Zakaz sprzedaży nieruchomości rolnych – obecne zasady

Obowiązująca od 14 kwietnia 2016 r. ustawa o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa wprowadziła 10-letni zakaz zbywania państwowych gruntów rolnych. Obejmuje on zarówno całe nieruchomości, jak i ich części oraz udziały we współwłasności. Od tej reguły istnieją jednak wyjątki – sprzedaż jest dopuszczalna m.in. w przypadku:

  • gruntów przeznaczonych w planie miejscowym lub decyzji o warunkach zabudowy na cele inne niż rolne (np. inwestycje przemysłowe, transportowe, mieszkaniowe czy rekreacyjne),
  • nieruchomości w granicach specjalnych stref ekonomicznych,
  • domów, lokali mieszkalnych, budynków gospodarczych, garaży i ogródków przydomowych,
  • nieruchomości rolnych o powierzchni do 2 ha oraz
  • udziałów we współwłasności takich nieruchomości.

Sprzedaż w pozostałych przypadkach wymaga zgody Ministra Rolnictwa – na wniosek Dyrektora Generalnego Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa – i tylko wówczas, gdy przemawiają za tym istotne względy społeczno-gospodarcze.

Prezydent chce wydłużenia zakazu do 20 lat

9 sierpnia 2025 r. prezydent Karol Nawrocki podpisał projekt ustawy o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości z Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa, który przedłuża obowiązujący zakaz o kolejne 10 lat – do 30 kwietnia 2036 r.

Projekt przewiduje, że:

  • sprzedaż nieruchomości objętych zakazem, dokonana bez wymaganej zgody ministra, będzie nieważna z mocy prawa,
  • dotychczasowe wyjątki od zakazu pozostaną w mocy.

"Ustawa o ochronie polskiej wsi wzywa większość parlamentarną i rząd, zgodnie z moimi obietnicami wyborczymi, do tego, aby przedłużyć moratorium na sprzedaż polskiej ziemi – i to właśnie dzisiaj podpisałem" – podkreślił prezydent Nawrocki.

Ustawa bez kosztów dla budżetu, ale z efektami społecznymi

Według obliczeń Prezydenta, zmiana nie spowoduje nowych wydatków ani dochodów po stronie budżetu państwa. Przychody ze sprzedaży mienia w ramach obowiązujących wyjątków mają pozostać na podobnym poziomie jak w latach poprzednich (w 2022 r. – 1,697 mld zł, w 2023 r. – 1,686 mld zł, w 2024 r. – 1,139 mld zł).

Według uzasadnienia projektu, przedłużenie zakazu:

  • chroni grunty rolne przed spekulacyjnym wykupem, w tym przez fundusze inwestycyjne,
  • wzmacnia bezpieczeństwo żywnościowe kraju,
  • sprzyja utrzymaniu gospodarstw rodzinnych jako podstawy ustroju rolnego (art. 23 Konstytucji RP),
  • wspiera rolników, którzy mogą przeznaczać środki na inwestycje zamiast na zakup ziemi,
  • utrwala model dzierżawy jako tańszej i kontrolowanej formy korzystania z państwowych gruntów.

Zmiana preambuły – polityczny sygnał Prezydenta

Projekt nowelizuje również preambułę ustawy o kształtowaniu ustroju rolnego z 11 kwietnia 2003 r., wzmacniając akcent na ochronę polskiego rolnictwa i produkcji rolnej przed skutkami m.in. napływu tanich produktów spoza UE oraz potencjalnymi efektami umowy handlowej UE–Mercosur.

W nowym brzmieniu preambuła zobowiązuje władze publiczne m.in. do:

  • przeciwdziałania skutkom napływu towarów rolnych z Ukrainy i krajów Mercosur,
  • sprzeciwu wobec likwidacji Wspólnej Polityki Rolnej UE i ograniczania unijnego budżetu na rolnictwo,
  • wzmacniania ochrony gospodarstw rodzinnych i bezpieczeństwa żywnościowego obywateli.

"Ochrona Polskiej Wsi" to już trzecia inicjatywa ustawodawcza nowego Prezydenta Karola Nawrockiego

Wcześniej do laski marszałkowskiej zostały złożone inicjatywy „Tak! dla CPK" oraz „PIT Zero. Rodzina na plus” - projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz niektórych innych ustaw. Wszystkie propozycje już wkrótce będą dyskutowane w sejmie.

Podstawa prawna:

Ustawa z dnia 14 kwietnia 2016 r. o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz.U. 2025 poz. 559)