzystania z ubezpieczenia wynika, 71 proc. w ten sposób chroni cash flow firmy.
Pożyteczny faktoring
Kolejną formą zabezpieczania należności jest faktoring bez regresu (zwany pełnym). Łączy on ubezpieczenie należności oraz ich finansowanie. Na mocy umowy z firmą faktoringową przedsiębiorca dokonuje cesji wierzytelności na faktora. Od tego momentu to faktor zajmuje się zarządzaniem wierzytelnościami, pilnowaniem terminów spłat oraz – co bardzo istotne pod względem finansowym – zajmuje się finansowaniem wierzytelności. Finansowanie to polega na wypłacie firmie ustalonej w umowie kwoty zaliczki od przekazanych faktorowi faktur.
Rozwiązanie to bardzo korzystnie wpływa na płynność finansową przedsiębiorstw, gdyż sprzedając towary w kredycie kupieckim, otrzymują gotówkę od firmy faktoringowej w momencie wystawienia faktury, a nie dopiero po upływie terminu płatności i uregulowaniu zapłaty przez kontrahenta.
Przy faktoringu pełnym to faktor przejmuje ryzyko niewypłacalności odbiorcy, a co za tym idzie – czynności związane z windykacją.
Chcąc zabezpieczyć swoje należności oraz pozyskać nowe źródło finansowania, przedsiębiorca może więc skorzystać z usług firmy faktoringowej, która za ustaloną kwotę prowizji zajmie się w sposób profesjonalny portfelem naszych wierzytelności oraz udostępni nam środki pieniężne w postaci zaliczek.
Na polskim rynku spotykamy się z ofertami wielu faktorów (głównie są to spółki-córki banków), dlatego warto porównać oferty kilku firm – nie tylko pod względem proponowanych stawek prowizji, ale również pod względem zakresu usług, jakie są zagwarantowane.
Skuteczna windykacja
W sytuacji gdy przedsiębiorca nie posiada polisy ubezpieczenia należności ani umowy faktoringu pełnego – a padnie ofiarą nierzetelnego kontrahenta – z pewnością samemu będzie mu trudno wyegzekwować należność. Rozwiązaniem w takiej sytuacji jest skorzystanie z usług wyspecjalizowanych firm windykacyjnych, ponieważ w relacjach z nierzetelnym kontrahentem ważna jest szybkość i skuteczność działania. Istotne jest to, aby zdążyć odzyskać swoje pieniądze przed innymi wierzycielami.
Decydując się na udzielenie swoim odbiorcom kredytu kupieckiego, przedsiębiorca musi mieć na uwadze to, że nawet sprawdzony, do tej pory terminowo płacący kontrahent może się okazać niewypłacalny w przyszłości. Warto zatem skorzystać z jednej z przedstawionych możliwości zabezpieczania ryzyka.
Ściśle określony sposób postępowania wobec kontrahentów – sprawdzenie w wywiadowni potencjalnego odbiorcy, zawarcie dobrze skonstruowanej umowy handlowej oraz przestrzeganie jej zapisów, a także kontrolowanie terminowości spłat – to podstawowe działania, które firma może wykonać we własnym zakresie. By uchronić się przed utratą płynności, warto skorzystać również z ubezpieczenia należności lub faktoringu pełnego.
