- Dodatkowa opłata doliczana plastikowych butelek oraz puszek. Wszedł w życie system kaucyjny
- Mimo wejścia w życie systemu kaucyjnego – butelkomatów i oznaczonych butelek jeszcze brak
- System kaucyjny – ile wynosi dodatkowa opłata od opakowań?
- Producenci próbują obejść system kaucyjny – absurdy w praktyce
- System kaucyjny: zyskują producenci - tracą gminy.
Dodatkowa opłata doliczana plastikowych butelek oraz puszek. Wszedł w życie system kaucyjny
Za plastikowe butelki i puszki zapłacimy teraz dodatkową opłatę. Aby odzyskać pieniądze, konieczne będzie zwrócenie pustych opakowań do specjalnych punktów zbiórki lub automatów. System ma wspierać recykling i ponowne wykorzystanie surowców.
System kaucyjny został formalnie wprowadzony ustawą z dnia 13 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz niektórych innych ustaw, przyjętą przez rząd Mateusza Morawieckiego. Początkowo miał obowiązywać od 1 stycznia 2025 r., jednak jego wdrożenie opóźniono o kilka miesięcy.
Nie jest to rozwiązanie nowe – działa ono w wielu krajach Europy. Szwecja wprowadziła system kaucyjny już w 1984 r., a później dołączyły m.in. Norwegia (1999 r.) i Dania (2002 r.). W Niemczech automaty kaucyjne są dziś standardem w supermarketach. Polska stała się drugim co do wielkości krajem w Unii Europejskiej, który wdrożył ten system.
Mimo wejścia w życie systemu kaucyjnego – butelkomatów i oznaczonych butelek jeszcze brak
Choć przepisy już obowiązują, butelkomaty i oznaczone butelki nie pojawiły się jeszcze powszechnie w sklepach. Wynika to z faktu, że rząd przewidział trzymiesięczny okres przejściowy.
Producenci mają czas do 31 grudnia 2025 r., by dostosować etykiety i wprowadzić odpowiednie oznaczenia. Oznacza to, że:
- za butelki i puszki bez oznaczenia systemu kaucyjnego nie zapłacimy kaucji,
- nie otrzymamy też zwrotu pieniędzy za ich oddanie.
Ważne
Warto więc zwracać uwagę na etykiety, aby nie tracić czasu na oddawanie opakowań, które nie są objęte systemem.
Okres przejściowy ma pozwolić producentom i sklepom przygotować się do nowych zasad, a konsumentom – stopniowo się z nimi oswoić. Gdyby system został wprowadzony z dnia na dzień, producenci musieliby utylizować setki tysięcy niewłaściwie oznaczonych produktów, co byłoby sprzeczne z ideą ekologii.
System kaucyjny – ile wynosi dodatkowa opłata od opakowań?
Ważne
Od 1 października każda plastikowa butelka o pojemności do 3 litrów oraz puszka o pojemności do 1 litra objęta jest kaucją w wysokości 0,50 zł.
Opakowania muszą być jednak wyraźnie oznaczone – na butelkach i puszkach znajdzie się symbol systemu kaucyjnego oraz informacja o wysokości opłaty:
Wiele sklepów i automatów będzie oferować zwrot kaucji w formie bonu na zakupy, jednak konsument ma zawsze prawo zażądać zwrotu gotówki. Do oddania opakowań nie będzie potrzebny paragon.
Producenci próbują obejść system kaucyjny – absurdy w praktyce
Nowy system nie spotkał się z entuzjazmem części producentów. Dodatkowe koszty, niejasne przepisy oraz podział zysków sprawiły, że niektórzy zaczęli szukać sposobów na ominięcie obowiązku kaucji.
W efekcie na rynku zaczęły pojawiać się np. wody mineralne w butelkach o pojemności większej niż 3 litry oraz napoje w kartonach zamiast w butelkach plastikowych.
Niektóre sieci handlowe zdecydowały się zareagować natychmiast. Przykładem jest Kaufland, który wycofał ze sprzedaży słynną butelkę Ustronianki o pojemności 3,001 litra, uznaną za próbę obejścia przepisów. vDecyzja ta wywołała jednak kontrowersje – skoro przepisy jasno określają, które produkty są objęte kaucją, czy wycofanie legalnego produktu ze sprzedaży było uzasadnione?
System kaucyjny: zyskują producenci - tracą gminy.
Według Izby Branży Komunalnej (IBK), system kaucyjny wcale nie jest sukcesem ekologicznym, lecz ekonomicznym przesunięciem zysków – z samorządów do prywatnych firm.
To właśnie puszki i butelki PET stanowią najbardziej wartościowy surowiec w strumieniu odpadów. IBK ostrzega, że samorządy mogą stracić nawet 6,6 mld zł w ciągu 10 lat.
Instalacje przetwarzające odpady, budowane przez lata ogromnym wysiłkiem, stracą część surowców, co podniesie koszty ich działania. W efekcie mieszkańcy mogą spodziewać się kolejnych podwyżek opłat za odpady. Koszty wdrożenia systemu w skali kraju szacowane są na 37 mld zł w ciągu dekady, które ostatecznie również poniosą podatnicy.
Zyskać mają natomiast prywatne koncerny, do których trafią zarówno odpady, jak i pieniądze z nieodebranych kaucji. Obecnie powstało już siedem spółek, które będą czerpać zyski z funkcjonowania systemu kaucyjnego:
- ZWROTKA S.A.
- POLKA S.A.
- OK Operator Kaucyjny S.A.
- EKO-Operator S.A.
- RESELEKT S.A.
- KAUCJA.PL – Krajowy System Kaucyjny S.A.
- Polski System Kaucyjny S.A.
W skład spółek wchodzą najwięksi producenci napojów – m.in. Nestlé, Red Bull czy PepsiCo (w ramach KAUCJA.PL).
Już wkrótce nowa opłata za szklane butelki – dwukrotnie wyższa niż ta obowiązująca na plastikowe butelki
Ważne
Od 1 stycznia 2026 r. kaucją zostaną objęte również produkty w szklanych butelkach do 1,5 litra.
Oznacza to, że za niektóre produkty spożywcze, soki, napoje i alkohole zapłacimy dodatkowo 1 zł kaucji. Szklane opakowania o pojemności powyżej 1,5 litra to rzadkość, więc w praktyce niemal każda szklana butelka będzie objęta nową opłatą. Zarówno plastikowe butelki, puszki, jak i szklane butelki ma obsługiwać jeden i ten sam butelkomat.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 13 lipca 2023 r. o zmianie ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz niektórych innych ustaw,
Ustawa z dnia 21 listopada 2024 r. o zmianie ustawy o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi oraz niektórych innych ustaw