rozwiń >

Centralny Port Komunikacyjny (CPK )- plany w ramach inwestycji

Centralny Port Komunikacyjny (CPK) to strategicznainwestycja mająca na celu stworzenie nowoczesnego systemu transportowego w Polsce, integrującego w transport lotniczy, kolejowy i drogowy. W ramach Programu CPK ma powstać m.in. nowoczesne centralne lotnisko, zlokalizowane pomiędzy Warszawą a Łodzią, oraz system kolei dużych prędkości.

Nowy port lotniczy ma być przystosowany do obsługi 34 milionów pasażerów rocznie w początkowym okresie funkcjonowania a szacowany koszt całej inwestycji do 2032 roku wynosi 131,7 mld złotych.

Proponowane mechanizmy wywłaszczeń oraz powiązanie ich z wypłatą odszkodowań

W obecnym stanie prawnym, z uwagi na brak formalnego powiązania wywłaszczenia z wypłatą odszkodowania, możliwa jest sytuacja – często spotykana przy realizacji inwestycji na podstawie innych specustaw – w której osoba wywłaszczona nie otrzymuje nawet zaliczki na odszkodowanie przed upływem terminu na opuszczenie nieruchomości.

Projekt ustawy zakłada zmianę konstrukcji decyzji lokalizacyjnej – po wejściu w życie nowych przepisów wojewoda będzie mógł nadać decyzji lokalizacyjnej rygor natychmiastowej wykonalności. Umożliwi to równoczesne wszczęcie postępowania w sprawie ustalenia wysokości odszkodowania oraz zapewnienie dostępności nieruchomości dla celów budowlanych.

Zmianę tę ma regulować art. 59a ust. 2, który uzależni nadanie rygoru natychmiastowej wykonalności decyzji lokalizacyjnej od obowiązku wszczęcia przez wojewodę postępowania w sprawie ustalenia odszkodowania. Celem tej regulacji jest przyspieszenie wypłat odszkodowań dla osób wywłaszczonych. Decyzja określająca wysokość odszkodowania będzie musiała zostać wydana w terminie 60 dni od nadania rygoru decyzji lokalizacyjnej.

Z drugiej strony, rozwiązanie to ma umożliwić Spółce Celowej podjęcie działań związanych z uzyskaniem pozwolenia na budowę bez konieczności ubiegania się o dodatkową decyzję administracyjną (np. o niezwłocznym zajęciu nieruchomości) lub oczekiwania na uprawomocnienie się decyzji lokalizacyjnej – bez konieczności fizycznego przejęcia nieruchomości przez Spółkę, jak wymaga tego obecnie obowiązujące prawo.

Zasady przyznawania zaliczki na wypłatę odszkodowań

Po wejściu w życie zmian, właściciele wywłaszczonych nieruchomości będą mogli wnioskować o zaliczkę w wysokości85% odszkodowania ustalonego przez organ pierwszej instancji w decyzji określającej jego wysokość. Zaliczka ma być wypłacana w terminie 30 dni od dnia złożenia wniosku przez osobę uprawnioną. Ewentualne odwołanie od decyzji ustalającej wysokość odszkodowania nie będzie miało wpływu na wypłatę zaliczki.

Nowelizacja eliminujerównieżpodział na osoby uprzywilejowane (wywłaszczane z nieruchomości zabudowanych) i nieuprzywilejowane (wywłaszczane z nieruchomości niezabudowanych). Możliwość uzyskania zaliczki na poczet odszkodowania ma być zapewniona dla obu typów nieruchomości.

Termin opuszczenia nieruchomości

Projekt przewiduje wprowadzenie nowej zasady, zgodnie z którą osoby wywłaszczone zostaną pozbawione możliwości dalszego zajmowania nieruchomości – nadanie decyzji lokalizacyjnej rygoru natychmiastowej wykonalności będzie skutkowało obowiązkiem jej wykonania w ciągu 120 dni od dnia wydania decyzji ustalającej wysokość odszkodowania.

Oznacza to, że właściciel lub użytkownik wieczysty wywłaszczanej nieruchomości będzie miał łącznie 180 dni na jej opuszczenie – licząc licząc od dnia nadania decyzji lokalizacyjnej rygoru natychmiastowej wykonalności (60 dni na wydanie decyzji w sprawie odszkodowania oraz 120 dni na wydanie nieruchomości).

Zdaniem autora projektu, dzięki tym zmianom nie powinno dojść do sytuacji, w której osoba wywłaszczona zostanie pozbawiona nieruchomości przed uzyskaniem prawa do otrzymania zaliczki w wysokości 85% ustalonego odszkodowania.

W przypadku wywłaszczenia nieruchomości zabudowanej budynkiem mieszkalnym, właścicielowi lub użytkownikowi wieczystemu będzie przysługiwał lokal zastępczy na okres 120 dni.

Likwidacja dodatkowego postępowania uzgodnieniowego

Projekt zakłada również likwidację dodatkowego postępowania uzgodnieniowego, przewidzianego w art. 59 ustawy o CPK.

Zgodnie z obowiązującymi przepisami dotyczącymi pozyskiwania nieruchomości pod inwestycję, tryb uzgodnieniowy funkcjonuje na podstawie art. 29b ustawy o CPK (Program Dobrowolnych Nabyć) oraz art. 114 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (Dz. U. z 2024 r. poz. 1145, z późn. zm.). Zgodnie z tym ostatnim przepisem, wszczęcie postępowania wywłaszczeniowego powinno być poprzedzone rokowaniami w sprawie nabycia praw do nieruchomości w drodze umowy, w trakcie których może zostać zaproponowana nieruchomość zamienna.

Art. 59 ustawy o CPK wprowadzał natomiast dodatkowe postępowanie uzgodnieniowe, prowadzone w okresie dwóch miesięcy od dnia doręczenia stronom zawiadomienia o wydaniu decyzji lokalizacyjnej – niezależnie od wcześniejszych trybów uzgodnieniowych.

Zdaniem ustawodawcy, rezygnacja z tego dodatkowego etapu po wydaniu decyzji lokalizacyjnej przyczyni się de facto do przyspieszenia procesu ustalania i wypłaty odszkodowania w ramach postępowania prowadzonego przez wojewodę.

Proponowany tryb wejścia przepisów w życie

Pełnomocnik Rządu do Spraw Centralnego Portu Komunikacyjnego proponuje, aby przepisy weszły w życie z dniem następującym po dniu ogłoszenia ustawy w Dzienniku Ustaw, powołując się na art. 4 ust. 2 ustawy z dnia 20 lipca 2000 r. o ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych (Dz. U. z 2019 r. poz. 1461). Przepis ten stanowi, że w uzasadnionych przypadkach akty normatywne mogą wchodzić w życie w terminie krótszym niż czternaście dni, a jeśli wymaga tego ważny interes państwa i nie stoi temu na przeszkodzie zasada demokratycznego państwa prawnego – dopuszczalne jest, aby dniem wejścia w życie był dzień ogłoszenia aktu w dzienniku urzędowym.

Premier Donald Tusk ogłasza przetarg na budowę terminala - preferencję dla polskich wykonawców

O CPK ponownie zrobiło się głośniej po ostatnim posiedzeniu Rady Ministrów. Jak podaje w komunikacie Kancelaria Prezesa Rady Ministrów – rozpoczęto postępowanie w sprawie dialogu konkurencyjnego na wybór generalnego wykonawcy terminala pasażerskiego lotniska. Preferowane mają być polskie firmy:

„To są dwie dobre informacje: po pierwsze, po latach opowieści o potrzebie dużego lotniska w centralnej Polsce prace wreszcie ruszyły. Po drugie — i to ważniejsze z mojego punktu widzenia – przyjęliśmy szczególny tryb postępowania, obowiązujący od niedawna, który umożliwia preferowanie (i mówimy to wprost, bez udawania) polskich firm” - ogłosił Prezes Rady Ministrów.

Łączna wartość przetargów Centralnego Portu Komunikacyjnego w 2025 roku wynosi 30 mld zł, z czego koszt budowy terminala pasażerskiego przekracza 5 mld zł.