Według danych Komisji Europejskiej z 27,5 gigawatów nowych zainstalowanych mocy w UE w zeszłym roku 10,8 GW to elektrownie wiatrowe (38 proc.), 6,6 GW (24 proc.) – gazowe, a 5,78 GW – słoneczne (21 proc.). W przypadku węglowych było to jedynie ok. 2,4 GW (8,7 proc.).

Ekologia wygrywa

To już kolejny rok, w którym w nowo oddawanych elektrowniach w państwach unijnych tak licznie reprezentowane są instalacje gazowe oraz takie, które bazują na źródłach odnawialnych.
Teraz ten trend przenosi się do Polski, chociaż na razie przede wszystkim w odniesieniu do bloków na gaz, których w ostatnich dwudziestu latach właściwie u nas nie budowano. Powstało ich w tym okresie w naszym kraju zaledwie kilka. Przyczyna była prozaiczna: produkcja energii elektrycznej przy użyciu gazu była dużo droższa niż w przypadku węgla.
Reklama
Wszystko zmieniła unijna polityka energetyczno-klimatyczna. Elektrownie węglowe, których funkcjonowaniu towarzyszy duża emisja dwutlenku węgla, dwutlenku siarki, tlenków azotu i pyłów, dotknęła ona na dwa sposoby. Po pierwsze, wprowadzając limity emisji gazów cieplarnianych i odpłatność za ich przekraczanie. Po drugie, coraz bardziej zaostrzając normy emisji szkodliwych dla człowieka i środowiska substancji: SO2, NOX i pyłów. Z tych powodów produkcja prądu z węgla staje się coraz droższa. Właściciele bloków węglowych muszą bowiem z jednej strony kupować uprawnienia do emisji CO2, a z drugiej inwestować dziesiątki milionów złotych w instalacje obniżające ilość dwutlenku węgla, tlenków azotu, dwutlenku siarki wypuszczanych do atmosfery. W przypadku niektórych starych bloków takie inwestycje są nieopłacalne i trzeba te obiekty zastępować nowymi, co jest jeszcze bardziej kosztowne.
To wszystko sprawiło, że w Polsce zaczęły się opłacać inwestycje w bloki gazowo-parowe. Emitują one bowiem nawet dwa razy mniej dwutlenku węgla niż elektrownie węglowe. Wypuszczają też do atmosfery bez porównania mniej dwutlenku siarki i tlenków azotu. Poza tym mają dużo wyższą (nawet o 30 proc.) sprawność energetyczną od porównywalnych bloków na węgiel. Na dodatek buduje się je szybciej i taniej od elektrowni węglowych.

Wspólne inwestycje

Najbardziej ambitne i konkretne plany budowy bloków gazowych w naszym kraju mają Energa, Tauron, CEZ, Orlen i Dalkia. Ta pierwsza firma podpisała pod koniec czerwca umowę z irlandzką spółką ESB International. Dotyczy ona budowy elektrowni gazowej o mocy 860 MW na Pomorzu, o sprawności ponad 57 proc. Będzie to największa tego typu inwestycja w Polsce. Jej koszt szacuje się na prawie 800 mln euro (około 900 tys. euro za 1 MW). Nowy zakład ma produkować ponad 6 mln MW energii elektrycznej rocznie. Niezależnie od tego Energa chce zbudować w Gdańsku elektrociepłownię gazową o mocy około 200 MW, która produkowałaby parę technologiczną i prąd dla koncernu Lotos, ale dostarczałaby także energię elektryczną innym odbiorcom. W całym przedsięwzięciu ma uczestniczyć sam Lotos, ale także Polskie Górnictwo Naftowe i Gazownictwo (PGNiG).
Wspólnie z PGNiG blok gazowy zbuduje Tauron. Inwestycja będzie zlokalizowana w Stalowej Woli, gdzie koncern ma dwa wysłużone, bloki węglowe, które charakteryzują się bardzo wysokim poziomem emisji CO2 i niską wydajnością. Dlatego Tauron chce je w najbliższych latach zamknąć i zastąpić elektrociepłownią gazową o mocy elektrycznej 400 MW i cieplnej – 240 MW. Jej budowa ma zakończyć się w pierwszej połowie 2014 roku. Oprócz tego Tauron zamierza wybudować drugi blok gazowy o mocy elektrycznej 130 MW i cieplnej – 87 MW na terenie Elektrociepłowni Katowice. Władze koncernu zastrzegają, że parametry tej instalacji mogą się jeszcze zmienić. Celem inwestycji jest zastąpienie istniejących węglowych kotłów wodnych, które po 2015 roku nie będą spełniały nowych wymogów unijnych w zakresie ochrony środowiska. Nowy blok w Katowicach ma być gotowy najpóźniej za pięć lat.

Drugi filar

Jeszcze wcześniej, bo na przełomie 2014 i 2015 roku, powinna się zakończyć budowa elektrowni gazowej o mocy do 500 MW we Włocławku, którą planuje firma Orlen. Inwestycja ma ruszyć już w przyszłym roku. Jej szacunkowy koszt to 600 mln euro. Płocki koncern paliwowy podpisał już umowę z PSE Operator na przyłączenie planowanej elektrowni do sieci, a w drugiej połowie czerwca zaczął szukać wspólnika do tego przedsięwzięcia. Do negocjacji zaprosił m.in. jedną ze spółek najbogatszego Polaka Jana Kulczyka i GDF Suez. Władze Orlenu tłumaczą swoje plany wejścia w branżę elektroenergetyczną tym, że chcą budować drugą nogę swej firmie, tak jak zrobiły to wcześniej zachodnie koncerny paliwowe. Tym drugim filarem ma być w przypadku Orlenu produkcja prądu, dlatego firma już przymierza się do budowy kolejnego bloku gazowego. Na razie nie wiadomo jednak, gdzie on powstanie. Pod uwagę brane są m.in. Płock i Włocławek.

Mniejsze, ale więcej

Inną strategię niż Orlen przyjął francuski koncern Dalkia, który jest właścicielem licznych elektrociepłowni w Polsce. Francuzi chcą budować dużo mniejsze bloki gazowe, ale za to zamierzają postawić ich aż 17. Będą one produkować zarówno prąd, jak i ciepło. Pierwszy powstanie w Buku koło Poznania. Każdy z nich będzie miał moc nie większą niż 10 MW. Część z nowych bloków ma zastąpić istniejące ciepłownie węglowe Dalkii. Francuska firma chce tak wymierzyć moc nowych elektrociepłowni gazowych, by mogły one produkować taką samą ilość energii przez cały rok. Innymi słowy, żeby nie musiały zmniejszać produkcji w ciepłych miesiącach, gdy nie ogrzewa się domów i zmniejsza się zapotrzebowanie na ciepłą wodę. To zwiększy opłacalność tych inwestycji.

Zaawansowany CEZ

Najbardziej zaawansowany w przygotowaniach do budowy bloku gazowego w Polsce jest czeski koncern CEZ, który za około 1,5 mld zł zamierza postawić w Skawinie instalację o mocy elektrycznej 430 MW, cieplnej 200 MW i sprawności energetycznej ponad 58 proc. Zastąpi ona częściowo istniejące bloki węglowe.
Czesi mają już decyzję środowiskową dla tej inwestycji i umowę z Gaz-Systemem na podłączenie do sieci gazowniczej. Pod koniec maja ogłosili przetarg na wykonawcę budowy, która ma ruszyć jednak dopiero za półtora roku. To świadczy o ostrożności czeskiej firmy.