W praktyce pierwsza strona transakcji (nabywca kontraktu) otwiera pozycję długą, czyli kupuje kontrakt, natomiast druga ze stron (sprzedawca kontraktu) zajmuje pozycję krótką.
Nabywca kontraktu zobowiązuje się do kupienia w przyszłości określonej ilości instrumentu bazowego po określonej cenie. Nabywca kontraktu otwiera pozycje długą w nadziei, że instrument bazowy w przyszłości będzie droższy od ceny ustalonej w kontrakcie. Różnica ceny instrumentu bazowego w dniu realizacji kontraktu i ceny zadeklarowanej w kontrakcie stanowi zysk nabywcy kontraktu. I odwrotnie, gdy cena spada poniżej ceny nabycia kontraktu nabywca ponosi stratę wynikającą z różnicy tych cen.
Druga strona transakcji, sprzedając kontrakt, liczy na spadek ceny instrumentu bazowego, ponieważ będzie mógł on kupić odpowiednią ilość instrumentu bazowego na rynku natychmiastowym i odsprzedać drożej nabywcy kontraktu. Różnica w cenach będzie jego zyskiem. W przypadku gdy rynkowa cena będzie kształtowała się powyżej poziomu ustalonego w kontrakcie sprzedający ponosi stratę.
Instrumentem bazowym dla kontraktów terminowych są wszystkie towary, które są w obrocie na rynku towarowym np. ropa. Istnieją także kontrakty terminowe, typu financial futures, gdzie instrumentem bazowym są waluty, papiery wartościowe, depozyty bankowe o stałym oprocentowaniu, indeksy giełdowe.
