"Wydaje się, że ta ustawa jest taką ustawą zgodną – wszyscy ją popieramy (...). To jest ustawa ważna, oczekiwana" – mówił podczas debaty senator Kazimierz Wiatr (PiS). Stwierdził, że "w przemianach ostatniego 30-lecia był taki moment, gdy szkolnictwo zawodowe zostało (...) w znacznym stopniu ograniczone. Z tego powodu problemy sygnalizowali przedsiębiorcy, rzemieślnicy" – mówił.
"Ustawa jest niewątpliwie potrzebna. Dotyczy jednak znacznie szerszego spektrum, zmienia bardzo wiele ustaw" – zauważył senator Piotr Wach (PO).
Wach złożył poprawkę wykreślająca z procedowanej nowelizacji zapis, zgodnie z którym będzie można w szkołach i przedszkolach prowadzonych przez osoby fizyczne i prawne zatrudniać nauczycieli prowadzących zajęcia bezpośrednio z uczniami lub wychowankami w wymiarze nie wyższym niż czterech godziny tygodniowo także na innej podstawie niż umowa o pracę, np. na umowę zlecenia. Jak mówił, o wykreślenie tego zapisu postuluje Związek Nauczycielstwa Polskiego.
Odpowiadając mu wiceminister edukacji Marzena Machałek powiedziała, że generalnie, co do zasady, nauczyciele mają być zatrudniani na umowę o pracę w placówkach niesamorządowych również. "Ale dopuszczamy takie sytuacje, kiedy nie przekracza to czterech godzin tygodniowo w placówkach niepublicznych, głównie dotyczy to przedszkoli, że specjaliści, którzy są nauczycielami, ale także terapeutami czy językowcami, mieli inną umowę o pracę" – zaznaczyła. Dodała, ze zapis ten pojawił się w nowelizacji na wniosek strony społecznej.
Nie jest to jedyna poprawka do nowelizacji. We wtorek senacka Komisja Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej zaproponowała wprowadzenie poprawek do nowelizacji ustawy Prawo oświatowe. Jedna z nich likwiduje obowiązek przyjmowania przez szkoły regulaminów ze wskaźnikami oceny pracy nauczycieli. Pozostałe poprawki, których przyjęcie rekomenduje komisja mają głównie charakter porządkujący i redakcyjny.
W nowelizacji Prawa oświatowego jest już jedna zmiana dotycząca oceny pracy nauczycieli. Zgodnie z nią wszyscy nauczyciele będą podlegali obowiązkowej ocenie nie co trzy lata, ale co pięć. Jeśli zechcą, ocena będzie mogła być przeprowadzona wcześniej.
Poza tym zgodnie z nowelizacją, samorządy otrzymają większą subwencję oświatową na uczniów szkół kształcących się w zawodach, na które jest większe zapotrzebowanie na rynku pracy (wskazane w prognozie zapotrzebowania na pracowników w zawodach szkolnictwa branżowego). Wprowadzono też nowe kryterium do podziału subwencji oświatowej, polegające na zróżnicowaniu kwot ustalanych na uczniów objętych kształceniem zawodowym w zawodach szkolnictwa branżowego o charakterze unikatowym.
Uczniowie branżowej szkoły I stopnia (niebędący młodocianymi pracownikami) i uczniowie technikum będą mogli – na podstawie umowy z pracodawcą – realizować staż uczniowski. Koszty świadczeń pieniężnych, które uczeń otrzyma podczas stażu, zostaną wliczone pracodawcy w koszty uzyskania przychodu.
Szkoły i placówki prowadzące kształcenie zawodowe będą mogły gromadzić na wydzielonym rachunku dochody uzyskiwane z prowadzonej w ramach kształcenia w danym zawodzie działalności usługowej. Celem jest umożliwienie szkołom gromadzenia dochodów uzyskiwanych w ramach praktycznego kształcenia zawodowego (np. za usługi gastronomiczne, mechaniczne, fryzjerskie itp.) i sfinansowania z nich wydatków bieżących, w szczególności kosztów pomocy dydaktycznych, sprzętu, materiałów na potrzeby szkoły lub placówki. Na tych wydzielonych rachunkach gromadzone będą też pieniądze z zapisów i darowizn na kształcenie zawodowe.
Od 1 września 2019 r. wprowadzony zostanie obowiązek przystępowania uczniów szkół prowadzących kształcenie zawodowe do egzaminu zawodowego przeprowadzanego przez okręgowe komisje egzaminacyjne albo do egzaminu czeladniczego przeprowadzanego przez komisje egzaminacyjne izb rzemieślniczych (w przypadku ucznia – młodocianego pracownika kształcącego się u rzemieślnika). Przystąpienia do egzaminu zawodowego będzie warunkiem ukończenia szkoły lub promocji do następnej klasy. Obecnie egzamin zawodowy nie jest obowiązkowy – jak podaje MEN, przystępuje do niego np. tylko 45 proc. uczniów kończących technika.
Będą też obowiązkowe szkolenia branżowe dla nauczycieli teoretycznych przedmiotów zawodowych i nauczycieli praktycznej nauki zawodu. Ujednolicono także wymiar pensum nauczycieli kształcenia zawodowego do 20 godzin tygodniowo. Dotychczas pensum nauczycieli przedmiotów teoretycznych w szkołach prowadzących kształcenie zawodowe i na kwalifikacyjnych kursach zawodowych wynosiło 18 godzin, a nauczycieli praktycznej nauki zawodu we wszystkich typach szkół i na kwalifikacyjnych kursach zawodowych – 22 godziny.
Odstąpiono od dopuszczania do użytku szkolnego podręczników przeznaczonych do kształcenia zawodowego i zastąpienie ich materiałami edukacyjnymi w wersji elektronicznej lub papierowej.
Nowelizacja wprowadza też zmiany w innych dziedzinach edukacji, m.in. obowiązek zapewnienia uczniom szkoły podstawowej pomieszczenia umożliwiającego bezpieczne i higieniczne spożycie posiłków i możliwości spożycia dziennie w szkole podstawowej jednego gorącego posiłku.
W nowelizacji są też nowe przepisy dotyczące uczniów i nauczycieli polonijnych, m.in. na ich wniosek szkolne punkty konsultacyjne przemianowane zostaną na polskie szkoły. Przyjęte zapisy umożliwią awans zawodowy nauczycielom języka polskiego, historii, geografii, kultury polskiej i innych przedmiotów nauczanych w języku polskim pracujących w szkołach w systemach oświaty innych państw lub w innych formach przez organizacje społeczne zarejestrowane za granicą. (PAP)
Autorka: Danuta Starzyńska-Rosiecka
