Wigilia ustawowo dniem wolnym od pracy

Po burzliwej debacie w Sejmie Wigilia Bożego Narodzenia trafiła do zamkniętego katalogu świąt i dni ustawowo wolnych od pracy. Katalog ten zawarty jest w krótkiej, ale bardzo ważnej ustawie z 18 stycznia 1951 r. o dniach wolnych od pracy (t.j. Dz.U. z 2025 r. poz. 296). Obejmuje ona zarówno święta państwowe, jak i kościelne.

Lista dni ustawowo wolnych od pracy obejmuje:

  • 1 stycznia – Nowy Rok
  • 6 stycznia – Święto Trzech Króli
  • pierwszy dzień Wielkiej Nocy
  • drugi dzień Wielkiej Nocy
  • 1 maja – Święto Państwowe
  • 3 maja – Święto Narodowe Trzeciego Maja
  • pierwszy dzień Zielonych Świątek
  • Boże Ciało
  • 15 sierpnia – Wniebowzięcie Najświętszej Maryi Panny
  • 1 listopada – Wszystkich Świętych
  • 11 listopada – Narodowe Święto Niepodległości
  • 24 grudnia – Wigilia Bożego Narodzenia (nowość od 2025 r.)
  • 25 grudnia – pierwszy dzień Bożego Narodzenia
  • 26 grudnia – drugi dzień Bożego Narodzenia

Wigilia dniem wolnym od pracy dla pracowników handlu

Wigilia Bożego Narodzenia jest – z pewnymi wyjątkami – dniem wolnym od pracy zarobkowej dla wszystkich pracowników, w tym także zatrudnionych w handlu. W niedziele i święta w placówkach handlowych obowiązuje zakaz handlu oraz wykonywania czynności związanych z handlem, jak również zakaz powierzania pracownikom takich czynności.

Zakaz ten nie dotyczy jednak samego przedsiębiorcy. Może on samodzielnie obsługiwać klientów 24 grudnia, a także korzystać z nieodpłatnej pomocy najbliższych – małżonka, dzieci czy rodziców. Warunkiem jest, aby osoby te nie były na co dzień zatrudnione w jego firmie na podstawie umowy o pracę lub umowy cywilnoprawnej.

Ważne

Zakaz pracy w handlu obejmuje nie tylko pracowników, ale też osoby zatrudnione w placówce handlowej na podstawie umów cywilnoprawnych.

Dla kogo Wigilia 2025 będzie jednak dniem pracującym?

Choć po raz pierwszy w historii Wigilia staje się dniem ustawowo wolnym, nie każdy będzie mógł skorzystać z tego przywileju. Są zawody i usługi, których nie można przerwać – nawet w święta. Zasady te określa art. 151¹⁰ Kodeksu pracy.

Praca w Wigilię jest dozwolona m.in.:

  • w razie konieczności prowadzenia akcji ratowniczej w celu ochrony życia lub zdrowia, ochrony mienia, środowiska lub usuwania awarii,
  • w ruchu ciągłym,
  • przy pracy zmianowej,
  • podczas niezbędnych remontów,
  • w transporcie i komunikacji,
  • w zakładowych strażach pożarnych i służbach ratowniczych,
  • przy pilnowaniu mienia lub ochronie osób,
  • w rolnictwie i hodowli,
  • przy pracach o szczególnej użyteczności społecznej i zaspokajających codzienne potrzeby ludności – w tym w:
  • usługach dla ludności,
  • gastronomii,
  • hotelarstwie,
  • jednostkach gospodarki komunalnej,
  • placówkach służby zdrowia zapewniających całodobową opiekę,
  • domach pomocy społecznej oraz placówkach pieczy zastępczej,
  • instytucjach kultury, oświaty, turystyki i wypoczynku.

Ponadto praca może być świadczona przez osoby zatrudnione w systemie, w którym pracuje się wyłącznie w piątki, soboty, niedziele i święta, a także przez pracowników obsługujących usługi wykonywane za pomocą środków komunikacji elektronicznej, jeśli odbiorcą jest państwo, w którym 24 grudnia nie jest dniem wolnym.

Osobom, które mimo wszystko będą pracować, pracodawca ma obowiązek oddać inny dzień wolny – najczęściej do 31 grudnia, jeżeli okres rozliczeniowy kończy się wraz z rokiem kalendarzowym.

Wyjątki od zakazu handlu w Wigilię. Kto jescze może pracować 24 grudnia?

Zakaz pracy w handlu również przewiduje liczne wyjątki. Zostały one wymienione w art. 6 ustawy z 10 stycznia 2018 r. o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni (Dz.U. z 2025 r. poz. 301).

W Wigilię mogą działać m.in.:

  • stacje paliw,
  • kwiaciarnie,
  • apteki i punkty apteczne,
  • lecznice dla zwierząt,
  • sklepy z pamiątkami i dewocjonaliami,
  • kioski z prasą, biletami, wyrobami tytoniowymi i kuponami gier,
  • placówki pocztowe,
  • sklepy w obiektach infrastruktury krytycznej,
  • sklepy w hotelach,
  • sklepy w obiektach kultury, sportu, oświaty, turystyki i wypoczynku,
  • stoiska na festynach, jarmarkach i imprezach okolicznościowych,
  • sklepy w placówkach zdrowotnych świadczących całodobową opiekę,
  • sklepy na dworcach, w portach i przystaniach – w zakresie obsługi podróżnych,
  • sprzedaż ryb z gospodarstw rybackich i statków,
  • sklepy w portach lotniczych,
  • strefy wolnocłowe,
  • sklepy w środkach transportu oraz na statkach i platformach,
  • sklepy w jednostkach penitencjarnych i wojskowych,
  • sklepy internetowe i platformy internetowe,
  • automaty sprzedające,
  • rolniczy handel detaliczny,
  • hurtownie farmaceutyczne,
  • sklepy z częściami do maszyn rolniczych (od 1 czerwca do 30 września),
  • punkty sprzedaży przy cmentarzach,
  • zakłady pogrzebowe,
  • sklepy prowadzone osobiście przez właściciela,
  • piekarnie, cukiernie i lodziarnie,
  • lokale gastronomiczne,
  • rynki rolno-spożywcze oraz powiązane z nimi sklepy,
  • punkty skupu płodów rolnych i runa leśnego.

Za nielegalne zobowiązanie do pracy w Wigilię grozi grzywna do 100 000 zł

Praca w Wigilię jest dopuszczalna wyłącznie w przypadkach przewidzianych przez prawo. Jeśli pracodawca mimo zakazu nakaże pracownikowi stawić się w pracy, popełnia wykroczenie zagrożone grzywną od 1000 zł do 30 000 zł.

Jeszcze surowsze kary dotyczą handlu. Przedsiębiorca, który zmusi pracownika do pracy w Wigilię mimo braku ustawowego wyjątku, naraża się na grzywnę od 1000 zł aż do 100 000 zł.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia dnia 6 grudnia 2024 r. o zmianie ustawy o dniach wolnych od pracy oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2024 poz. 1965)

Ustawa z dnia 10 stycznia 2018 r. o ograniczeniu handlu w niedziele i święta oraz w niektóre inne dni (Dz.U. z 2025 r. poz. 301)