Komisja systematycznie sprawdza, w jaki sposób przepisy UE są wprowadzane do prawodawstwa krajowego, rozpatruje skargi obywateli, prowadzi dochodzenia, by wykrywać przypadki nieprzestrzegania przepisów. Nadzór nad stosowaniem prawa unijnego przez państwa członkowskie jest traktatowym obowiązkiem KE.
Choć śledząc konflikt Brukseli z polskimi władzami ws. praworządności można by odnieść wrażenie, że to jest główny obszar tej działalności, w rzeczywistości skupia się ona na dziesiątkach spraw mniejszego kalibru. Nie znaczy to jednak, że kontrola wdrażania kolejnych regulacji powinna być postrzegana jako mało istotna. Przeciwnie - zapewnianie ich stosowania przez wszystkie państwa członkowskie ma duże znaczenie dla funkcjonowania np. jednolitego rynku.
W 2017 roku KE uruchomiła w sumie 716 nowych spraw o naruszenie prawa UE. Na koniec minionego roku otwartych było w sumie 1559 spraw wobec wszystkich państw UE. Przyczyną ich wszczęcia jest często zbyt późne lub niewłaściwe wdrożenie dyrektywy unijnej. Tylko niewielki odsetek spraw trafia do Trybunału Sprawiedliwości, zdecydowaną większość problemów udaje się rozwiązać przed tym etapem.
"Sukces wielu unijnych polityk jest zależny od tego, czy państwa członkowskie wprowadzą w życie prawo UE w swojej jurysdykcji" - podkreślono w raporcie.
Audytorzy zalecili Komisji m.in. wykorzystywanie środków z budżetu UE w bardziej skoordynowany sposób, tak by skuteczniej zapewnić stosowanie prawa UE przez państwa członkowskie. "Wykorzystywanie instrumentów budżetowych daje KE dodatkowe możliwości, by przeciwdziałać, wykrywać i korygować niestosowanie się do prawa UE" - zaznaczono w raporcie.
Biorąc pod uwagę stopień złożoności wielu instrumentów prawnych, a także objętość prawodawstwa, które wymaga monitorowania, ETO uważa, że KE powinna uporządkować swoje działania nadzorcze. Jedną z rad jest ustalenie priorytetów dotyczących egzekwowania prawa.
ETO uważa, że KE mogłaby wzmocnić swoją rolę nadzorczą poprzez lepszą współpracę dyrekcji generalnych w różnych obszarach polityki. Chodzi o to, by dzieliły się one swoją wiedzą ogólną i specjalistyczną na temat państw członkowskich.
"Komisja funkcjonuje w skomplikowanym otoczeniu prawnym, zarówno na szczeblu unijnym, jak i państw członkowskich, co sprawia, że sprawowanie przez nią nadzoru nad stosowaniem prawa UE stanowi poważne wyzwanie" - przyznał odpowiedzialny za przegląd Leo Brincat z Europejskiego Trybunału Obrachunkowego.
Przeglądy horyzontalne to opisowe dokumenty analityczne dotyczące skomplikowanych i szerokich obszarów polityki lub kwestii związanych z zarządzaniem. Europejski Trybunał Obrachunkowy prezentuje w nich zgromadzone do tej pory doświadczenia i wiedzę z danej dziedziny.
Z Brukseli Krzysztof Strzępka (PAP)
