Kalendarium najważniejszych zmian emerytalnych

23 sierpnia 2017, 16:45

System emerytalny był systemem repartycyjnym, co oznaczało, że pracująca część społeczeństwa brała na siebie odpowiedzialność za utrzymanie emerytów. Kobiety kończyły pracę w wieku 60 lat, mężczyźni – 65. W praktyce większość osób, korzystając z licznych możliwości, przechodziła na emeryturę 5 lat wcześniej. Emerytury regulowała ustawa z 1982 r. Ich wysokość była obliczana na podstawie średniego wynagrodzenia z ostatnich 12 miesięcy pracy. Jeśli pensja zarabiającego była wyższa niż 3 tys. zł., wtedy doliczano do emerytury 55 proc. wysokości tej nadwyżki. Dodatkowo emeryturę powiększano o 1 proc. średniego wynagrodzenia z każdym rokiem odprowadzania składek. / ShutterStock

Obecnie świadczenia emerytalne pobiera ponad 7 mln osób, a ponad 15 mln ma odłożone składki w otwartych funduszach emerytalnych. Przez ponad ćwierć wieku przepisy dotyczące naszego systemu emerytalnego zmieniały się jak w kalejdoskopie. Oto najważniejsze zmiany

1 17 października 1991 r. – rewaloryzacja emerytur i wypowiadanie prawa do świadczenia. Ustawa ustalała, że wysokość emerytury będzie odpowiadać kwocie bazowej w wysokości 24 proc. przeciętnego wynagrodzenia plus 1,3 proc. za każdy składkowy rok pracy. Dodatkowo dokument zakładał, że w przypadku podjęcia pracy zarobkowej świadczenia emerytów, którzy ukończyli 65 lat (lub 60 w przypadku kobiet), są zawieszane lub zmniejszane. Wypowiedzenie świadczenia następowało po osiągnięciu dochodów przekraczających 120 proc. przeciętnego wynagrodzenia.

<b>17 października 1991 r. </b>– rewaloryzacja emerytur i wypowiadanie prawa do świadczenia. Ustawa ustalała, że wysokość emerytury będzie odpowiadać kwocie bazowej w wysokości 24 proc. przeciętnego wynagrodzenia plus 1,3 proc. za każdy składkowy rok pracy. Dodatkowo dokument zakładał, że w przypadku podjęcia pracy zarobkowej świadczenia emerytów, którzy ukończyli 65 lat (lub 60 w przypadku kobiet), są zawieszane lub zmniejszane. Wypowiedzenie świadczenia następowało po osiągnięciu dochodów przekraczających 120 proc. przeciętnego wynagrodzenia.

Bloomberg / John Guillemin

Reklama

2 1 stycznia 1999 r. – reforma emerytalna. System repartycyjny miał zostać zastąpiony systemem zdefiniowanej składki. Każdy miał dostać taką emeryturę, jaką sobie wypracował. Przyjęto nowy sposób obliczania jej wysokości – zależała od wartości zgromadzonych składek na ubezpieczenia dzielonej przez (liczoną w miesiącach) średnią oczekiwaną długość życia na emeryturze. System składał się z trzech filarów. Dwóch obowiązkowych – ZUS oraz utworzonych otwartych funduszy emerytalnych, trzeci był zaś dobrowolny – indywidualne konto emerytalne (IKE) lub indywidualne konto zabezpieczenia emerytalnego (IKZE). OFE gromadziło składki przyszłych emerytów i inwestowało je w akcje i obligacje.

<b>1 stycznia 1999 r.</b> – reforma emerytalna. System repartycyjny miał zostać zastąpiony systemem zdefiniowanej składki. Każdy miał dostać taką emeryturę, jaką sobie wypracował. Przyjęto nowy sposób obliczania jej wysokości – zależała od wartości zgromadzonych składek na ubezpieczenia dzielonej przez (liczoną w miesiącach) średnią oczekiwaną długość życia na emeryturze. System składał się z trzech filarów. Dwóch obowiązkowych – ZUS oraz utworzonych otwartych funduszy emerytalnych, trzeci był zaś dobrowolny – indywidualne konto emerytalne (IKE) lub indywidualne konto zabezpieczenia emerytalnego (IKZE). OFE gromadziło składki przyszłych emerytów i inwestowało je w akcje i obligacje.

Bloomberg

3 11 maja 2012 r. – podwyższenie wieku emerytalnego. Ustawa zakładała stopniowe podnoszenie wieku emerytalnego, do 67 lat oraz zrównanie go dla obu płci. Każdego roku wiek emerytalny wydłużał się o 3 miesiące. W konsekwencji mężczyźni mieli przechodzić na emeryturę, w zakładanym w projekcie wieku, w 2020 roku zaś kobiety w 2040. Rząd Tuska wprowadził także instytucję emerytur częściowych, dostępnych dla 62-letnich kobiet i 65-letnich mężczyzn, po uzyskaniu odpowiedniego stażu pracy.

27 grudnia 2013 r. – reforma OFE. Na mocy ustawy 153 mld złotych zgromadzonych w otwar- tych funduszach emerytalnych (ulokowane w obligacjach) przejął ZUS. Kwota ta stanowiła ok. 51,5 proc. aktywów funduszy. Ówczesny minister finansów Mateusz Szczurek tak komentował transfer: „Szacujemy, że w wyniku tej operacji dług publiczny obniżył się o 130 mld zł”. Szef resortu finansów wspominał także o ograniczeniu zjawiska złej daty, czyli sytuacji, kiedy osoba przechodzi na emeryturę w okresie bessy, przez co jej świadczenia są niższe.

<b>11 maja 2012 r.</b> – podwyższenie wieku emerytalnego. Ustawa zakładała stopniowe podnoszenie wieku emerytalnego, do 67 lat oraz zrównanie go dla obu płci. Każdego roku wiek emerytalny wydłużał się o 3 miesiące. W konsekwencji mężczyźni mieli przechodzić na emeryturę, w zakładanym w projekcie wieku, w 2020 roku zaś kobiety w 2040. Rząd Tuska wprowadził także instytucję emerytur częściowych, dostępnych dla 62-letnich kobiet i 65-letnich mężczyzn, po uzyskaniu odpowiedniego stażu pracy.
<br><br>
<b>27 grudnia 2013 r.</b> – reforma OFE. Na mocy ustawy 153 mld złotych zgromadzonych w otwar- tych funduszach emerytalnych (ulokowane w obligacjach) przejął ZUS. Kwota ta stanowiła ok. 51,5 proc. aktywów funduszy. Ówczesny minister finansów Mateusz Szczurek tak komentował transfer: „Szacujemy, że w wyniku tej operacji dług publiczny obniżył się o 130 mld zł”. Szef resortu finansów wspominał także o ograniczeniu zjawiska złej daty, czyli sytuacji, kiedy osoba przechodzi na emeryturę w okresie bessy, przez co jej świadczenia są niższe.

Bloomberg / John Guillemin

4 16 listopada 2016 r. – obniżenie wieku emerytalnego. Prezydencki projekt daje kobietom możliwość przejścia na emeryturę w wieku 60 lat, a mężczyznom w wieku 65 lat. Wystarczy mieć odpowiednio 20-letni i 25-letni staż ubezpieczeniowy. Utrzymano możliwość wcześniejszego przejścia na emeryturę takich grup zawodowych, jak m.in. kolejarze, górnicy czy nauczyciele. Stracili to prawo rolnicy. Wcześniej 50-latka i 60-latek utrzymujący się z pracy na roli mogli z powodzeniem ubiegać się o świadczenie. Teraz potrzebują na to stażu zawodowego dłuższego niż 5 lat.