1700 zł dla każdego Polaka co miesiąc - czy trzeba spełniać jakieś warunki?

Kwota dochodu podstawowego proponowana na dziś to ok. 1700 zł miesięcznie. Nie trzeba spełniać żadnych warunków – świadczenie miałoby przysługiwać każdemu obywatelowi, bez względu na wiek, dochód czy sytuację zawodową. Oznacza to odejście od skomplikowanych programów socjalnych, które wymagają zaświadczeń, wniosków i kontroli.

1700 zł czy więcej? Ile może wynosić nowy zasiłek przy obecnej inflacji?

Początkowo zakładano, że dochód podstawowy wynosiłby 1300 zł, jednak w warunkach 2025 roku – z uwzględnieniem inflacji i wzrostu kosztów życia – szacunki podnoszą tę kwotę do nawet 1700–1800 zł miesięcznie. To kwota mająca realnie zabezpieczać potrzeby obywatela, nie zastępując pracy, ale ułatwiając życie.

Bezwarunkowy dochód podstawowy miałby zastąpić wiele istniejących programów socjalnych, m.in. 800+, 300+ i innych dodatków, na jeden zasiłek uniwersalny, co miałoby znacząco uprościć system wsparcia.

Nowy zasiłek w Polsce – dla kogo i od kiedy?

Na razie nie ma decyzji o ogólnopolskim wdrożeniu BDP, ale planowane są pilotażowe programy w wybranych regionach – m.in. w woj. warmińsko-mazurskim. Jeszcze przed pandemią COVID w tym województwie miały ruszyć pilotaże obejmujące ponad 9 gmin. Początkowo przewidywano wypłaty w kwocie 1 300 zł, ale program został wstrzymany. Obecnie mówi się o kontynuacji, dzięki funduszom UE z KPO.

Inicjatywę wspiera Polska Sieć Dochodu Podstawowego, a eksperci wskazują, że fundusze z UE (m.in. KPO) mogą pomóc w realizacji pilotaży. Temat wraca dzięki zainteresowaniu społecznemu i wsparciu NGO (Portal Organizacji Pozarządowych) oraz instytucji europejskich. Trwa lobbing na rzecz nowej ustawy w Sejmie, która umożliwi wznowienie pilotażowego programu.

Bezwarunkowy dochód podstawowy – od kiedy w Polsce?

Choć dokładna data nie jest znana, coraz więcej sygnałów wskazuje, że rok 2025 lub 2026 może być przełomowy. Duże znaczenie ma wsparcie instytucji europejskich, rosnące społeczne poparcie oraz doświadczenia z zagranicy, m.in. z Niemiec i Finlandii, gdzie podobne programy przyniosły pozytywne wyniki.

Dochód bezwarunkowy - finansowanie i koszty

Polskie analizy Polskiego Instytutu Ekonomicznego oceniają, że roczny koszt programu wyniósłby:

  • ok. 376 mld zł przy wersji minimum - 1 200 zł dla dorosłych i 600 zł dla dzieci (≈20 % PKB);
  • ponad 500 mld zł przy wariancie 1 700 zł dla wszystkich – to znaczna część planowanego budżetu państwa.

Zalety i wady bezwarunkowego dochodu podstawowego

Bezwarunkowy dochód podstawowy (BDP) budzi emocje – jedni widzą w nim gwarancję godnego życia, inni ostrzegają przed negatywnymi skutkami. Oto najczęściej wymieniane zalety i wady BDP, oparte na danych z badań i pilotaży realizowanych w Europie i na świecie.

Zalety BDP:

  • Likwidacja ubóstwa – BDP pozwala na zabezpieczenie podstawowych potrzeb, takich jak żywność, mieszkanie, opieka zdrowotna.
  • Spokój psychiczny i poczucie bezpieczeństwa – stabilne źródło dochodu redukuje stres i lęk związany z brakiem pracy lub kryzysem finansowym.
  • Większa swoboda na rynku pracy – ludzie chętniej podejmują pracę zgodną z ich zainteresowaniami lub rozwijają działalność gospodarczą, zamiast „łapać cokolwiek”.
  • Mniej biurokracji – jeden prosty zasiłek zamiast wielu różnych programów pomocowych redukuje koszty obsługi.
  • Wsparcie rozwoju i edukacji – osoby z dochodem podstawowym częściej podejmują naukę, szkolenia i rozwijają kompetencje.
  • Ożywienie lokalnych gospodarek – pieniądze wypłacane regularnie są wydawane w lokalnych sklepach i usługach, wspierając małe biznesy.

Wady i kontrowersje wokół BDP:

  • Wysoki koszt wdrożenia – pełne wprowadzenie BDP wymaga ogromnych nakładów (nawet kilkaset miliardów złotych rocznie), co oznacza konieczność reform podatkowych.
  • Obawy o spadek motywacji do pracy – krytycy twierdzą, że część osób może zrezygnować z pracy zawodowej, zwłaszcza niskopłatnej.
  • Nierówności między regionami – wprowadzenie BDP lokalnie (np. tylko w jednym województwie) może wywołać napięcia społeczne i migracje wewnętrzne.
  • Trudność w likwidacji dotychczasowych świadczeń – niektóre grupy mogą stracić na zamianie 800+, 300+ i innych dodatków na jeden zasiłek uniwersalny.
  • Brak politycznego porozumienia – wdrożenie wymaga zgody rządu, Sejmu i silnego zaplecza społecznego.