Zwolnienie lekarskie i zasiłek chorobowy po nowemu

Każda osoba objęta ubezpieczeniem chorobowym ma prawo do świadczeń z tytułu przebywania na L4. Można je stracić jeśli w czasie kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnienia lekarskiego ubezpieczony będzie pracował lub gdy wykorzysta zwolnienie w sposób niezgodny z jego celem. Czyli zamiast się kurować, chory będzie np. chodził na wyprzedaże do centrów handlowych.

Znamy projekt zmiany ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych

W życiu jednak tak bywa, że czasem trzeba odpowiedzieć na służbowego maila, albo odebrać pilny telefon od pracodawcy. Naprzeciw tym potrzebom wychodzi Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej i przygotowuje projekt zmian w ustawie systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw. Zaproponowane w nim zmiany dotyczą tego co wolno, a czego nie wolno ubezpieczonemu z orzeczoną przez lekarza czasową niezdolnością do pracy z powodu choroby.

Nowa definicja "pracy zarobkowej"

Projekt określi pojęcie „pracy zarobkowej”, której wykonywanie będzie skutkowało utratą prawa do zasiłku chorobowego za cały okres zwolnienia. Projekt przewiduje, że ma to być każda czynność mająca charakter zarobkowy, niezależnie od tego czy wykonuje ją pracownik na rzecz swojego pracodawcy, zleceniobiorca czy usługodawca na rzecz zleceniodawcy. Jednocześnie ministerstwo doprecyzowało, że za pracę zarobkową nie będą uznane czynności incydentalne, „wymuszone okolicznościami”, czytamy w uzasadnieniu ministerstwa.

Czym są "czynności incydentalne"?

Chodzi tu przede wszystkim o takie czynności jak podpisanie faktur, listów przewozowych, czy innych dokumentów, których niedopilnowanie lub odłożenie na później mogłoby skutkować znacznymi stratami finansowymi dla pracodawcy. Dlatego ubezpieczony podejmując takie „incydentalne” działania, nie będzie ryzykował utraty świadczeń za cały okres przebywania na L4. A to może rodzić pokusę nadużywania tego zapisu przez pracodawców. Wówczas pracownicy, zamiast spokojnie wracać do zdrowia, będą musieli wykonywać swoje obowiązki służbowe, bo odmiany „narażą pracodawcę na poważne straty”.

Kiedy ZUS może cofnąć zasiłek chorobowy?

Zmiana dookreśli również, czym są „aktywności niezgodne z celem zwolnienia od pracy”. Zgodnie z przyjętym przez ministerstwo projektem są to „wszelkie działania utrudniające lub wydłużające proces leczenia lub rekonwalescencję”. ZUS bardzo często cofa decyzję o przyznaniu zasiłku chorobowego osobom, które zamiast zdrowieć, np. remontowały mieszkanie.

Natomiast „zwykłe czynności dnia codziennego lub czynności incydentalne, których podjęcia w okresie zwolnienia od pracy wymagają istotne okoliczności” nie będą skutkowały odebraniem prawa do zasiłku. Czyli chory pracownik może iść na kontrolę do lekarza, pojechać na rehabilitację, wykupić leki w aptece czy udać się do najbliższego sklepu po zakupy spożywcze.

ZUS chce wiedzieć gdzie pacjent będzie chorował

Obecnie przepisy nakładają na ubezpieczonego obowiązek podania lekarzowi wystawiającemu L4 adres, pod jakim będzie przebywał w czasie zwolnienia lekarskiego. Dodatkowo jeśli ubezpieczony w tym czasie będzie musiał zmienić miejsce pobytu, musi o tym poinformować pracodawcę lub innego płatnika składek oraz ZUS. Ma na to 3 dni od momentu dokonania takiej zmiany.

Podanie adresu, pod którym pracownik będzie przebywał w trakcie choroby, ma umożliwić skontrolowanie ubezpieczonego czy prawidłowo wykorzystuje zwolnienie lekarskie. W przypadku nieuzasadnionej względami zdrowotnymi lub koniecznością podjęcia czynności incydentalnych nieobecności chorego w danym miejscu może on stracić prawo do świadczeń z tytułu choroby.

Leczenie za granicą? Będzie taka możliwość

Jak pokazuje przykład znanego dziennikarza kulinarnego Tomasza Jakubiaka, niektóre terapie są po prostu dostępne wyłącznie za granicą. I podobne sytuacje również ureguluje nowy projekt ministerstwa. Zgodnie z jego zapisami „miejscem wskazanym w zwolnieniu lub zawiadomieniu może być adres pobytu w innym państwie, jeżeli jest to uzasadnione zaleceniami lekarza lub innymi istotnymi okolicznościami, chyba że ZUS ma możliwość zlecenia przeprowadzenia kontroli prawidłowości wykorzystywania zwolnienia w tym państwie na mocy przepisów odrębnych.” Zapis ten odnosi się przede wszystkim do krajów Unii Europejskiej, w których odpowiednie instytucje ubezpieczeniowe mogą przeprowadzić kontrolę na zlecenie ZUS.

Wyjazd na leczenie poza UE

Ubezpieczony może również wskazać jako miejsce pobytu adres w państwie spoza UE. Wówczas konieczne będzie wskazanie dodatkowych argumentów jak uzasadnienie zalecenia lekarza np. dotyczące zmiany środowiska i klimatu z uwagi na stan zdrowia lub innymi istotnymi okolicznościami.

Praca w czasie L4

Kolejną zmianą, jaką chce ubezpieczonym zaserwować Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej jest umożliwienie pracy w czasie zwolnienia lekarskiego. Zmiana dotyczy tych osób, które podlegają ubezpieczeniom chorobowym z dwóch lub więcej tytułów. Dotyczy to osób zatrudnionych u kilku pracodawców. Wszystko będzie bowiem zależeć od rodzaju wykonywanej pracy u danego pracodawcy i powodu wystąpienia niezdolności do pracy. Księgowa ze złamaną nogą nie będzie mogła przyjechać do biura, ale z powodzeniem będzie mogła nagrywać podcasty dotyczące rozliczania podatku PIT. Czyli nie będzie mogła wykonywać pracy na rzecz pracodawcy, u którego prowadzi księgi rachunkowe. Ale nic nie stoi na przeszkodzie, aby dalej zarabiała, pracując na zlecenie dla innego pracodawcy. W ten sposób możliwe będzie jednoczesne pobieranie zasiłku chorobowego z jednego tytułu, a z drugiego wynagrodzenia za pracę, co obecnie nie jest możliwe.