NSA: Bez tego „świstka” zapłacisz krocie, nawet jeśli podlegałeś zwolnieniu od podatku od spadków i darowizn. Lepiej sprawdź swoje zgłoszenie - możesz jeszcze tego uniknąć

Podatek od spadków i darowizn – aktualna stawka, podstawa opodatkowania, kwota wolna od podatku

Każdy kto nabył własność rzeczy lub praw majątkowych w drodze dziedziczenia, darowizny lub testamentu podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn, jeżeli wartość nabytych rzeczy przekroczyła daną kwotę wolną od podatku:

• 36 120 zł – dla osób należących do I grupy podatkowej,
• 27 090 zł – dla osób należących do II grupy podatkowej,
• 5733 zł – dla osób należących do III grupy podatkowej.

Aby obliczyć wysokość podatku, należy ustalić do jakiej grupy podatkowej zaliczony jest nabywca:

• I grupa podatkowa - małżonek, wstępni (rodzice, dziadkowie, pradziadkowie), zstępni (dzieci, wnuki, prawnuki), pasierb, ojczym, macocha, rodzeństwo, teściowie, zięć, synowa.
• II grupa podatkowa - zstępni rodzeństwa (np. dzieci siostry, wnuki brata), rodzeństwo rodziców (np. ciotki, wujowie), zstępni i małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonkowie rodzeństwa małżonków, małżonkowie innych zstępnych (np. mąż wnuczki).
• III grupa podatkowa - pozostali nabywcy.

Tym wyższa kwota otrzymanego spadku lub darowizny – tym wyższy podatek:

Wysokość podatku dla nabywców z pierwszej grupy:

• do kwoty 11 833 zł – podatek w wysokości 3%,
• od kwoty 11 833 zł do 23 665 zł – 355 zł i 5% od nadwyżki 11 833 zł,
• powyżej 23 665 - 946 zł 60 gr i 7% od nadwyżki ponad 23 665 zł.

Dla nabywców z drugiej grupy:

• od kwoty 11 833 zł – podatek w wysokości 7%,
• od kwoty 11 833 zł do 23 665 zł – 828 zł 40 gr i 9% od nadwyżki 11 833 zł,
• powyżej 23 665 - 1893 zł 30 gr i 23% od nadwyżki ponad 23 665 zł.

Stawki dla nabywców z trzeciej grupy wyglądają następująco:

• do kwoty 11 833 zł – podatek w wysokości 12%,
• od kwoty 11 833 zł do 23 665 zł – 1420 zł i 16% od nadwyżki 11 833 zł,
• powyżej 23 665 - 3313 zł 20 gr i 20% od nadwyżki ponad 23 665 zł.

Kto jest zwolniony z zapłaty podatku od spadków i darowizn?

Jeżeli otrzymany spadek lub darowizna pochodzą od kogoś z najbliższej rodziny (tzw. grupa „0” – to w takiej sytuacji można skorzystać z całkowitego zwolnienia od podatku od spadków i darowizn.

Do wspomnianej grupy „0” zalicza się:

• małżonka,
• zstępnych: dzieci, wnuków, prawnuków,
• wstępnych: rodziców, dziadków pradziadków,
• pasierbów;
• rodzeństwo,
• ojczyma oraz macochę.

Aby skorzystać ze zwolnienia zgłoszenie musi zostać dokonane w ciągu 6 miesięcy od powstania obowiązku podatkowego na formularzy SD-Z2:

Pobierz formularz.

Taki formularz można złożyć zarówno elektronicznie – w usłudze e-Deklaracje, lub papierowo we właściwym miejscowo urzędzie skarbowym.

Lepiej zgłosić darowiznę z opóźnieniem niż płacić podatek sankcyjny

Jeżeli w toku czynności sprawdzających okaże się, że nie dokonano zgłoszenia przyjęcia darowizny, to podlega ona opodatkowaniu według stawki 20%. Jeżeli upłynął termin zgłoszenia, a nie doszło do przeprowadzenia czynności sprawdzających przez urząd skarbowy, to podatnik ma możliwość złożenia czynnego żalu. Polega to na dobrowolnym zgłoszeniu darowizny do urzędu skarbowego z jednoczesnym uiszczeniem podatku. W takiej sytuacji, nie będzie można skorzystać ulgi podatkowej pozwalającej na zwolnienie z zapłaty podatku, ale można uniknąć zapłaty 20% podatku sankcyjnego.

NSA przestrzega, a skarbówka zaciera ręce

Jak wyjaśniono powyżej, aby skorzystać ze zwolnienia od podatku od spadków i darowizn należy złożyć formularz SD-Z2. Można to zrobić tradycyjnie - dostarczając dokument osobiście do urzędu skarbowego lub zgłosić elektronicznie. W dobie powszechnego dostępu do internetu coraz więcej osób decyduje się na drugą z tych opcji. Rozwiązanie to pozwala zaoszczędzić czas i pieniądze - nie trzeba płacić za paliwo czy bilety komunikacji miejskiej, ani czekać w kolejce w urzędzie skarbowym. Może być to również korzystna alternatywa dla osób przebywających za granicą - nie muszą się martwić o dojazd do kraju, czy polegać na lokalnych usługach pocztowych i liczyć że przesyłka nie zaginie gdzieś po drodze.

Z elektronicznego zgłoszenia skorzystał również „Skarżący” w sprawie rozpatrywanej przez Wojewódzki Sąd Administracyjny (WSA) w Warszawie¹. Przebywając za granicą postanowił zgłosić nabycie spadku po zmarłym ojcu w przez internet. Jako, że spadkodawcą był jego ojciec – mógł on skorzystać z pełnego zwolnienia od podatku od spadków i darowizn. Aby to było możliwe, musiał jednak dochować 6 miesięcznego terminu na zgłoszenie – co uczynił. Nie obyło się jednak bez problemów.

Pierwsze zgłoszenie zostało odrzucone z powodu podania błędnych danych autoryzacyjnych (PESEL). Skrzący złożył więc korektę zeznania, po której z adresu portalpodatkowy@mf.gov.pl otrzymał wygenerowaną automatycznie wiadomość o treści "Pomyślnie wprowadzono korektę dokumentu: Zgłoszenie SD- Z2". Dla skarżącego oznaczało to sprawy. W treści tej wiadomości znajdowała się jednak ważna informacja: przedłożenie korekty dokumentu nie jest równoznaczne z przyjęciem dokumentu przez administrację skarbową. Potwierdzeniem przyjęcia (złożenia) korekty dokumentu przez administracje skarbową jest wygenerowanie UPO (Urzędowego Poświadczenia Odbioru) – czego Skarżący nie zrobił. Prawidłowe zgłoszenie nabycia spadku nastąpiło dopiero dwa lata po upływie terminu, przez co został on obciążony podatkiem według zasad dla I grupy podatkowej. Brak pobrania UPO jako przyczynę nieuznania zgłoszenia nabycia potwierdził wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego.²

Jak prawidłowo pobrać UPO?

Urzędowe Poświadczenie Odbioru to dowód i potwierdzenie złożenia deklaracji podatkowej w formie elektronicznej – czyli dotyczy tylko i wyłącznie deklaracji złożonych elektronicznie. Każda złożona elektronicznie deklaracja posiad swój unikalny numer (32 znakowy). Dzięki niemu można sprawdzić status wysłanego dokumentu w usłudze „Status e-Deklaracji” znajdującej się pod linkiem:

Status e-Deklaracji

Prawidłowo złożony dokument musi mieć status ”200” – wszystkie inne komunikaty świadczą o występującym problemie:

• status „300” - nie ma dokumentu,
• status z grupy „400” - dokument nie został poprawnie złożony, co oznacza, że deklaracja nie będzie podlagać dalszej obsłudze ,
• status „301”, „302”, „303” - dokument jest nadal przetwarzany, należy powrócić do sprawdzenia statutu w późniejszym czasie.

Jeżeli wszystko przebiegło prawidłowo i uzyskaliśmy status „200” – to jest to moment na poranie UPO. Będzie ono również dostępne do pobrania w sekcji – załączniki.

Jak wygląda dokument UPO można zobaczyć na poniższej grafice:

¹Wyrok WSA z 10.10.2023 r. (III SA/Wa 1487/23)

²Wyrok NSA z 20.05.2025 r. (III FSK 92/24)

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn (Dz.U. 2024 poz. 1837)