Studia za granicą: najpopularniejsze kierunki
Pomimo brexitu najbardziej popularnym krajem wśród młodych Polaków studiujących za granicą pozostaje Wielka Brytania - wynika z danych OECD. Reputacja Oxbridge przyciąga niczym magnes, podobnie jak wiele innych brytyjskich uniwersytetów. Na drugim miejscu są Niemcy, których solidne uczelnie łączą się z potężną gospodarką. Następne w kolejności są Holandia, Dania, Włochy, Stany Zjednoczone i Francja. Dwa pierwsze kraje stają się coraz popularniejsze – w ciągu ostatnich 5 lat, liczba polskich studentów w Holandii i Danii podwoiła się, podczas gdy we Francji zapanował trend odwrotny.
/>
Dlaczego młodzi Polacy decydują się na edukację za granicą?
Ranking Szanghajski, prestiżowe zestawienie najlepszych uniwersytetów z całego świata, wskazuje na lepszą jakość zachodnich uczelni. Wedle rankingu z 2020 roku, wśród pierwszych 200 pozycji nie ma ani jednej polskiej instytucji. Nie bez powodu zachodnie uczelnie są postrzegane przez młodych Polaków jako punkt startowy do budowania prawdziwie globalnych karier. O ile skłania to do refleksji nad stanem polskiego szkolnictwa wyższego, coraz większa liczba młodych Polaków studiujących za granicą świadczy również o historycznym sukcesie polskiej gospodarki. Zaczynając jako biedne i zadłużone państwo trzy dekady temu, dziś znajdujemy się w momencie naszego rozwoju, w którym rzesze młodych Polaków są w stanie zdobywać światowej klasy wiedzę i umiejętności. W teorii, w końcu mamy dostęp do zachodniego know-how na masową skalę. W praktyce, istnienie takiego przepływu wiedzy do polskiej gospodarki jest wciąż wątpliwe.
/>
Kariera na Zachodzie
Zachód w dalszym ciągu oferuje lepsze możliwości rozwoju kariery niż Polska. Odzwierciedla to znacznie wyższy poziom zarobków w każdym z wyżej wymienionych krajów. Atrakcyjna pensja to czynnik szczególnie ważny w przypadku młodych Polaków, którzy muszą zapłacić za swoje zagraniczne studia. Edukacja jest wówczas inwestycją, która powinna przynieść odpowiedni zwrot. Polski rynek pracy wciąż jest pod tym względem znacznie mniej atrakcyjny – średnia polska pensja stanowi 51 proc. średniej unijnej. Połączenie tych czynników prowadzi do zjawiska "brain drain", czyli odpływu polskich talentów za granicę.
Jak walczyć z drenażem mózgów
Rosnąca odpowiedzialność polskich firm w zakresie odwrócenia "brain drain" polega na stworzeniu odpowiednich warunków rozwoju kariery dla najlepiej wykształconych młodych Polaków, które będą konkurencyjne wobec Zachodu. Włączenie know-how najbardziej ambitnych młodych Polaków do krwioobiegu polskiej gospodarki to sposób na uniknięcie czyhającej nad nami pułapki średniego wzrostu poprzez akumulację wiedzy. Kryzys spowodowany pandemią koronawirusa utrudnia odwracanie brain drain przez sektor prywatny, dlatego też zadanie to powinno przejąć państwo. Pierwszym krokiem w stronę integrowania młodych Polaków wykształconych za granicą z polską gospodarką mogłoby być utworzenie programu dedykowanych staży w przedsiębiorstwach i instytucjach państwowych. Warunki pracy konkurencyjne z tymi oferowanymi na Zachodzie umożliwiłyby stworzenie mechanizmu do retencji najbardziej obiecującego polskiego kapitału ludzkiego.
Drugim krokiem w realizacji strategii zapobiegania brain drain mogłoby być utworzenie narodowego programu stypendialnego pokrywającego koszty nauki na zagranicznych studiach w zamian za umowy lojalnościowe. Wymagałyby one odpracowania okresu nauki w określonych podmiotach państwowych. Działanie to umożliwiłoby stałe zwiększanie kapitału intelektualnego oraz wypełnianie braków kadrowych w państwowych instytucjach i przedsiębiorstwach. Byłby to również początek realnego dialogu między polskim państwem a młodymi Polakami. Rozwiązaniem popularnym w innych krajach jest wymóg odpracowania prestiżowego stypendium w placówkach dyplomatycznych i misjach handlowych w państwach, w których student ukończył uczelnię. Za przykład mogą posłużyć Chiny, gdzie patronat państwa odgrywa kluczową rolę w budowie wysoce wykwalifikowanych kadr.
Nowa emigracja edukacyjna to wyzwanie, które może zostać przekute w siłę polskiej gospodarki. Odpowiedzialność za podjęcie właściwych działań leży po stronie polskich firm, zwłaszcza tych zarządzanych przez państwo. Okazję do rozpoczęcia debaty publicznej na ten temat stanowi konferencja „Our Future Forum” organizowana 6 marca przez fundację Our Future Foundation w Centralnym Domu Technologii w Warszawie. Wydarzenie będzie dostępne nieodpłatnie w trybie on-line. Rejestracji można dokonać przez stronę Fundacji na Facebooku
Autor: Jakub A. Bartoszewski, Członek Rady Fundacji Our Future Foundation
/>