„Cztery ściany” – nowy gigantyczny program mieszkaniowy. Co mogą zyskać Polacy?

KE: brak dostępnych cenowo mieszkań i rosnące koszty stają się poważnym problemem społecznym dla obywateli większości krajów UE

Komisja Europejska wskazuje, że niedobór mieszkań oraz rosnące koszty ich zakupu i najmu stanowią coraz większy problem dla obywateli większości państw UE. Od 2013 r. ceny nieruchomości wzrosły w Unii o ponad 60%, podczas gdy średnie czynsze zwiększyły się o około 20%.¹ W największych miastach skala wzrostu czynszów była jeszcze wyższa.

Jednocześnie jedynie 6–7% zasobów mieszkaniowych w UE stanowią mieszkania socjalne. Około 20% domów pozostaje niezamieszkanych, a rynek najmu krótkoterminowego odnotował wzrost o niemal 70% w latach 2019–2024.

Nowe, zrównoważone mieszkania w rozsądnych cenach. Główne założenia programu UE

Komisja Europejska szacuje, że dla zaspokojenia obecnych potrzeb Europa powinna budować ponad dwa miliony domów rocznie. Oznacza to koniecznosć powstania około 650 tys. dodatkowych mieszkań rocznie, poza 1,6 mln realizowanych obecnie.

Program zakłada w szczególności:

zwiększenie podaży mieszkań poprzez nowe inwestycje oraz renowację istniejacych zasobów

• wspieranie innowacji w sektorze budowlanym
• przyciąganie nowych pracowników oraz ich przekwalifikowanie
• uporządkowanie rynku najmu krótkoterminowego na obszarach dotkniętych niedoborem mieszkań
• ograniczenie kosztów i obciążeń administracyjnych
• poprawę efektywności energetycznej i obniżenie kosztów eksploatacji
• mobilizację inwestycji publicznych i prywatnych
• ochronę osób najbardziej narażonych, w tym ludzi młodych oraz grup znajdujących się w niekorzystnej sytuacji

Dostępność mieszkań w miejscowościach turystycznych

Szczególna uwaga ma zostać poświęcona regionom dotkniętym deficytem mieszkaniowym, w tym miastom i miejscowościom turystycznym. Wysokie ceny najmu w takich lokalizacjach często uniemożliwiają mieszkańcom znalezienie odpowiedniego lokum.

W ramach ustawy o przystępnych cenowo mieszkaniach, planowanej do przyjęcia w 2026 r., Komisja zamierza wspierać władze krajowe, regionalne i lokalne w rozwiązywaniu tych problemów, zwłaszcza w zakresie regulacji najmu krótkoterminowego.

Nowy program mieszkaniowy zakłada również ograniczenie lub wyeliminowanie konieczności wpłacania kaucji

Program przewiduje również działania skierowane do osób o niskich dochodach oraz grup defaworyzowanych społecznie. Obejmą one m.in. młodzież, studentów i stażystów.

Ograniczenie formalności administracyjnych w budownictwie mieszkaniowym

Plan zakłada również zmniejszenie kosztów inwestycji poprzez ograniczenie formalności administracyjnych dotyczących budownictwa mieszkaniowego. Równolegle mają powstać rozwiązania takie jak elektroniczne systemy wydawania pozwoleń.

Kiedy program ma wejść w życie?

W 2026 r. ma odbyć się pierwszy w historii Unii Europejskiej szczyt szefów państw i rządów poświęcony wyłącznie kwestii mieszkalnictwa. Do 2029 r. na realizację powyższych założeń ma zostać zmobilizowane ponad 400 mld euro. Środki będą udostępniane w formule projektowej. Do tego celu powstanie specjalnie opracowana interaktywna mapa pokazująca zasoby dostępne, w tym dostępne instrumenty w każdym Państwie członkowskim.

¹The European affordable housing plan