Obywatele Unii Europejskiej niebędący obywatelami polski, którzy najpóźniej w dniu głosowania kończą 18 lat oraz stale mieszkają na obszarze danej gminy, mają czynne prawo wyborcze w wyborach do rady gminy oraz w wyborach wójta, burmistrza lub prezydenta miasta. Nie przysługuje im jednak prawo wyborcze w wyborach do rady powiatu i sejmiku województwa.
Rzecznik prasowy Krajowego Biura Wyborczego Wojciech Dąbrówka poinformował PAP, że podczas wyborów samorządowych w 2014 r. w I turze głosowało 679 spośród 985 uprawnionych obywateli UE niebędących obywatelami polskimi. Z kolei w II turze z czynnego prawa wyborczego skorzystało 430 spośród 737 uprawnionych obywateli UE (różnica w liczbie uprawnionych do głosowania wynika z tego, że nie we wszystkich gminach przeprowadzano II turę wyborów).
Aby obywatel UE, niebędący obywatelem polskim, z czynnym prawem wyborczym, mógł głosować w jesiennych wyborach do rady gminy i wyborach wójta, burmistrza lub prezydenta, powinien sprawdzić w urzędzie gminy, czy jest wpisany do rejestru wyborców.
Dąbrówka przypominał, że o tym, gdzie można głosować, decyduje stałe miejsce zamieszkania, którego nie należy mylić z miejscem zameldowania - w praktyce mogą się one różnić.
Wniosek o wpisanie do stałego rejestru wyborców składa się w urzędzie gminy; powinien on zawierać nazwisko, imię (imiona), imię ojca, datę urodzenia oraz numer PESEL wnioskodawcy. Do wniosku dołącza się kserokopię ważnego dokumentu stwierdzającego tożsamość wnioskodawcy, pisemną deklarację, w której podaje on swoje obywatelstwo i adres stałego zamieszkania na terytorium Polski. Stałe zamieszkanie oznacza, że stale przebywa się w określonej miejscowości pod konkretnym adresem z zamiarem przebywania w tym miejscu w przyszłości.
Decyzję o wpisaniu lub o odmowie wpisania do rejestru wyborców wydaje wójt, w terminie 3 dni od dnia wniesienia wniosku. Od odmownej decyzji ws. wpisania do rejestru wyborców przysługuje prawo wniesienia skargi do sądu rejonowego za pośrednictwem wójta w terminie 3 dni od dnia doręczenia decyzji. Wójt może też niezwłocznie zmienić albo uchylić swoją decyzję, jeżeli uzna skargę w całości za zasadną. Sąd rozpoznaje skargę w postępowaniu nieprocesowym, w terminie 3 dni od dnia jej doręczenia. Od postanowienia sądu nie przysługuje środek prawny.
Przepisy prawa wyborczego nie określają terminu, do jakiego należy złożyć wniosek o wpisanie do rejestru wyborców. Trzeba jednak pamiętać, że wójt, burmistrz lub prezydent miasta wydaje decyzję w tej sprawie w terminie 3 dni. Stąd też wskazane jest, aby złożenie wniosku nie nastąpiło w przeddzień wyborów.
Obywatele UE bez obywatelstwa polskiego, ale stale mieszkający w Polsce mają też bierne prawo wyborcze i mogą startować w wyborach do rad gmin, jeśli zostaną wpisani do stałego rejestru wyborców. Jak poinformował Dąbrówka, w wyborach do rad gmin w 2014 r. kandydowało 10 obywateli UE niebędących obywatelami polskimi.
Wybory samorządowe odbędą się 21 października. Dwa tygodnie później, 4 listopada przeprowadzona zostanie druga tura głosowania tam, gdzie w pierwszej nie zostanie wybrany wójt, burmistrz lub prezydent miasta. Do drugiej tury przechodzi dwóch kandydatów, którzy otrzymali najlepszy wynik. Wybieranych będzie blisko 47 tys. radnych gmin, powiatów i sejmików wojewódzkich oraz blisko 2,5 tys. wójtów, burmistrzów i prezydentów miast.
