Co to jest obligacja?
Zanim przystąpimy do inwestycji w obligacje warto wiedzieć, co to takiego? Obligacja jest to dłuży papier wartościowy, który jest niczym innym jak potwierdzeniem pożyczki, jaką emitent zaciągnął od obligatorisza. Pożyczka ta jest udzielona emitentowi na ściśle określonych zasadach, których najważniejszymi elementami są termin wykupu oraz oprocentowanie obligacji.
Emitentami mogą być zarówno rządy państw (obligacje skarbowe), jednostki samorządowe (obligacje komunale), jak również przedsiębiorstwa (obligacje korporacyjne).
Po co emitowane są obligacje?
Sprzedaż obligacji jest jedną z form pozyskiwania kapitału z rynku, która umożliwia emitentowi zaciągnięcie pożyczki bez konieczności korzystania z kredytu bankowego. Z drugiej zaś strony wielu posiadaczy nawet niewielkiej gotówki może stać się pożyczkodawcą nawet potężnych korporacji i czerpać z tego tytułu korzyści w postaci odsetek.
Gdzie kupić obligacje?
Obligacje można kupić bezpośrednio od emitenta lub na rynku wtórnym. Sprzedażą i obsługą obligacji na rynku pierwotnym zajmuje się agent emisji.
W przypadku detalicznych obligacji skarbowych agentem emisji jest PKO Bank Polski. Obligacje można kupować w oddziałach banku, Punktach Obsługi Klientów Domu Maklerskiego PKO BP, przez Internet, oraz za pośrednictwem centrum telefonicznego.
Mówiąc o rynku wtórnym mamy na myśli Giełdę Papierów Wartościowych. Niedawno na GPW powstała platforma specjalnie stworzona do obrotu dłużnymi papierami wartościowymi - rynek obligacji Catalyst. Do wyboru inwestorzy maja także alternatywny rynek BondSpot (dawniej MTS-CeTO S.A.) powstała w styczniu 1996 r. pod nazwą Centralna Tabela Ofert S.A.
Podobnie jak w przypadku wszystkich innych papierów wartościowych znajdujących się w obrocie giełdowym, także w przypadku obligacji, niezbędnym warunkiem do handlu nimi jest posiadanie rachunku w biurze maklerskim.
Jak zarabiać na obligacjach?
W przepadku obligacji podstawowym źródłem dochodu dla inwestora jest ich oprocentowanie. Odsetki z obligacji wypłacane są w wysokości i terminach ściśle określonych w liście emisyjnym. Przykładowo, w 2011 r. klienci indywidualni mają do wyboru cztery rodzaje obligacji skarbowych z oprocentowaniem w pierwszym roku odsetkowym na poziomie od 3,85 proc. do 5,25 proc. w skali roku. Odsetki wypłacane są, w zależności od typu obligacji, co pół roku lub raz w roku.
Najbardziej popularnym sposobem zarabiania na obligacjach jest kupno ich na rynku pierwotnym i trzymanie do dnia wykupu oraz pobieraniu co ustalony czas odsetek. Taki sposób inwestowania bardziej kojarzy się jednak z lokatą bankową niż z aktywną grą giełdową.
Ponieważ obligacje są przedmiotem obrotu na rynku kapitałowym, dlatego od momentu ich emisji do czasu wykupu mogą one wielokrotnie zmieniać właściciela. Oznacza to, że w praktyce wierzycielem emitenta (a co za tym idzie osobą upoważnioną do odsetek) nie jest wcale ten, kto kupił je na rynku pierwotnym, lecz każdy kolejny ich właściciel.
Jednak zyski wynikające z samych odsetek mogą okazać się nie dość wysokie, dlatego dla podwyższenia stopy zwrotu z inwestycji w obligacje należy je kupić poniżej wartości nominalnej. Można tego dokonać właśnie na rynku wtórnym. Wtedy poza odsetkami wynikającymi z oprocentowania dodatkowo zyskujemy premię w postaci różnicy cen zakupu i wykupu obligacji.
Czy obligacje to ryzykowna inwestycja?
W powszechnej opinii obligacje są inwestycją o niewielkim ryzyku, co znajduje swoje odzwierciedlenie w znanym sloganie reklamowym „Obligacje, zysk bez ryzyka”. Jednak ta obiegowa opinia wcale nie musi się sprawdzać w rzeczywistości.
Z dłużnymi papierami wartościowymi związane są cztery rodzaje ryzyka.
Ryzyko wypłacalności emitenta - mimo licznych zabezpieczeń stosowania na etapie przygotowania i przeprowadzenia emisji obligacji, nigdy nie można wykluczyć ryzyka bankructwa emitenta . Oczywiście ryzyko to jest bardzo różne w zależności od rodzaju emitenta. Najbardziej ryzykowne wydają się być obligacje korporacyjne, natomiast najmniej papiery skarbowe. Choć w świetle ostatnich wydarzeń obserwowanych w światowej gospodarce, nawet rządowe papiery mogą być obarczone dużym ryzykiem wypłacalności. Najlepszym przekładem na rosnące ryzyko rządowych obligacji jest wiszące na włosku bankructwo Grecji.
Ryzyko stopy procentowej – ten typ ryzyka jest różny w zależności od rodzaju obligacji. Na ryzyko stopy procentowej najwrażliwsze są ceny papierów dłużnych o stałym oprocentowaniu oraz walory o dłuższych terminach wykupu. W przypadku tego ryzyka występuje niepewność związana z wielkością przyszłych dochodów i niekorzystnych zmian cen obligacji. Na przykład, w momencie gdy oficjalne i rynkowe stopy procentowe rosną, to ceny obligacji o stałym oprocentowaniu spadają.
Ryzyko przedterminowego wykupu obligacji – dla inwestora indywidualnego ryzyko to jest niegroźne, bowiem otrzyma on kwotę należną do momentu przedterminowego wykupu. Traci tylko potencjalne zyski wynikające z odsetek należnych za kolejne lata do terminowego wykupu obligacji.
Ryzyko inflacji – ten typ ryzyka najgroźniejszy jest dla obligacji o stałej stopie procentowej. Przy rosnącej inflacji ceny tych walorów spadają, ponieważ siła nabywcza odsetek jest coraz mniejsza. Dlatego, gdy inflacja jest wysoka, najodpowiedniejszymi obligacjami do inwestycji są walory o zmiennym oprocentowaniu, ponieważ ich stopa zwrotu dopasowuje się do poziomu rynkowych stóp procentowych.
