Chociaż od dawna rząd zapowiada stworzenie nowej formy prawno – organizacyjnej, która usprawniłaby procesy inwestycyjne, jak na przykład udział kapitału prywatnego (Partnerstwo Publiczno – Prywatne), niestety, do dzisiaj nie udało się tego wypracować. Zapowiadano również, że najpilniejsze inwestycje, jak te z listy Euro 2012, mogą być realizowane wedle uproszczonych procedur, przede wszystkich administracyjnych, a także mogą liczyć na wsparcie budżetu państwa i samorządów. Jednakże brak odpowiednich narzędzi prawnych powoduje, że zapowiedzi te nie mają żadnego przełożenia na życie. Nadal zbyt mocno zbiurokratyzowane procedury przetargowe wydłużają procesy inwestycyjne, a w efekcie blokują środki finansowe pozyskane z funduszy europejskich.

Specustawa to za mało

Wprawdzie przed końcem ubiegłego roku Sejm RP zatwierdził kilka nowelizacji przepisów i rozwiązań prawnych, których celem było znaczne uproszczenie realizacji inwestycji drogowych i kolejowych, ale czy to wystarczy? Opracowana w Ministerstwie Infrastruktury tzw. specustawa kolejowa, czyli ustawa o zmianie ustawy o transporcie kolejowym i ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych, stanowi dopiero wierzchołek góry lodowej zmian, jakie jeszcze należałoby wdrożyć. Głównym celem wdrożenia specustawy było usprawnienie procedur związanych z realizacją inwestycji na liniach kolejowych o znaczeniu państwowym. Znalazły się tam zapisy m.in. dotyczące przejęcia dotychczasowych zadań ministra infrastruktury przez zarządcę narodowej infrastruktury kolejowej, czyli PKP PLK. Chodzi o zadania związane z występowaniem z wnioskiem o wydanie decyzji o ustaleniu lokalizacji oraz wypłaty odszkodowań za nieruchomości wywłaszczone pod kolejowe inwestycje. Ustalenie wysokości odszkodowania za nieruchomości przejęte pod linie kolejowe ma odbywać się analogicznie do rozwiązania jakie przyjęto w specustawie drogowej, czyli na zasadzie dodatkowych zachęt dla dotychczasowych właścicieli nieruchomości z powodu pilnego wydania ich na cele inwestycji.

Zamówienia publiczne

Reklama
Z kolei nowelizacja ustawy Prawo zamówień publicznych wprowadza nowe zasady dokonywania zmian w treści ogłoszenia o zamówieniu. Zrezygnowano na przykład z określania elementów, w zakresie których ogłoszenie o zamówieniu nie może być zmieniane i dopuszcza się możliwość dokonywania zmian w pełnym zakresie. Analogicznie dopuszcza się zmiany w ogłoszeniu w zakresie specyfikacji istotnych warunków zamówienia. Przyczyni się to do zmniejszenia ilości unieważnianych postępowań i tym samym usprawni proces inwestycyjny. Znowelizowane zapisy mają wykluczyć sytuacje, gdy wygrywała firma, której oferta nie jest najkorzystniejsza. Wykreślono m.in. przepis, na podstawie którego drobne błędy w ofercie, jak przecinek postawiony w złym miejscu czy błędy rachunkowe, mogły wykluczyć firmę z przetargu.
Jedną z równie istotnych zmian, które miały przyspieszyć procedury inwestycyjne, to zmiana w zakresie ochrony środowiska. W listopadzie ubiegłego roku powołano nową instytucję – Generalną Dyrekcję Ochrony Środowiska. Jej wprowadzenie ma skrócić czas procedury uzyskania decyzji środowiskowych niezbędnych do budowy dróg – z obecnych 180 do 105 dni. Skrócenie czasu oczekiwania na decyzję środowiskową ma ograniczyć ryzyko utraty środków unijnych. Niestety, okres przejściowy związany z uruchomieniem działalności tej instytucji spowodował wydłużenie oczekiwania na decyzje.

Konieczne zmiany

Wiele zmian, które ostatnio wprowadzono w prawodawstwie polskim z pewnością uprości procedury związane z inwestycjami infrastrukturalnymi. Jednakże pozostało jeszcze wiele istotnych problemów, jak chociażby dotyczących ochrony środowiska. Nadal ostatecznie nie wyjaśniono, czy możliwe jest realizowanie inwestycji współfinansowanych ze środków UE na podstawie tzw. zgłoszenia. Obecnie prawo uniemożliwia uznanie tak poniesionych nakładów za kwalifikowane, co w ostatecznym rozrachunku zwiększa koszty realizacji inwestycji i wydłuża czas jej realizacji. Stwarza to konieczność sporządzania projektów budowlanych oraz konieczność uzyskiwania pozwolenia na budowę nawet dla powtarzalnych robót polegających na przebudowie, co jest szczególnie uciążliwe przy modernizacji obiektów liniowych – dróg, linii kolejowych itp.
Więcej o problemach transportu w serwisie Forsal
PROCES INWESTYCYJNY – CZAS TRWANIA
Średni czas potrzebny na przeprowadzenie procesu inwestycyjnego dla odcinka 60 – 80 km linii kolejowej:
● prace studialne – od 1,5 do 2 lat
● zatwierdzenie studiów – ok. 3 – 6 miesięcy
● wyłonienie biura projektowego – ok. 6 miesięcy od ogłoszenia przetargu, przy założeniu, że nikt nie oprotestuje
● projekty budowlane – od 1,5 do 2 lat
● wyłonienie wykonawcy na roboty – ok. 6 miesięcy od ogłoszenia przetargu, przy założeniu, że nikt nie oprotestuje
● przeprowadzenie prac – ok. 2 lat dla odcinka ok. 60 – 80 km linii kolejowej, częściowo w obszarze zurbanizowanym
● łączny czas potrzebny na realizację projektu to: ok 7,5 roku (nawet do 11 lat)
Należy pamiętać jeszcze o czasie potrzebnym na procedury administracyjne – decyzje lokalizacyjne, środowiskowe, pozwolenie na budowę.
PRZESZKODY W REALIZACJI INWESTYCJI
Główne bariery i uwarunkowania w procesie przygotowania i realizacji zadań inwestycyjnych:
● procedury uzyskiwania uzgodnień i decyzji administracyjnych m.in.: długotrwały okres przeprowadzania konsultacji społecznych, uzyskiwania decyzji lokalizacyjnych,
● brak miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, długotrwałe procedury związane z uzyskaniem zgody na zamianę przeznaczenia gruntów rolnych i leśnych,
● procedury przetargowe – wydłużanie procesu wyboru wykonawców wynikające z unieważniania i powtarzania procedur przetargowych, protestów, prowadzenia postępowań odwoławczych, sądowych, długotrwałości kontroli exante,
● roboty dodatkowe powodujące wydłużenie realizacji kontraktów ze względu na czasochłonny proces identyfikacji zakresu prac, przygotowania stosownej dokumentacji,
● opóźnienia w realizacji dokumentacji projektowych wynikające głównie ze zmieniających się przepisów i wymagań, jakie dokumentacja ta powinna spełniać – brak ostatecznego dostosowania przepisów krajowych do dyrektyw unijnych,
● procedury uzyskiwania decyzji i uzgodnień dotyczących wycinki drzew, usuwania kolizji z obcą infrastrukturą, pozyskiwania warunków przyłączenia,
● protesty ekologów,
● konieczność zatrudniania wykonawców z uprawnieniami budowlanymi o specjalności kolejowej tj. stacje, linie i węzły kolejowe, a w przypadku wykonawcy zagranicznego – biegła znajomość języka polskiego i języka wykonawcy,
● konieczność dysponowania polskimi uprawnieniami w branży kolejowej przez zagranicznych projektantów.