Respondentów zapytano o identyfikacje przynależnościowe: jak nazwaliby grupę, klasę lub warstwę, z którą się utożsamiają. Pytania miały charakter otwarty.
Badania przeprowadzono metodą wywiadów bezpośrednich wspomaganych komputerowo (CAPI) w dniach 5–15 marca 2020 roku na liczącej 875 osób reprezentatywnej próbie losowej dorosłych mieszkańców Polski. "Pytanie otwarte o identyfikacje przynależnościowe było zadawane, jako pierwsze w bloku pytań dotyczącym omawianej problematyki, w związku z czym pytania zamknięte odnoszące się do hierarchii społecznej wykorzystane w dalszej części ankiety nie mogły sugerować odpowiedzi na nie" – podano w informacji.
Z badań wynika, że "ponad połowa badanych (57,6 proc.) utożsamia się z grupami wyróżnionymi ze względu na poziom zamożności i gradację struktury społecznej, zgodnie ze schematem: klasa wyższa, średnia, niższa. Trzykrotnie rzadziej podawane były kategorie o charakterze funkcjonalnym, określające status społeczno-zawodowy (19,2 proc.). Natomiast najrzadziej (1,6 proc) Polacy identyfikują się z grupami wyróżnionymi ze względu na prezentowane poglądy, zainteresowania, podejście do życia, czy przynależność do organizacji. Z kolei blisko co piąty ankietowany 18,8 proc. nie potrafił określić warstwy, klasy, grupy, do której należy. Nieliczni natomiast odmówili odpowiedzi na pytanie (1,1 proc.) lub powiedzieli, że nie utożsamiają się z żadną grupą, klasą czy warstwą (1,4 proc.)" – wynika z badań.
Zwrócono uwagę, że Polacy zdecydowanie najczęściej utożsamiają się z klasą średnią (50,9 proc.). "Co dwudziesty piąty ankietowany (4,1 proc.) identyfikuje się z klasą/warstwą niższą, przy czym część osób zaliczyła się do klasy/warstwy najniższej. Co setny ankietowany zaliczył się do ludzi ubogich, biednych (1 proc.). Również nieliczni badani utożsamiali się klasą/warstwą wyższą (1,2 proc.), a jedynie bardzo nieliczni, określając swoje położenie, stwierdzili, że należą do klasy/warstwy poniżej średniej, do niższej klasy średniej (0,4 proc.) " – podano.
Z badań wynika, że "kategorie wyróżnione ze względu na status społeczno-zawodowy wymieniane były znacznie rzadziej, a wśród nich relatywnie najwięcej osób podało klasę robotniczą, robotników (5,2 proc.) oraz inteligencję, intelektualistów (4,9 proc.)".
Ponadto, "relatywnie rzadko respondenci, opisując swoją sytuację, wymieniali grupy wyróżnione ze względu na prezentowane poglądy, podejście do życia, przynależność do organizacji (1,6 proc.)".
Analizując zróżnicowania społeczno-demograficzne, zauważono, że z klasą/warstwą średnią najczęściej spontanicznie identyfikują się badani w wieku 25-44 lat, żyjący w miastach liczących co najmniej 100 tysięcy mieszkańców, z wykształceniem wyższym, o dochodach per capita wynoszących co najmniej 3 tysiące złotych. Z kolei z klasami/warstwami niższymi ponadprzeciętnie często utożsamiają się ankietowani w wieku 45 lat i więcej, mieszkający na wsi i w małych miastach do 20 tysięcy mieszkańców, najgorzej wykształceni, o najniższych dochodach per capita ‒ nieprzekraczających 1000 złotych ‒ oraz niezadowoleni z warunków materialnych swoich gospodarstw domowych.
Zdaniem CBOS w porównaniu z badaniami w roku 2013 nastąpiły pewne zmiany w obrębie kategorii wyróżnionych ze względu na status społeczno-zawodowy. "Siedem lat temu najczęściej identyfikowano się z klasą robotniczą, obecnie porównywalnie często z klasą robotniczą co z inteligencją". Ponadto, "w tym roku nikt z badanej próby nie identyfikował się z bezrobotnymi, natomiast w roku 2013 tę kategorię wymieniło (0,9 proc.) respondentów". (PAP)
autor: Magdalena Gronek