W Europie powstaje nowy porządek. Oto 6 scenariuszy dla Grecji i Unii Europejskiej

1 Scenariusz, który w obecnej sytuacji jest najlepszy z możliwych. Wprowadzenie równoległej waluty, która przez pewien czas obowiązywałaby w Grecji wraz z euro, i utrzymanie kontroli przepływu kapitału do czasu uspokojenia się sytuacji może zapewnić w miarę uporządkowane wyjście ze strefy euro. Problem w tym, że taka operacja nie była jeszcze przeprowadzana, nie ma przepisów regulujących wychodzenie z unii walutowej i nie ma pewności, czy w przypadku Grexitu w Grecji nie dojdzie do upadku rządu i politycznego chaosu. Bardziej optymistycznie wygląda natomiast druga część tego scenariusza, bo reszta strefy euro wydaje się lepiej przygotowana do kryzysowych sytuacji, a państwa, które miały problemy finansowe, nie są bezpośrednio zagrożone bankructwem.

2 Biorąc pod uwagę wspomniany wcześniej brak procedur i niebezpieczeństwo politycznego chaosu w Grecji, trzeba się liczyć z tym, że Grexit przebiegnie w sposób nieuporządkowany. Może on spowodować przez pewien czas dużą nerwowość na rynkach, być może nawet powrót recesji do niektórych państw (np. Włochy), choć nie wydaje się, by groziło to wyjściem następnego kraju ze strefy euro. Strefa euro ma zabezpieczenie w postaci Europejskiego Mechanizmu Stabilizacyjnego, którego zdecydowana większość środków nie została użyta. Problemy w razie upadku greckich banków mogą mieć natomiast te kraje, w których mają one duży udział w rynku. Spośród krajów UE chodzi zwłaszcza o Bułgarię.

3 Choć w trakcie negocjacji z Grecją unijni politycy i urzędnicy powtarzali, że jedyną formalną możliwością wyjścia ze strefy euro jest jednoczesne opuszczenie także Unii Europejskiej, taki scenariusz jest bardzo mało prawdopodobny. Wyjście Grecji z UE – czego zdecydowana większość Greków wcale nie chce – oznaczałaby jej bliskie związanie się z Rosją, ewentualnie zależność od pomocy Chin, a ze względów geopolitycznych ani na jedno, ani drugie Unia nie może sobie pozwolić. Na dodatek niewypłacalna i wyrzucona z Unii Europejskiej Grecja nie będzie w stanie – ani nie będzie miała ochoty – walczyć z nielegalną imigracją z Bliskiego Wschodu i Afryki. Przyznał to niedawno grecki minister obrony, który powiedział, że w takim wypadku Grecja nie będzie robiła żadnych przeszkód, by nielegalni imigranci (wśród których mogą także ukrywać się bojownicy Państwa Islamskiego), przedostawali się przez jej terytorium do pozostałych państw. Biorąc pod uwagę, że Bruksela w trakcie kryzysu nieraz złamała własne procedury, z pewnością naprędce wymyślona zostanie formuła, która pozwoli Grecji pozostać w Unii i używać drachmy.
Na zdj. Antyoszczędnościowe protesty w Salonikach w Grecji

4 Wprawdzie w trakcie negocjacji z Grecją pojawiały się argumenty, że jej wyjście ze strefy euro mogłoby być zachętą dla innych zadłużonych państw, by poprzez bankructwo pozbyć się części swoich długów, ale z racji formy, w jakiej odbywa się Grexit (kontrola przepływu kapitału, groźba utraty oszczędności), nie wydaje się, by to była dla kogokolwiek atrakcyjna alternatywa. Na dodatek w żadnym innym kraju siły odrzucające politykę oszczędnościową nie sprawują władzy. Z kolei patrząc z drugiej strony, dla strefy euro – po nieudanych wysiłkach na rzecz utrzymania Grecji w swoim składzie – niedopuszczenie do dalszego rozpadu będzie priorytetowym zadaniem.

5 To, że wyjście Grecji ze strefy euro spowoduje nerwowość na rynkach finansowych i że w krótkim okresie odbije się to przede wszystkim na innych krajach południowej Europy, jest niemal pewne. Ale wielu analityków argumentuje, że w dłuższej perspektywie Grexit przyczyni się do umocnienia unii walutowej. Przekonują oni, że podobieństwo Grecji do Hiszpanii czy Portugalii jest tylko pozorne, bo od początku nie spełniała kryteriów wejścia do strefy, przez wiele lat trzeba było dla niej naginać reguł unii walutowej i nigdy nie wykazywała realnej determinacji w celu uzdrowienia swoich finansów, co podważało wiarygodność wspólnej waluty. Zatem pozbycie się niepasującego elementu nie osłabi jej, lecz w dłuższej perspektywie wzmocni. Na dodatek będzie to przestrogą dla krajów, które chciałby prowadzić nieodpowiedzialną politykę budżetową.