Jak skutecznie oszczędzać na emeryturę? Zobacz, co radzą eksperci

1 Aleksander Łaszek, główny ekonomista Forum Obywatelskiego Rozwoju

Wybór najlepszego sposobu oszczędzania zależy zarówno od osoby oszczędzającej, jak i bieżącej sytuacji gospodarczej. Generalnie można powiedzieć, że osoby młodsze powinny inwestować więcej w potencjalnie przynoszące większe zwroty, ale również bardziej ryzykowne aktywa (np. na giełdzie). Osoba młoda w razie potencjalnej bessy ma bowiem czas, by doczekać późniejszej hossy. Osoby starsze z kolei powinny większą część oszczędności lokować w obligacje czy na lokaty bankowe, gdzie nie grozi im nagły spadek wartości tuż przed przejściem na emeryturę. Wiek nie jest jednak jedynym wyznacznikiem właściwego portfela – dwóch przykładowych trzydziestolatków może znacznie różnić się apetytem na ryzyko – jeden będzie preferował wyższe, ale mniej pewne zwroty, drugi bardziej będzie cenił sobie przewidywalność.
Istotna też jest wiedza ekonomiczna – mając większą wiedzę, możemy bardziej świadomie inwestować w bardziej złożone produkty. Uniwersalne są proste zasady – oszczędzać na emeryturę trzeba zacząć jak najwcześniej i robić to systematycznie. Dobór odpowiednich instrumentów zależeć jednak już będzie od sytuacji i preferencji konkretnej osoby.

2 Roman Przasnyski, niezależny analityk rynku kapitałowego

To, że obecne systemy emerytalne, nie tylko polski, są niewydolne i nie zapewnią emerytury w odpowiedniej wysokości, jest oczywiste. Oczywiste jest więc również, że musimy o dodatkowe środki zadbać sami. Po pierwsze więc, należy odkładać na ten cel pieniądze. Im wcześniej zaczniemy to robić, tym większa szansa na dobre efekty. Równocześnie z odkładaniem, należy pieniądze inwestować. Wybierając sposób inwestowania należy kierować się przede wszystkim zasadą nadrzędności bezpieczeństwa kapitału. Należy ją rozumieć dwojako. Po pierwsze, wybierać jedynie oferty wiarygodnych instytucji finansowych i unikać wszelkich propozycji firm spoza tego sektora. Te pierwsze nie gwarantują zysku, ale korzystanie z tych drugich to niemal pewna strata. Po drugie, należy unikać najbardziej ryzykownych instrumentów finansowych. W grę wchodzą więc w praktyce lokaty bankowe, obligacje, akcje i fundusze inwestycyjne o niskim lub średnim poziomie ryzyka.

Stopa zysku w inwestowaniu środków na emeryturę jest ważna, ale priorytet ma bezpieczeństwo kapitału. Jedynym powszechnie dostępnym instrumentem o akceptowalnym poziomie ryzyka są akcje lub fundusze akcyjne. Ryzyko z nimi związane należy ograniczać poprzez dywersyfikację portfela, czyli ustalenie proporcji między lokatami czy obligacjami a akcjami stosowne do wielu oszczędzającego oraz jego preferencji w kwestii ryzyka oraz dobór akcji spółek o największej wiarygodności. Najlepszym rozwiązaniem jest wybór akcji spółek regularnie wypłacających dywidendę. Dywidenda z jednej strony stanowi w długim okresie istotne źródło zysku, z drugiej zaś, fakt jej wypłacania jest najczęściej wystarczającym dowodem dobrej kondycji spółek, której akcje znajdują się w naszym portfelu. Bezwzględnie należy korzystać ze wszelkich dostępnych narządzi tworzonych w celu oszczędzania na emeryturę, oferujących zachęty podatkowe, a więc obecnie IKE i IKZE. Korzyści podatkowych wielu oszczędzających nie docenia, a są one w horyzoncie wieloletnim bardzo znaczące.

3

4 Jeremi Mordasewicz, przedsiębiorca, ekspert Konfederacji Lewiatan i członek rady nadzorczej ZUS

Osoby, które pracują i płacą składki emerytalne do ZUS „oszczędzają” na emeryturę. Finansujemy emerytury naszych dziadków i rodziców, a nasze dzieci i wnuki będą finansować nasze emerytury. Jeżeli składka emerytalna stanowi 20 proc. wynagrodzenia, a okres naszej pracy będzie 3 razy dłuższy niż okres emerytury (45 lat pracy i 15 lat emerytury), to możemy liczyć na emeryturę rzędu 60 proc. naszych średnich zarobków. Powinniśmy więc podnosić swoje kwalifikacje i dbać o zdrowie, aby zwiększyć dochody i móc dłużej pracować.

Jeżeli chcemy dysponować większymi dochodami na emeryturze, powinniśmy dodatkowo systematycznie oszczędzać. Sposób oszczędzania powinien być dostosowany do sytuacji rodzinnej, etapu kariery zawodowej i formy zatrudnienia. Czym wcześniej zaczniemy, tym lepiej, bo 100 zł oszczędzone w młodości przyniesie nam większe odsetki, niż 100 zł zaoszczędzone niedługo przed przejściem na emeryturę. Dzieje się tak dzięki procentowi składanemu czyli narastaniu odsetek od odsetek. Najtrudniej jest oszczędzać, kiedy urodzą się dzieci, więc kiedy jeszcze lub już nie ponosimy kosztów ich utrzymania, powinniśmy odkładać więcej. Spłacanie kredytu mieszkaniowego można potraktować jako formę oszczędzania, bo na starość możemy je sprzedać, zamienić na mniejsze lub skorzystać z „odwróconej” hipoteki. Inwestowanie w mieszkania jest jednak bardziej ryzykowne niż się powszechnie sądzi, ze względu na trendy demograficzne i migracje. Dlatego część oszczędności warto ulokować w funduszach nastawionych na długoterminowe inwestowanie. Osoby pracujące na umowach cywilnych i nie płacące składek do ZUS powinny odkładać na emeryturę co najmniej 1/4 dochodu.

Osoby samozatrudnione płacące minimalną wymaganą składkę dzielą się na dwie grupy. Jedni inwestują w rozbudowę firmy, co można potraktować jako formę oszczędzania na emeryturę, choć ryzykowną, bo firma może upaść. Drudzy żyją z pracy rąk, a jedynym majątkiem „firmy” jest samochód. W ich przypadku wskazane jest oszczędzanie co najmniej 20 proc. dochodu.

5 Paweł Majtkowski, główny analityk Centrum Finansów Aviva

Dla oszczędzania na emeryturę ważna jest przede wszystkim sama decyzja o jego rozpoczęciu. Polacy bowiem, mimo wielu argumentów pokazujących, że emerytury w przyszłości będą bardzo niskie, ciągle w niewielkim stopniu decydują się oszczędzać na ten cel. A przecież im wcześniej zaczniemy odkładać pieniądze, tym mniej trzeba co miesiąc zaoszczędzić, by zrównoważyć przyszły ubytek dochodów.

Jeśli już oszczędzamy, a do emerytury mamy więcej niż 20 lat, warto przyjąć strategię inwestowania w produkty z jak największym udziałem akcji. Oczywiście pod warunkiem, że nasz charakter nie stoi temu na przeszkodzie. Zrezygnujmy więc z takich produktów, jeśli denerwujemy się, gdy cena naszych jednostek spada i inwestujmy swoje oszczędności bezpieczniej. Będą one cennym uzupełnieniem emerytury z ZUS.

Oszczędzać możemy w bardzo wielu produktach. Mogą to być zarówno fundusze inwestycyjne w TFI, a także np. polisy na życie z funkcją inwestycyjną. Warto także zainteresować się rozwiązaniami, które przynoszą dodatkowe korzyści oszczędzającym na emeryturę. Są to IKZE i IKE, w przypadku których jesteśmy zwolnieni z podatku od zysków kapitałowych. Dodatkowym atutem IKZE jest ulga w PIT, polegająca na odliczeniu wpłaty od podatku. Z ulgi na IKZE można korzystać co roku.

Jeśli nasz pracodawca prowadzi Pracowniczy Program Emerytalny (PPE) z myślą o swoich pracownikach, warto do niego dołączyć.