Inauguracja stałej współpracy strukturalnej 25 państw Unii w dziedzinie obronności odbyła się w 2017 r. Udział w PESCO wiąże się m.in. z przeznaczaniem odpowiednich środków na inwestycje w obronność, rozwijaniem wspólnych projektów na rzecz budowania zdolności obronnych czy łączeniem na potrzeby konkretnych operacji projektów już realizowanych.
Od samego początku wśród państw członkowskich nie było zgody co do tego, czy współpraca ta ma być otwarta na kraje spoza Wspólnoty. Za takim rozwiązaniem, które otworzyłoby inicjatywę np. na Wielką Brytanię lub USA, opowiadały się m.in. Niemcy oraz Polska, ale przeciwko była Francja. Krytycy otwarcia PESCO na państwa trzecie wskazywały, że do projektów, które dotyczą tak ważnych i wrażliwych dla obronności kwestii, nie można dopuszczać takich państw jak np. Chiny.
Porozumienie, które zostało przypieczętowane w czwartek w procedurze pisemnej, ma rozwiązać ten problem. Kraje UE ustaliły, że państwa trzecie, które mogą wnieść wartość dodaną do projektu PESCO, mogą zostać zaproszone do udziału, jeśli spełnią szereg warunków politycznych, merytorycznych i prawnych.
Wśród nich jest m.in. podzielanie wartości, na których opiera się UE. Nie może być też mowy o naruszaniu interesów bezpieczeństwa i obronności UE i jej państw członkowskich. Kraj dołączający musi też mieć umowę o wymianie informacji niejawnych z UE. Ten ostatni warunek wyklucza m.in. należącą do NATO Turcję.
Ustalone zasady przewidują, że po złożeniu przez kraj trzeci wniosku o udział w konkretnym projekcie PESCO państwa biorące w nim udział będą musiały jednogłośnie uzgodnić, czy wniosek spełnia wszystkie warunki. Następnie będą musiały powiadomić o chęci otwarcia projektu Radę UE i wysokiego przedstawiciela ds. polityki zagranicznej. Do Rady będzie należała ostateczna decyzja, czy udział państwa trzeciego w projekcie spełnia niezbędne warunki.
Do tej pory UE uzgodniła trzy transze, składające się w sumie na 47 projektów PESCO, które dotyczą m.in. cyberbezpieczeństwa, zagrożeń chemicznych, biologicznych i jądrowych, rozwijania zdolności na morzu, w powietrzu i w przestrzeni kosmicznej.
PESCO umożliwia państwom UE ściślejszą współpracę w zakresie bezpieczeństwa i obrony, wspólne rozwijanie potencjału obronnego, inwestowanie w te same projekty lub zwiększenie udziału i gotowości operacyjnej sił zbrojnych.
25 państw uczestniczących w PESCO to: Austria, Belgia, Bułgaria, Chorwacja, Cypr, Czechy, Estonia, Finlandia, Francja, Grecja, Hiszpania, Holandia, Irlandia, Litwa, Luksemburg, Łotwa, Niemcy, Polska, Portugalia, Rumunia, Słowacja, Słowenia, Szwecja, Węgry i Włochy.