Praca w tzw. nadgodzinach powinna zostać zrekompensowana pracownikowi. Za wykonywanie obowiązków służbowych poza ustaloną normą powinien on dostać wyższe wynagrodzenie lub dni wolne.

Praca w godzinach nadliczbowych w świetle przepisów

Pracą w godzinach nadliczbowych Kodeks pracy nazywa tę, która wykracza poza obowiązujące pracownika normy czasu bądź jest wykonywana ponad przedłużony dobowy wymiar czasu pracy, wynikający z obowiązującego pracownika systemu i rozkładu czasu pracy.

Warto przy tym zaznaczyć, iż odpracowywanie zwolnienia udzielonego w celu załatwienia spraw osobistych nie jest uznawane za nadgodziny.

Kiedy nadgodziny są dopuszczalne?

Reklama

Przepisy przewidują szczególne okoliczności, gdy praca w godzinach nadliczbowych jest możliwa. Uzasadniają ją:
1) konieczność prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia ludzkiego, ochrony mienia lub środowiska albo usunięcia awarii;
2) szczególne potrzeby pracodawcy.

Liczba godzin nadliczbowych przepracowanych w związku z powyższymi okolicznościami nie może przekroczyć dla poszczególnego pracownika 150 godzin w roku kalendarzowym. Liczba ta może ulec zmianie, jeśli zostało to zastrzeżone w układzie zbiorowym pracy, regulaminie pracy lub w umowie o pracę.

Ile wynosi dodatek do wynagrodzenia za pracę w godzinach nadliczbowych?

Za pracę w godzinach nadliczbowych, oprócz standardowej pensji, przysługuje dodatek w wysokości:

1) 100% wynagrodzenia – za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających:

  • w nocy,
  • w niedziele i święta niebędące dla pracownika dniami pracy, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy,
  • w dniu wolnym od pracy udzielonym pracownikowi w zamian za pracę w niedzielę lub w święto, zgodnie z obowiązującym go rozkładem czasu pracy;

2) 50% wynagrodzenia – za pracę w godzinach nadliczbowych przypadających w każdym innym dniu niż wymienione powyżej.

Dodatek w wysokości 100 % wynagrodzenia przysługuje również za każdą nadgodzinę z tytułu przekroczenia przeciętnej tygodniowej normy czasu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym.

Jak obliczany jest dodatek za nadgodziny?

Zgodnie z Kodeksem pracy podstawę do wyliczenia dodatku stanowi wynagrodzenie pracownika wynikające z jego osobistego zaszeregowania określonego stawką godzinową lub miesięczną. W przypadku, gdy nie zostało ono wyodrębnione za podstawę uznaje się 60% pełnej pensji.

Jak inaczej mogą zostać zrekompensowane nadgodziny?

Praca w godzinach nadliczbowych uprawnia do wyższego wynagrodzenia, ale dodatek pieniężny nie jest to jedyną możliwą formą rekompensaty, z jakiej może skorzystać pracownik. Kodeks pracy przewiduje możliwość zrezygnowania z dodatku do pensji na rzecz czasu wolnego od pracy – w tym samym wymiarze, co przepracowane nadgodziny. Wykorzystanie tego rozwiązania jest dopuszczalne, jeśli pracownik wyrazi taką wolę, składając wniosek. Pracodawca ma prawo zastosować je także bez wniosku zatrudnionego. W takim przypadku musi jednak udzielić czasu wolnego w wymiarze o połowę wyższym niż liczba przepracowanych godzin nadliczbowych. Co więcej, nie ma prawa obniżyć należnego pracownikowi wynagrodzenia miesięcznego z tego tytułu.

Czy pełnienie dyżuru to praca w godzinach nadliczbowych?

Pełnienie dyżuru nie oznacza wykonywania pracy w godzinach nadliczbowych. Dyżur bowiem oznacza pozostawanie w gotowości do wykonywania obowiązków służbowych, a nie ich faktyczne wykonywanie.

Za czas dyżuru, z wyjątkiem dyżuru pełnionego w domu, pracownikowi przysługuje czas wolny od pracy w wymiarze odpowiadającym długości dyżuru, a w razie braku możliwości udzielenia czasu wolnego dodatek do wynagrodzenia obliczany analogicznie do dodatku za nadgodziny.

>>> Czytaj też: Urlop pod znakiem zapytania. Zapracowani Polacy nie mają czasu na wakacje