rozwiń >

Projekt prezydenta Karola Nawrockiego w Sejmie

Prezydent Karol Nawrocki przekazał do Sejmu projekt ustawy zmieniającej przepisy o Instytucie Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu oraz Kodeks karny.

Nowa inicjatywa prezydencka zakłada przeciwdziałanie szerzeniu na terytorium Polski nieprawdziwych informacji dotyczących zbrodni dokonanych przez Organizację Ukraińskich Nacjonalistów (OUN – frakcja Bandery) oraz Ukraińską Powstańczą Armię (UPA), a także inne formacje współpracujące z III Rzeszą. W szczególności chodzi o zbrodnię ludobójstwa dokonaną na Polakach na Wołyniu.

Ukraina: obawy i sprzeciw środowisk historycznych

Projekt wywołał natychmiastową reakcję strony ukraińskiej. Ambasada Ukrainy w Polsce poinformowała, że w Kijowie z niepokojem przyjęto tę inicjatywę.

Grupa ukraińskich historyków wystosowała otwarte oświadczenie, w którym ostrzegają przed konsekwencjami ustawowego potępienia UPA i OUN. Podkreślają, że takie działania mogą zostać odebrane jako próba jednostronnego obarczenia Ukraińców winą za wszystkie wydarzenia związane z tragedią wołyńską.

Autorzy oświadczenia argumentują, że zrównywanie działalności OUN i UPA z totalitaryzmem nazistowskim i komunistycznym jest „wątpliwe”, ponieważ ukraińskie podziemie miało w ich ocenie charakter narodowowyzwoleńczy i antyimperialny.

Projekt Prezydenta Karola Nawrockiego. Apel strony ukraińskiej o dialog zamiast eskalacji

Historycy z Ukrainy zwracają uwagę, że próby rozliczania się z tragiczną przeszłością w formie ustaw mogą osłabiać współpracę polsko–ukraińską, szczególnie w czasie wojny z Rosją.

Autorzy apelu proponują powrót do prac Forum Historyków Ukrainy i Polski – wspólnej platformy dyskusji nad wydarzeniami II wojny światowej i pierwszych lat powojennych. Wskazują także na konieczność kontynuacji badań ekshumacyjnych i godnego upamiętnienia ofiar po obu stronach.

Groźba działań odwetowych ze strony ukraińskiej

W oświadczeniu znalazła się również zapowiedź, że przyjęcie ustawy w Polsce może doprowadzić do działań odwetowych po stronie ukraińskiej. Wówczas w Kijowie mogłyby zostać uchwalone akty prawne dotyczące zbrodni dokonanych przez niektóre oddziały Armii Krajowej i Batalionów Chłopskich wobec ludności ukraińskiej. Ukraińscy historycy ostrzegają, że tego rodzaju eskalacja wprost wpisywałaby się w interesy Rosji, która od lat dąży do podziałów między Warszawą a Kijowem.

Reakcja strony ukraińskiej na projekt Prezydenta Karola Nawrockiego: „Polska jest naszym strategicznym partnerem”

Mimo krytyki projektu, autorzy oświadczenia wyrazili wdzięczność Polsce za pomoc w obliczu rosyjskiej agresji – zarówno za wsparcie militarne, jak i za przyjęcie milionów uchodźców. Podkreślili też, że strategicznym celem obu państw powinno być wzmacnianie współpracy, a nie pogłębianie sporów historycznych.

Co dalej z projektem ustawy?

Sejm zajmie się teraz inicjatywą prezydencką Karola Nawrockiego. Jeśli ustawa zostanie uchwalona, może wywołać najpoważniejszy od lat kryzys w relacjach polsko–ukraińskich. Jednocześnie obie strony deklarują gotowość do dalszego dialogu historycznego – choć wizje przeszłości wciąż pozostają od siebie odległe.