O ile niezaprzeczalna jest kwestia macierzyństwa, o tyle nabycie praw rodzicielskich w przypadku ojca, szczególnie jeśli rodzice nie są małżeństwem,może się okazać skomplikowane.
>>> Czytaj też: Kobieta w UE: Polska na szarym końcu krajów przyjaznych matkom
Jak ojcowie nabywają prawa rodzicielskie
Przepisy prawne przewidują trzy rozwiązania tej kwestii. Jeśli mamy do czynienia z małżeństwem to mąż matki automatycznie uznawany jest za ojca dziecka. Gdy rodzice nie są w formalnym związku, partner matki nabywa praw w momencie uznania ojcostwa przed sądem cywilnym i potwierdzenia ich przez matkę. W innym przypadku o ustaleniu ojcostwa decyduje sąd. Podobnie jak w przypadku zaprzeczenia ojcostwa.
- Mąż matki nie musi potwierdzać swojego ojcostwa
W zgodzie z Kodeksem rodzinnym i opiekuńczym domniemywa się, że ojcem każdego nowo-narodzonego dziecka jest mąż matki. Dotyczy to sytuacji, w których dziecko urodziło się w czasie trwania małżeństwa lub przed upływem 300 dni od jego ustania. „Po upływie tego terminu takie domniemanie traci swoją ważność. Bywają jednak przypadki, w których nie minęło jeszcze ustawowe 300 dni od separacji, a matka dziecka ponownie wyszła za mąż. Kto jest zatem ojcem nowo-narodzonego dziecka? Zakłada się, że nowy partnerki matki, a jeśli były mąż nie zgadza się z tą decyzja, zawsze istnieje możliwość złożenia pozwu do sądu o ustalenie ojcostwa” – tłumaczy Martyna Kamińska-Dziekanowska z Kancelarii Prawnych Omega.
- Uznanie dziecka przez ojca
Sytuacja komplikuje się, gdy rodzice nie są w formalnym związku, a jedynie stanowią nieformalną parę. Partner matki musi wówczas oświadczyć przed kierownikiem stanu cywilnego w ciągu 14 dni od daty narodzin dziecka, że jest jego ojcem. W ciągu trzech miesięcy matka musi to takie potwierdzić.
Jeśli to zrobi – partner matki staje się automatycznie ojcem dziecka, przejmując pełnie praw rodzicielskich. Nie zawsze jednak mężczyzna, od którego dziecko pochodzi ma możliwość pojawienia się w Urzędzie Stanu Cywilnego. Przyczyną może być choroba, bezpośrednie zagrożenie życia lub pobyt za granicą.
– W takich momentach uznanie ojcostwa może nastąpić przed sądem opiekuńczym, przedstawicielem polskiego konsulatu w obcym kraju lub nawet przed odpowiednim urzędnikiem gminy, powiatu lub województwa. A w sytuacjach wyjątkowych (np. niebezpieczeństwo grożące życiu ojca) przed notariuszem – mówi Martyna Kamińska-Dziekanowska z Omega Kancelarie Prawne. W sytuacji złożenia takiego oświadczenia konieczne jest spełnienie pewnych wymogów formalnych.
– Zasadniczo musi być to osoba posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych, którą obywatel nabywa wraz z osiągnięciem pełnoletniości. Kodeks przewiduje jednak sytuacje, uznania ojcostwa przez osoby młodsze (warunek ukończone 16 lat) przed odpowiednim sądem opiekuńczym – dodaje prawniczka. Nie ma natomiast możliwości uznania dziecka przez ojca jeśli w tym samym czasie toczone jest postępowanie cywilne w tej sprawie.
- Sądowe ustalenie ojcostwa
Bywają sytuacje, w których o ustaleniu kto jest ojcem dziecka musi zdecydować sąd. Pozew może złożyć matka lub domniemany ojciec do momentu osiągnięcia przez dziecko 18 roku życia.
W dalszej kolejności już tylko prokurator lub samo dziecko w ciągu trzech lat ma możliwość ustalenia kto jest jego ojcem - zawsze, gdy wymaga tego ochrona praworządności. – W dokumencie musi zostać precyzyjnie określone kto jest ojcem dziecka oraz dowody na potwierdzenie tej tezy, takie jak opinia lekarska, wynik badania DNA, zaświadczenia i zeznania świadków – wymienia Martyna Kamińska-Dziekanowska z Omega Kancelarie Prawne.
W zależności od osoby składającej wniosek, oprócz stwierdzenia ojcostwa, powinny zostać także określone inne związane z tym kwestie. Z reguły dotyczą one uznania nazwiska ojca, zasądzenia alimentów, nadania lub odbioru władzy rodzicielskiej nad dzieckiem, czy pokrycia wydatków matki w związku z ciążą i porodem. Odpowiednio stworzony pozew o ustalenie ojcostwa składa się do wydziału rodzinnego Sądu Rejonowego, właściwego ze względu na miejsce zamieszkania ojca dziecka.
– Warto pamiętać, że niezależnie od wysnuwanych roszczeń złożenie takiego pozwu jest wolne od opłat sądowych – dodaje prawnik.
- Zaprzeczenie ojcostwa
Analogiczna sytuacja przedstawia się w momencie składania wniosku o zaprzeczenie ojcostwa. Powództwo może wystosować matka dziecka, jej mąż lub partner – w terminie do 6 miesięcy od momentu porodu lub dowiedzenia się o nim. Również samo dziecko ma możliwość zaprzeczenia ojcostwa nie później niż do ukończenia 21 roku życia.
„Terminy określone w kodeksie są nieprzekraczalne i nie ma możliwości odwołania się od nich. Zarówno w przypadku ustalenia jak i zaprzeczenia ojcostwa naturalnym brak możliwości złożenia pozwu po śmierci dziecka” – stwierdza Martyna Kamińska-Dziekanowska Omega Kancelarie Prawne.
>>> Czytaj też: Rodziny wielodzietne: Czy trzeba być bogatym żeby mieć dzieci?
Artykuł pochodzi z Omega Kancelarie Prawne
