Część raportu opublikowanego w zeszłym tygodniu na XXVIII Forum Ekonomicznym w Krynicy poświęcono podatkom. Wśród wyzwań dla polityki podatkowej wymieniono zrównoważoną politykę podatkową pomiędzy uszczelnieniem systemu a interesem przedsiębiorcy; wdrożenie aparatu skarbowego w wysokozaawansowaną inżynierię podatkową wykorzystywaną przez holdingi międzynarodowe; wdrożenie prawa UE i dostosowanie się do regulacji zapobiegających erozji podstawy opodatkowania i transferowi zysków (BEPS) z uwzględnieniem konkurencji podatkowej w UE.
W odniesieniu do uszczelnienia systemu podatkowego na gruncie VAT zwrócono uwagę na znaczną poprawę ściągalności tego podatku, ale także różne szacunki dotyczące uszczelnienia systemu VAT. Wskazano również na zjawisko wstrzymywania zwrotów VAT przedsiębiorcom oraz pilną potrzebę zmian prawa UE.
W raporcie napisano, że brakuje jednak uszczelnienia systemu na gruncie CIT. "Proces +uszczelnienia+ odbywa się poprzez wprowadzanie nowych obciążeń podatkowych. Polityka podatkowa nie uwzględnia specyfiki konkurencji podatkowej w UE" - czytamy. Wpływa na transferowanie wypracowanych zysków w Polsce do innych, "atrakcyjniejszych podatkowo państw".
Według prof. Dominika Gajewskiego, odpowiedzialnego za część podatkową raportu, znaczna poprawa ściągalności podatku VAT jest faktem. "Wpływ na to ma wiele czynników, ale niewątpliwe najważniejsze z nich to regulacje prawne np. JPK, pakiet paliwowy, jak również analityka cyfrowa, czy wreszcie wzmożone działania służb celno skarbowych. Niewątpliwie na satysfakcjonujące wyniki miał wpływ również rekordowy wzrost PKB" - zauważył Gajewski.
"Inną kwestia jest ocena realnego zmniejszenia luki VAT. Dane są różne i liczone różnymi metodami. Zdarzają się szacunki które nawet nie powołują metodologii. Zjawisku uszczelnienia luki VAT towarzyszą również niezwykle niepokojące trendy - m.in. częste wstrzymywanie zwrotów należnego podatku VAT przedsiębiorcom" - dodał.
Jego zdaniem w kolejnych latach nie będzie już zmniejszenia luki VAT z tak spektakularnym wynikiem, ponieważ największe zjawisko związane z działalnością tzw. mafii paliwowych w dużej mierze zostało już ograniczone. "Niewątpliwie dalsze uszczelnienie luki VAT wymaga zmian w prawie unijnym" - uważa Gajewski.
Według niego zupełnie inaczej przedstawia się sytuacja w zakresie uszczelnienia luki CIT, gdzie - jego zdaniem - brakuje widocznych efektów na tym polu. "Jesteśmy outsiderem, jeżeli chodzi o wpływy z CIT w regionie. Niezwykle niepokojącym zjawiskiem jest fakt, że wówczas kiedy w Polsce pojawia się widoczne załamanie, w 2012 r., państwa sąsiednie odnotowują znaczne odbicie. Widać to szczególnie na przykładzie Słowacji" - wskazał profesor.
"Taka tendencja utrzymuje się przez kolejne lata. Jest to ewidentny sygnał, że przy planowaniu polityki uszczelnienia luki CIT musi być uwzględniane zjawisko szkodliwej konkurencji podatkowej" - zastrzegł.
Zwrócił uwagę, że w przeszłości stałą tendencją było to, że założenia budżetowe w zakresie wpływu CIT były "delikatnie rzecz ujmując przesadnie optymistyczne". "Ostatnie lata prognozy zaczęły pokrywać się z realnymi wpływami. Jednak mając na uwadze zdecydowanie wyższy wzrost gospodarczy od planowanego, oczekiwane byłoby znacznie wyższe wpływy od zakładanych" - dodał.
Gajewski jest zaniepokojony danymi mówiącymi o relacji dochodów z CIT do PKB. "Polska jest obecnie jednym z najlepiej rozwijających się państw z doskonałym wzrostem gospodarczym, który naturalnie powinien mieć wpływ na widoczny wzrost dochodów z CIT. Niestety nie można tego zaobserwować. Mamy do czynienia z utrzymującym się stale niskim poziomie wpływów z tego podatku z tendencją malejącą, co niewątpliwie jest poważnym problemem dla budżetu państwa" - uważa współautor raportu.
"Uszczelnienie luki CIT powinno być priorytetem państwa ze względu na stabilność budżetu państwa i i bezpieczeństwo finansowe. Zwłoka w przeprowadzeniu gruntownej reformy w tej mierze, będzie pogłębiało problem związany z luką CIT" - ostrzega profesor.
Zwrócił uwagę, że polityka uszczelnienia luki CIT będzie związana z podjęciem niezwykle trudnej i skomplikowanej problematyki. Doświadczenia innych wysokorozwiniętych państw, np., USA, Wlk. Brytanii wskazują, że wymaga to zaprezentowania długoterminowej strategii, która będzie opierała się nie tylko na zmianach regulacji uwzględniających tendencje wewnątrzkrajowe i międzynarodowe, ale i szkolenie wyspecjalizowanych kadr.
"Oczekiwane jest i konieczne uszczelnienie likwidacji luki CIT poprzez zrównoważoną politykę podatkową uwzględniającą zarówno interes budżetu państwa i interes przedsiębiorców. Tak by zbyt restrykcyjna polityka podatkowa nie odbiła się na inwestycjach" - radzi Gajewski.
W jego ocenie aparat skarbowy nie jest przygotowany merytorycznie do wykrywania instrumentów optymalizujących opodatkowanie opierających się na wysoko zaawansowanej inżynierii podatkowej wykorzystywanych w strategiach holdingów międzynarodowych. Ponadto przed dostosowaniem naszych wewnętrznych regulacji do norm prawa unijnego i dokumentów BEPS konieczna będzie ocena regulacji i postępów innych państw, szczególnie sąsiednich, aby Polska nie była wobec nich mniej konkurencyjna. (PAP)
autor: Marcin Musiał
