Warto odpowiedzieć sobie na pytanie czy inwestycje w fundusze inwestycyjne są bezpiecznym miejscem dla lokowania oszczędności? Po pierwsze należy tu rozróżnić fundusze inwestycyjne ze względu na konstrukcję prawną. Najbezpieczniejszymi są tzw. fundusze inwestycyjne otwarte, które muszą spełniać szereg wymagań ustawy o funduszach inwestycyjnych i norm wynikających z dyrektyw Unii Europejskiej, w szczególności dotyczących obowiązku dywersyfikacji lokat. Fundusz inwestycyjny otwarty może dokonać lokaty co najwyżej jednej dziesiątej swoich aktywów w instrumenty finansowe wyemitowane przez jeden podmiot. Przed koncentracją inwestycji w zbyt małą liczbę różnych emitentów instrumentów finansowych uczestników funduszy chroni ustawowy limit 40 proc. aktywów funduszu, które mogą być ulokowane w papiery inwestycji stanowiących powyżej 5 proc. aktywów funduszu zainwestowanych w jednego emitenta. W związku z czym ryzyko związane z bankructwem czy znacznym pogorszeniem sytuacji jednego podmiotu jest ograniczone. Ustawa o funduszach inwestycyjnych gwarantuje również, że przedmiotem inwestycji funduszy mogą być w przeważającej części papiery takich emitentów, co do których istnieją publiczne dostępne informacje pozwalające na bieżącą ocenę kondycji finansowej i perspektyw rozwoju.
Z kolei w przypadku funduszy inwestycyjnych zamkniętych podmiotom organizującym takie formy oszczędzania ustawodawca pozostawił dużo większą swobodę w kształtowaniu limitów inwestycyjnych. W wyniku tego uczestnicy takich funduszy korzystają z mniejszej ochrony wynikającej z przepisów ustawy. Stąd też inwestorzy decydujący się na oszczędzanie w funduszach inwestycyjnych zamkniętych powinni zwracać większą uwagę na zapisy statutów takich funduszy dotyczące stosowanej polityki inwestycyjnej i zasad dywersyfikacji lokat funduszu w celu dokonania oceny, jak duże ryzyka wiążą się z potencjalną koncentracją aktywów w instrumenty wyemitowane przez jeden podmiot lub grupę takich podmiotów.
Ścisła kontrola
Fundusze inwestycyjne są podmiotami, nad którymi działalność sprawuje Komisja Nadzoru Finansowego. W ramach bieżącego nadzoru każdy z funduszy jest obowiązany do dostarczania KNF sprawozdań i informacji dotyczących prowadzonej działalności inwestycyjnej. Komisja zatwierdza też szereg dokumentów regulujących działalność funduszy, tj. treść statutu funduszu, dba o wymogi w zakresie zatrudniania do zarządzania funduszami kompetentnych osób – licencjonowanych przez KNF doradców inwestycyjnych. Fundusze inwestycyjne mogą lokować jedynie na rynkach rozwiniętych, chyba że uzyskają indywidualną zgodę KNF na inwestycję w krajach nierozwiniętych.
Reklama
Ważne!
Aktywa funduszy inwestycyjnych są własnością wyłącznie ich uczestników. W sytuacji ewentualnych problemów finansowych firm, które zarządzają tymi funduszami, oszczędności uczestników funduszy pozostają bezpieczne
Funduszem zarządza i reprezentuje go towarzystwo funduszy inwestycyjnych (TFI), które musi prowadzić działalność w formie spółki akcyjnej i jest zobowiązane do utrzymywaniu kapitałów własnych na poziomie adekwatnym do rozmiaru prowadzonej działalności. W skład zarządu towarzystwa funduszy inwestycyjnych muszą wchodzić osoby posiadające odpowiednie doświadczenie i opinię w związku z pełnionymi funkcjami. KNF sprawuje również nadzór nad pozostałymi podmiotami, które uczestniczą w całym procesie związanym z inwestowaniem w jednostki uczestnictwa, tj. nadzór nad dystrybutorami pośredniczącymi w sprzedaży jednostek, agentami transferowymi dokonującymi rozliczeń transakcji, podmiotami zarządzającymi portfelami lokat funduszy, bankami-depozytariuszami, na rachunkach których przechowywane są aktywa funduszy, polską Giełdą Papierów Wartościowych będącą głównym miejscem inwestycji krajowych funduszy inwestycyjnych, jak i nadzór nad spółkami będącymi przedmiotem obrotu na tej giełdzie.
Podwójna ochrona
Środki powierzone przez uczestników w zarządzenie funduszom są przechowywane przez niezależny bank (depozytariusz), dzięki czemu zarządzający funduszami mają ograniczoną swobodę korzystania z tych środków. Depozytariusz może bowiem wykonywać tylko takie polecenia funduszu, które są zgodne z prawem i statutem funduszu. Podstawowym obowiązkiem depozytariusza jest zapewnienie, aby ceny jednostek uczestnictwa były ustalane w sposób zgodny z prawem i statutem funduszu inwestycyjnego. W przypadku wyrządzenia przez TFI szkody uczestnikom funduszu rolą depozytariusza jest wystąpienie z powództwem przeciwko TFI.
Pewność funduszu
Ważną cechą funduszy inwestycyjnych jest ich odrębna osobowość prawna. Aktywa funduszy inwestycyjnych są własnością wyłącznie ich uczestników. W sytuacji ewentualnych problemów finansowych firm, które zarządzają tymi funduszami, oszczędności uczestników funduszy pozostają bezpieczne. Podobnie jest ze środkami funduszu przechowywanymi na rachunkach banku-depozytariusza. W przypadku upadku takiego banku aktywa uczestników funduszu pozostające na rachunkach u depozytariusza nie wchodzą w skład masy upadłości takiego banku.
Sprawozdania finansowe funduszy inwestycyjnych muszą być też obowiązkowo badane przez biegłych rewidentów, co dodatkowo wpływa na zwiększenie nadzoru nad działalnością funduszu inwestycyjnego, w szczególności w zakresie poprawności wyceny aktywów funduszu.
Pomimo, że oszczędności w funduszach inwestycyjnych nie są objęte żadnym systemem rekompensat, a fundusze nie mogą gwarantować osiągnięcia celu inwestycyjnego, wiele wymogów wynikających z przepisów prawa sprawia, że są one uznawane za jedne z najbezpieczniejszych form lokowania oszczędności.
Artykuł przedstawia osobiste poglądy autora, a nie instytucji, z którą jest związany.
