Europol Gaz jest właścicielem polskiego odcinka gazociągu jamalskiego. Dotychczas Gazprom miał w spółce 48 proc. akcji, a 52 proc. było kontrolowane przez Orlen, 48 proc. bezpośrednio, a 4 proc. za pośrednictwem spółki Gas Trading. Akcje Gazpromu w Europol Gazie od listopada 2022 r. były - decyzją Ministra Rozwoju i Technologii - obłożone zarządem przymusowym, a od kwietnia 2022 r. prawa z nich wynikające oraz dywidendy były zamrożone decyzją szefa Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji.
Akcje za odszkodowanie
Jak wynika z opublikowanej decyzji ministra, 9 października 2023 r. ustanowił on zarząd przymusowy na spółce PAO Gazprom, właścicielu akcji, w celu przejęcia własności posiadanych przez ten podmiot akcji. 10 października minister wydał decyzje o przejęciu własności tych akcji przez Europol Gaz, a 13 października nadał jej rygor natychmiastowej wykonalności. Odszkodowanie z tytułu przejęcia własności akcji minister określił na 787 mln zł.
Nadanie rygoru natychmiastowej wykonalności minister uzasadnił "interesem społecznym", który "należy utożsamiać z ochroną ważnego interesu publicznego, ochroną interesu ekonomicznego państwa oraz koniecznością zapewnienia bezpieczeństwa państwa".
Gazociąg z Syberii
Jak zaznaczono, decyzja "jest formą sankcji nakładanej na Federację Rosyjską oraz podmioty z nią powiązane, które mają służyć zniechęceniu jej do kontynuacji pełnoskalowej inwazji na Ukrainę lub też odebraniu jej środków, które mogłyby służyć do jej finansowania". Od decyzji przysługuje odwołanie w terminie 7 dni od doręczenia.
Gazociąg Jamalski łączy złoża gazu ziemnego w północnej Rosji z Europą Zachodnią. Biegnie przez Białoruś i Polskę do Niemiec. Ma długość 4196 km, z czego 3 tys. km w Rosji, 575 km na Białorusi i 680 km w Polsce. W kwietniu 2022 r. wyznaczonym przez Prezesa URE operatorem systemu przesyłowego na należącej do EuRoPol Gazu polskiej części systemu gazociągów tranzytowych Jamał-Europa do 2068 r. jest Gaz-System.
Koniec tranzytu
W kwietniu 2022 r. Gazprom wstrzymał dostawy gazu do Polski, także przez gazociąg jamalski, motywując to odmową PGNiG zapłaty za gaz w rublach. Tranzyt gazu do Niemiec tym gazociągiem ustał wcześniej, pod koniec 2021 r. W maju 2022 r. Gazprom ogłosił, że nie będzie więcej wykorzystywać gazociągu jamalskiego.
W październiku 2023 r. zamiar przejęcia Europol Gazu zgłosił Orlen, i uzyskał na taką transakcję zgodę Prezesa UOKiK.
wkr/ skr/